دور این لوازم آرایشی را خط بکشید!

محمد ستاري: خارش پوست يكي از واكنش‌هاي طبيعي سيستم ايمني بدن نسبت به عوامل محرك محسوب مي‌شود اما گاهي اوقات اين خارش تمامي ندارد و به تدريج باعث التهاب، قرمزي و پوسته‌ريزي مي‌شود. در چنين حالتي حتي كرم‌هاي مرطوب‌كننده نيز چاره‌ساز نيستند و پوست روزبه‌روز خشك‌تر و ملتهب‌تر مي‌شود تا حدي كه ممكن است دچار خونريزي شود.

اين مشكل پوستي شايع كه بيشتر در نواحي صورت، آرنج، مچ دست و زانو ايجاد مي‌شود، اگزما نام دارد. محققان معتقدند اگزما نوعي پاسخ غيرطبيعي و بيش از حد سيستم ايمني بدن نسبت به محرك‌هاي محيطي است. البته اين بيماري در بعضي موارد جنبه ژنتيك نيز دارد كه در اين صورت علائم آن از دوران نوزادي ظاهر مي‌شوند و ممكن است تا بزرگسالي ادامه يابند. اگر شما نيز سابقه چنين حساسيت‌هايي را داريد صحبت‌هاي دكتر شيده يزدانيان، متخصص پوست و مو و فلوشيپ فوق تخصصي زيبايي و ليزر از ايالات متحده را بخوانيد تا با راه‌هاي درمان و پيشگيري از آنها آشنا شويد.

اگزما واژه‌اي كلي به معناي درماتيت يا التهاب پوستي است. اين بيماري نوعي واكنش غيرطبيعي سيستم ايمني بدن نسبت به محرك‌ها به‌شمار مي‌آيد. البته در حالت عادي نيز سيستم ايمني در مقابل مواد محرك واكنش نشان مي‌دهد اما در افراد مبتلا به اگزما اين واكنش بيش از حد است. اگزما انواع مختلفي دارد، بنابراين علل و علائم آن نيز مي‌توانند متفاوت باشند. از شايع‌ترين علائم آن مي‌توان به خشكي، پوسته‌ريزي، قرمزي و خارش اشاره كرد كه البته ميزان خارش مي‌تواند از كم تا خيلي زياد باشد.

بيش‌فعالی همانا اگزما زدن همانا!

اگزماي تماسي يكي از انواع شايع اين بيماري به حساب مي‌آيد كه براثر تماس با مواد محرك يا حساسيت‌زا ايجاد مي‌شود. اين نوع اگزما خود به دو زير گروه تقسيم مي‌شود: اگزماي تماسي تحريكي و اگزماي تماسي آلرژيك. اگزماي تماسي تحريكي از همان تماس اول پوست با ماده محرك بروز پيدا مي‌كند، اما در نوع آلرژيك فرد ممكن است در اولين تماس با ماده محرك دچار علائم نشود و واكنش‌هاي حساسيتي در تماس‌هاي بعدي ايجاد شوند. به همين خاطر است كه وقتي به بيمار مي‌گوييم احتمالا نسبت به ماده‌اي خاص حساسيت دارد، متعجب مي‌شود و مي‌گويد قبلا هم با اين ماده تماس داشته و دچار علائم حساسيت نشده است.

وراثت چه نقشی دارد؟

اگزماي آتوپيك نوعي ديگر از اين بيماري است كه زمينه ژنتيك دارد و از دوران كودكي آغاز مي‌شود. درواقع اين ضايعات از حدود دو تا سه ماهگي نوزاد به صورت خشكي و قرمزي پوست گونه ظاهر می‌شوند. بعد از آن هم با بزرگ شدن فرد، مناطق درگيري تغيير مي‌يابند البته اگزماي آتوپيك در بعضي افراد بعد از دو سالگي رفع مي‌شود و ديگر ادامه پيدا نمي‌كند. افرادي كه در بزرگسالي همچنان ضايعات اگزمايي دارند معمولا خود يا خانواده‌شان زمينه حساسيت پوستي، تنگي نفس و آسم نيز دارند، بنابراين هميشه بايد نكات مورد نظر براي پيشگيري از اگزما را رعايت كنند.

تست حساسيت انجام دهيد

درمان اگزما برحسب نوع آن مي‌تواند متفاوت باشد، اما به‌طور كلي مي‌توان به چندين راه براي پيشگيري و كاهش علائم آن اشاره كرد. براي مثال در اگزماهاي تماسي، مهم‌ترين اقدام دوري از مواد محركي است كه باعث ضايعات اگزمايي شده‌اند. اگر هم فرد نداند كه به چه ماده‌اي حساسيت دارد، مي‌تواند در مطب متخصص پوست، تست حساسيت انجام دهد. در اين تست مواد محرك با پوست فرد تماس داده مي‌شوند و واكنش پوست نسبت به آنها بررسي مي‌شود. با اين حال قابليت تست تمامي مواد حساسيت‌زا در اين آزمايش وجود ندارد و فقط حساسيت نسبت به شايع‌ترين مواد محرك بررسي مي‌شود.

