شایعه باران شهاب‌ ها از «آوج» تا «آزادی»!

برخی از خبرگزاری ها و سایتهای خبری داخلی از مشاهده این گوی های آتشین یا آذرگوی ها در شهرهای کرج، زنجان، تاکستان، اشتهارد و .. خبر داده اند و حتی در گزارش های اولیه از خسارت شهابسنگ ها در مناطق مسکونی سخن گفته شده است. این اخبار اغلب با تصاویری نا مرتبط به موضوع نیز همراه شده اند تا مخاطبان هر چه بیشتر این شایعات و گزارش های غیرمستند را باور کنند.

محمد رحیمی، منجم آماتور و مدیر سایت آسمان پارس که در زمینه طراحی و توسعه سیستم‌های تصویربرداری از آسمان فعالیت دارد در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا با اشاره به این که برخی منجمان آماتور هم در شبکه های اجتماعی گزارش های اولیه مبنی بر مشاهده شهاب‌ها داشته اند که میتواند تاییدی بر وجود آذرگوی یا آذرگوی هایی در آسمان برخی مناطق باشد، اظهار داشت: در سالهای گذشته هم بارها چنین گزارش هایی توسط مردم اعلام می شد، ولی پس از بررسی های اولیه مشخص شده بود که منشا این نورها پرتاب های فضایی یا بازگشت مخازن موشک های سوخته در جو و یا مشاهده سیارات پر نور آسمان و حرکت هواپیما یا ایستگاه فضایی و … بوده و وجود اشیا نورانی یا شهاب در آسمان منتفی می‌شد.

متاسفانه تنظیم اخبار توسط بسیاری از خبرگزاری های معتبر و غیرمعتبر داخلی چنان شتاب زده و معمولا برپایه حدس و گمان و شایعات مردمی استوار است که نمی‌تواند صحیح و بر مبنای اصول اولیه تنظیم اخبار درست باشد.

وی گفت: اگر کمی در اخبار اولیه دقت کنیم متوجه می شویم از دید علمی چنین اتفاقاتی در این وسعت و با این خسارت یک اتفاق بسیار مهم و با وسعت جهانی خواهد بود. اگر فرض را براین بگذاریم که چنین شهابسنگ هایی به ناگاه و در چند شهر ایران به زمین اصابت کرده و خساراتی بر جای گذاشته باشند، باید گفت تعداد آنها دیگر یکی دو تا نیست و احتمالا هزاران هزار هستند!

رحیمی خاطرنشان کرد: به دلیل ابعاد نسبتا کوچک شهاب سنگ‌ها، احتمال اصابت آنها به مناطق سکونت انسان بسیار زمین است و معمولا در مناطق بیابانی یا جنگلها، کوهستانها، دریا و اقیانوس ها سقوط می کنند. در تایید این اخبار باید گفت آنها باید چنان وسعتی از نظر تعداد، اندازه و سرعت داشته باشند که علاوه بر این که از جو عبور کرده و سپرهای دفاعی طبیعی زمین را پشت سرگذاشته اند، بسیاری از آنها در مناطق سکونت انسان که نسبت بسیار کمتری از سطح زمین در مقایسه با کوه و دشت و دریا شامل میشود سقوط کرده اند و باعث خسارت هم شده اند! این یعنی یک اتفاق مهم و جهانی که این همه رادار و رادیو تلسکوپ و دانشمند و موسسات تحقیقاتی مرتبط هیچ خبری از آن نداشته اند و به صورت ناگهانی بر سر مردم از بیجار تا اشتهارد نازل شده است!

وی با اشاره به انبوه اخبار برخی خبرگزاری ها و وب سایتهای خبری با تیترهایی از قبیل «خسارت شهاب سنگ از بیجار تا اشتهارد»، «سقوط شهاب‌سنگ در قزوین/ وسعت؛ از بیجار تا اشتهارد»، «سقوط شهاب سنگ در استان البرز تائید شد»، «مقصد نهایی میهمان ناخوانده آسمان ایران + فیلم و تصاویر»، «برخورد شهاب‌سنگ با زمین در قزوین و دو استان دیگر کشور + عکس» و «شایعه سقوط شهاب‌سنگ در حوالی میدان آزادی» گفت: کلمه خسارت مهمترین ویژگی خبری است که می توانست به این واقعه نسبت داده شود. اولین چیزی که پس از شنیدن خبر یک زلزله به ذهن انسان خطور می کند کلمه میزان خسارت و تلفات انسانی است.

معادل همین موضوع را خبر نویسان چند خبر گزاری معتبر و غیر معتبر با تنظیم خبر و عنوان بندی که کردند به مخاطب عام و خاص دادند. حساب کنید این عنوان خبر وحشتناک را «خسارت شهاب سنگ از بیجار تا اشتهارد» که برخی خبرگزاری ها و به تبع آن بسیاری دیگر از سایتها و شبکه های اجتماعی و مردم دست به دست کردند. تفسیر این عنوان و محتوای خبری این است که هزاران هزار شهاب سنگ در حمله به زمین دامنه ای به وسعت چند استان ایران را در نوردیده و علاوه بر بیابان‌ها و کویرها و کوه و جنگل به مناطق مسکونی رسیده و «خسارت» که نمی‌دانیم چه میزان و چه ابعادی دارد داشته است!

