جا‌ن‌بولتون: تهدید بازگشت تحریم‌ها توخالی است

جان بولتون، نماینده آمریکا در سازمان ملل در دوران ریاست جمهوری جورج بورش در یادداشتی در روزنامه نیویورک تایمز با عنوان «توافق هسته‌ای با ایران، یک نمونه خطرناک» نوشت: آیا هیچ‌کس باور داشت که تمام شعارهای رییس‌جمهور اوباما درباره گزینه‌های روی میز در مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 حقیقی باشد، ‌اگر چنین بود احتمالا توافق وین کم‌تر به نفع تهران می‌شد اما هیچ‌کس تهدید اوباما برای استفاده از گزینه نظامی را جدی نمی‌گرفت،‌ شکافی که اسراییل هنوز از آن می‌هراسد و ایران از آن بهره می‌گیرد.

این چهره جنگ‌طلب آمریکایی در ادامه یادداشت خود مدعی شد: دولت اوباما تقریبا می‌داند که ایران حرف‌هایش را نقض خواهد کرد. اما احتمال نقض توافق از سوی تهران تنها یکی از موضوعات بسیار مهم برای مذاکره‌کنندگان نبود، بلکه اساس این گفت‌وگوها بود. بنابراین، ساختار کلی توافق بر این مساله روی آورده که چگونه نقض‌های احتمالی ایران را کشف و با آن برخورد شود.

اگر ایران توافق هسته‌ای را زیر پا بگذارد، طرح آقای اوباما استفاده از زور نیست بلکه به کارگیری مکانیسم بازگشت فوری تحریم‌هاست.

بولتون در ادامه یادداشت خود با تکیه بر این ادعا که تحریم‌ها باعث شده ایران پای میز مذاکره بیاید، نوشت: این منطق با اساس منطقی مذاکرات هسته‌ای مطابقت می‌کند، اگر تحریم‌ها ایران را پای میز مذاکره کشانده است، بنابراین تحریم‌ها پس از اجرای توافق نیز اعتبار آن را حفظ می‌کند.

اما متاسفانه مکانیسم پرداختن به نقض توافق، خود به اندازه اساس منطقی مذاکرات دارای نقص و اشکال است. در دو جای توافق وین (پاراگراف 26 و 37) ایران مشروعیت بازگشت تحریم‌ها را رد می‌کند. در این پاراگراف‌ها آمده است که ایران اعلام کرده اگر تحریم‌ها دوباره به شکل کلی یا جزئی اعمال شوند، ایران با آن‌ها به عنوان عاملی برای متوقف کردن اجرای تعهداتش طبق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) برخورد خواهد کرد.

این مقام پیشین آمریکایی مدعی شد: الگوی تغییرناپذیر این نیست که ایران توافق را نقض می‌کند، تحریم‌ها بازمی‌گردد و ایران پایبندی خود به توافق را از سر می‌گیرد. بلکه تقریبا عکس این است. الگوی محتمل‌تر این است که ایران توافق را زیر پا می‌گذارد، تحریم‌ها بازمی‌گردد و تهران با استفاده از فن دیپلماتیک به ما خواهد گفت که بیایید توافق با ما را بپذیرید. اما در آینده اروپایی‌ها چنان درگیر بازگشت به روابط اقتصادی با ایران خواهند شد که رهاکردن توافق برای آن‌ها هم به اندازه ایران دردناک خواهد بود. متاسفانه حقیقت این است که مقامات ایران، اروپایی‌ها را بهتر از اوباما می‌شناسند.

وی افزود: در نهایت، طرح آقای اوباما برای جلوگیری از وتوی روسیه یا چین در برابر بازگشت فوری تحریم‌ها دارای خطرات مخفی برای آمریکا است. براساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل اگر هریک از طرف‌های برجام مدعی نقض جدی توافق بشود، این شورا باید در مدت 30 روز درباره ادامه لغو تحریم‌ها رای‌گیری کند. در نتیجه، در تئوری اگر واشنگتن مدعی یک نقض شود، مسکو و پکن مسوول باقی ماندن تحریم‌ها خواهند بود، نه این که واشنگتن مسوول بازگرداندن تحریم‌ها باشد. در صورت توافق نکردن بر سر ادامه لغو تحریم‌ها، تحریم‌ها اتوماتیک بازخواهند گشت.

به نوشته جان بولتون، اوباما خواهان بی اثرشدن حق وتوی روسیه و چین است اما تلاش وی برای دور زدن این حق وتو خطرات بلندمدتی ایجاد می‌کند که بسیار مهم‌تر از سود کوتاه‌مدت ناشی از مبارزه با روسیه و چین در این روزهاست.

بنابراین، متاسفانه مکانیسم بازگشت تحریم‌ها همانند رجزخوانی سیاسی آقای اوباما مبنی بر روی میز بودن تمام گزینه‌ها در مذاکرات هسته‌ای یک ادبیات توخالی است. فهرست دلایل مخالفت با توافق وین بلندبالاست اما به طور قطع تله بازگشت تحریم‌ها در صدر این فهرست قرار دارد.