کسی شهاب سنگ پیدا کند، مالک آن است؟

در هفته گذشته خبر برخورد یک شیء نورانی به زمین در نزدیکی استان قزوین و البرز دست به دست در فضای مجازی منتشر شد. ابتدا این خبر تکذیب و بعد مورد تایید قرار گرفت. برخی سقوط شی پرنده و برخی هم سقوط شهاب سنگ و برخی هم ماهیت آن را بشقاب پرنده عنوان کردند!

اما در نهایت استاندار البرز و فرماندار آوج سقوط شهاب سنگ را تایید و سازمان مدیریت بحران کشور و سازمان امداد و نجات کشور آن را تکذیب کردند. نکته قابل تامل این است که فیلم منتشر شده از مصاحبه باشگاه خبرنگاران با اهالی یک روستا و به تصویر کشیدن سنگ آسمانی نشان داد که سقوط شهاب سنگ صحت داشته اما هنوز رسما تایید نشده است.

با این حال اگر هم شهاب سنگی به زمین برخورد کرده باشد قطعا دارای ارزش زیادی هم از نظر علمی و هم مالی برای مالک آن است. اما واقعا مالک این شهاب سنگ کیست؟ آیا شهاب سنگ اموال تاریخی و فرهنگی محسوب می شود؟ آیا قانونی در این خصوص داریم؟ بر اساس قانون افرادی که در جریان حفاری‌های تصادفی اشیا تاریخی کشف می‌کنند باید این آثار را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تحویل داده و در قبال آن مبلغی را با عنوان «حق الکشف» دریافت کنند. این در حالی است که در قانون مجازات اسلامی آمده است: «هر کس اموال تاریخی ـ فرهنگی را حسب تصادف به دست آورد و طبق مقررات سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت به تحویل آن اقدام ننماید به ضبط اموال مکشوفه محکوم می‌گردد‌».

در مورد مالکان شهاب سنگ ابتدا با آقای تلکلو مدیرکل حقوقی میراث فرهنگی استان تهران گفتگو کردیم که در پاسخ به خبرنگار مهر، گفت: بر اساس قانون اگر شی کشف شده مرتبط با تاریخ و نیاکان و دارای ارزش فرهنگی باشد مالکیت آن با میراث فرهنگی است اما در قانون شهاب سنگ نداریم. شاید این موضوع به نهادهای نجوم و هوافضا یا همان ژئوفیزیک و حتی وزارت علوم مرتبط شود. اما در هرحال به دلیل اهمیت موضوع دولت باید مالک آن باشد.

محمد حسن کیانی مدیر کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت هم در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به اینکه پیش از این کشفیات ،مانند همین اجرام آسمانی که به زمین برخورد می کند، در سازمان ثبت اسناد ثبت می شد، گفت: بر اساس قانون ثبت اختراعات مصوب سال ۱۳۸۶ در چند مورد ثبت مالکیت فکری انجام نمی شود.

الف) کشفیات، نظریه‌های علمی، روش های ریاضی و آثار هنری.

ب) طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی.

ج) روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان.

وی افزود: شهاب سنگ و کشف آن چون جزو مالکیت فکری نیست پس نمی توان آن را ثبت کرد. فکر کنم مرکز ژئوفیزیک یا سازمان صنعت، معدن و تجارت ساز و کاری برای آن داشته باشند و باید از آنها سئوال کنید.

تماس با مسئولانی که شاید مرتبط با این موضوع باشند بی نتیجه ماند اما این سئوال همچنان باقی است که مالکیت شهاب سنگی که در خانه ، زمین یا خودروی فرد کشف شود با کیست؟ حق الکشف آن چقدر است و اگر شهاب سنگ موجب خسارت شود چه نهادی باید تامین خسارت کند.