نکته تاسف بار این است که علاوه بر این عناوین، بسیاری از خبرگزاری ها، همراه این خبرها تصاویر نامرتبط به موضوع را نیز به خورد خوانندگان حیرت زده خود داده اند. در تصاویری که یکی از خبرگزاری های صدا و سیما از این رویداد منتشر کرده یکی مربوط به عبور یک هواپیما و عکسهای بعدی مربوط به یک خبر قدیمی در خصوص نشت سوخت از مخزن یک موشک در کشورهای دیگر است.

رحیمی تصریح کرد: به فرض تایید صحت رصد این گوی های آتشین یا آذرگوی ها باید توجه داشت که وسعت جو زمین باعث می شود زمانی که ما در شهری در تهران شهاب یا منشایی نورانی را رصد می کنیم ممکن است در شهری در فاصله چند صد کیلومتری نیز آن را رصد کنیم. هر چه فاصله این نور از سطح زمین بیشتر باشد مطمئنا مردم بیشتری در شهر های بیشتری آن نور را می بینند. در نظر داشته باشیم اگر مردمی در شهر های زنجان، اشتهارد، نظر آباد و قزوین با چندین هزار کیلومتر وسعت … هم زمان چنین نوری می‌بینند نشانه سقوط آن در آن شهرها نیست و شاید این شهاب یا شی نورانی صدها کیلومتر آن طرفتر به زمین اصابت کرده باشد و نباید در این شهرها دنبال آن گشت.

ماهنامه نجوم که در پی خبرهای ضد و نقیض اخیر مبنی بر مشاهده یا برخورد شهابسنگ در استان قزوین بررسیهایی در این زمینه انجام داده اعلام کرده طبق بررسی های صورت گرفته ردی از نور یک شی ناشناس بسیار پر نور که از سوی شاهدان عینی به یک شهاب بسیار پرنور تشبیه شده، حوالی ساعت 20:15 عصر پنجشنبه هشتم مرداد در شهرهای مختلف ایران دیده شده است. منجمان آماتور در شهرهایی همچون ارومیه، زنجان، تهران، کرج، ساری و حتی مشهد رد آن را که به یک آذرگوی بسیار پر نور شبیه بوده در افق مغرب در ارتفاع کمتر از چهل درجه از افق در حالیک ه ردی حدود بیست درجه از خود به جای گذاشته است مشاهده کرده اند.

حسین معافی، منجم آماتور ساکن ساری به نجوم گفته حدود ساعت 20:15 شهاب بسیار پر نوری را در افق مغرب در ارتفاع حدود 30 تا 40 درجه از افق دیده که روشنایی آن حدود دو برابر روشنایی سیاره زهره بود و در حد یک ثانیه ظهور کرده و خاموش شده است.

هاتف طباطبایی، منجم آماتور ساکن اردبیل هم گفته حوالی ساعت 20:15 پنجشنبه شهاب بسیار پر نوری را در افق مشرق دیده که از ارتفاع 40 درجه ظاهر شده و ظرف دو تا سه ثانیه با پیمودن ردی به طول 20 درجه مسیری از جهت جنوب به شمال را طی کرده و در ارتفاع 20 درجه ناپدید شده است.

در زنجان، اسدالله قمری‌نژاد که از منجمان و عکاسان نجومی کهنه کار در این استان است می‌گوید فرزندش این شهاب را در حالی که رنگش از آبی به سبز و زرد و قرمز تغییر پیدا می‌کرده در افق مغرب مشاهده کرده و دست آخر دیده است که به چند قطعه تبدیل شده است.

قمری نژاد موفق می‌شود در حالی که حدود 10 دقیقه از شهود شهاب بسیار پر نور گذشته بود، با گوشی تلفن همراه عکسی را از رد این جرم ناشناس در افق بگیرد که بسیار شبیه به رد شهاب است.

حامد پورخرسندی، عضو تحریریه ماهنامه نجوم و پژوهشگر شهاب سنگ شناسی در مرکز اروپایی مطالعات و آموزش علوم زمین در فرانسه می‌گوید پنجشنبه شب علاوه بر ایران یک شهاب درخشان با مشخصات تقریباً مشابه در آسمان برزیل و آرژانتین دیده شده که احتمال وابستگی آنها به یکدیگر را تبدیل به یکی از گزینه های منشا این شهاب می‌کند. با این حال هنوز مشخص نیست شهاب مزبور از چه نوعی بوده است.

تا به حال هیچ خبری مبنی بر پیدا شدن قطعاتی از شهاب سنگ احتمالی یا گودال برخوردی در ایران دریافت نشده و همچنین خبرهای اولیه مربوط به تأیید برخورد شهابسنگ به زمین در استان البرز و آسیب رسیدن به مردم و ساختمان ها در برخی شهرهای استان قزوین نیز از سوی رییس جمعیت هلال احمر این استان و دیگر مسوولان محلی تکذیب شده است.

ماهنامه نجوم از همه کسانی که شاهد این پدیده بوده‌اند، به ویژه از منجمان آماتور دعوت کرده گزارش‌های مشاهدات خود، به ویژه عکسها و فیلم‌های مربوط به این رویداد را به نشانی nojum@nojum.ir ارسال کنند. نجوم برای کمک به تنظیم بهتر گزارش‌ها پرسشنامه ای را هم تنظیم کرده که از اینجا قابل دسترسی است.

همچنین هر گونه اطلاعی مبنی بر پیدا شدن قطعات یا گودال برخوردی احتمالی از سقوط این شهابسنگ را با دفتر ماهنامه نجوم به شماره تلفن 88286934 و 88286932 در میان بگذارند.