دور این لوازم آرایشی را خط بکشید

ازجمله مواد محرك اگزما مي‌توان به لوازم آرايشي به‌خصوص انواع مايع آن مثل ريمل، خط‌چشم مايع و لاك ناخن اشاره كرد. اگزماي حاصل از لوازم آرايشي بيشتر در اطراف چشم اتفاق مي‌افتد زيرا پوست پلك حساس‌تر است و خيلي سريع‌تر نسبت به اين مواد واكنش نشان مي‌دهد. حتي اگر روي ناخن‌تان لاك داشته باشيد و انگشت‌تان را به پلك‌تان بزنيد ممكن است دچار حساسيت در اطراف چشم شويد. يكي ديگر از شايع‌ترين مواد حساسيت زا، فلز نيكل است؛ براي مثال تماس دكمه فلزي شلوار با پوست ممكن است باعث اگزماي دور ناف شود يا تماس فلز ساعت و بند آن با دست ممكن است باعث اگزماي ناحيه مچ شود. حتي وجود سكه در جيب شلوار مي‌تواند باعث اگزماي پوست پا شود.

شست‌وشو را به حداقل برسانيد

افراد مستعد به اگزما نبايد براي شست‌وشوي پوست خود از شوينده‌هاي صابوني به‌خصوص از نوع مايع استفاده كنند زيرا اين مواد چربي پوست را كاهش داده و آن را خشك‌تر مي‌كنند، بنابراين به جاي آنها توصيه مي‌شود از پن‌هاي فاقد صابون استفاده كنند. علاوه براين شست‌وشوي پوست نبايد بيش از حد باشد. اگر هم مجبور هستيد هر روز دوش بگيريد بهتر است از آب خالي استفاده كنيد.

كرم مرطوب‌كننده، همراه هميشگي شما

يكي ديگر از راهكارهاي پيشگيري از اگزما مصرف كرم‌هاي مرطوب كننده است. اين كرم‌ها انواع مختلفي دارند و پزشك برحسب ميزان خشكي پوست بهترين گزينه را به شما پيشنهاد خواهد كرد. درواقع بعضي از آنها بر پايه آب هستند و چربي زيادي ندارند؛ اين لوسيون‌ها فقط به پوست آبرساني مي‌كنند. بعضي ديگر نيز چرب‌تر هستند و مدت طولاني‌تري پوست را مرطوب نگه مي‌دارند، بنابراين براي پوست‌هاي خيلي خشك گزينه مناسب‌تري هستند. تعداد دفعات و ميزان استفاده از تمامي اين كرم‌ها نيز بهتر است توسط پزشك مشخص شود. فقط به ياد داشته باشيد حتما بعد از حمام از لوسيون بدن استفاده كنيد.

بيش‌فعالی همانا اگزما زدن همانا!

لباس‌هاي نخي بپوشيد

لباس‌ها و پارچه‌هاي پشمي، نايلوني و توري نيز مي‌توانند در افراد مستعد باعث اگزما شوند. به همين دليل اين افراد بهتر است از لباس، ملحفه و روبالشي نخي استفاده كنند يا حداقل زير لباس‌هاي حساسيت‌زا لباس نخي بپوشند. اگر هم كودك‌تان مستعد اگزماست، بايد مراقب باشيد هنگام در آغوش كشيدن او لباس حساسيت‌زا به تن نداشته باشيد.

از استرس و گردوخاك دوري كنيد

نكته بعدي در پيشگيري از اگزما به‌خصوص نوع آتوپيك آن، پرهيز از تماس با مواد حساسيت‌زاي موجود در محيط است؛ براي مثال بهتر است در روزهايي كه آلودگي هوا زياد است يا در فصل بهار كه گرده گياهان در فضا پخش مي‌شود كمتر از خانه بيرون برويد، همچنين در خانه نبايد اجازه دهيد گرد و خاك از زمين بلند شود و حتما از جارو برقي استفاده كنيد. علاوه براينها بايد بدانيد كه استرس‌هاي روحي و رواني نيز باعث تشديد و عود اگزما مي‌شوند؛ پس تا مي‌توانيد از شرايط استرس‌زا دوري كنيد.

شايد مشكل از بشقاب غذا باشد

تاثير تغذيه بر اگزما به‌طور كامل مشخص نشده است. درواقع در اين زمينه اطلاعات ضد و نقيض زيادي وجود دارد. با اين حال اگر با خوردن ماده غذايي خاصي، ضايعات اگزمايي‌تان تشديد مي‌شوند، بايد از مصرف آن خودداري كنيد. ازجمله موادي كه ممكن است باعث حساسيت شوند، مي‌توان به ادويه‌جات، فلفل، مواد كنسروي، غذاهاي حاوي مواد رنگي و مواد نگهدارنده، آب ميوه‌هاي آماده، نوشابه‌هاي رنگي، سس‌هاي رنگي، كيوي، گوجه فرنگي، بادمجان و خربزه اشاره كرد. مادران شيرخواران مبتلا به اگزماي آتوپيك نيز بهتر است از مصرف اين مواد خودداري كنند تا محتويات آنها در شيرشان ترشح نشود.

چه زماني دارو لازم مي‌شويم؟

اگر با رعايت تمامي اين نكات، ضايعات اگزمايي بهبود نيافتند شايد لازم باشد فرد با توصيه پزشك به صورت دوره‌اي از داروهاي خوراكي و موضعي استفاده كند. دو مورد از داروهاي موثر در اين زمينه قرص‌هاي خوراكي ضدحساسيت و پمادهاي حاوي كورتون هستند. اين داروها حتما بايد با تجويز پزشك مصرف شوند. حتي اگر بعد از بهبودي‌تان در آينده دوباره دچار ضايعات اگزمايي شويد حتما بايد به پزشك مراجعه كنيد و سرخود از داروهاي قبلي استفاده نكنيد، چراكه مصرف نادرست پمادهاي كورتوني مي‌تواند باعث نازك شدن و آسيب رساندن به پوست شود؛ به‌خصوص پوست دور چشم كه بسيار نازك و حساس است.