چرا زندان گوانتانامو همچنان باز است؟

نشریه لس آنجلس تایمز آمریکا در تحلیلی با عنوان “چرا زندان خلیج گوانتانامو همچنان باز است؟” به بررسی علت تعطیل نشدن این زندان به رغم وعده اوباما برای بستن آن و تحولاتی که در این ارتباط رخ داده، پرداخته و می‌نویسد:
«یکی از نخستین اقدامات باراک اوباما به هنگام رسیدن به ریاست جمهوری این بود که وعده داد: “زندان خلیج گوانتانامو به هدف بازیابی استانداردهای فرآیند قضایی مقتضی و ارزشهای بنیادین اساسی آمریکا که سبب شده این کشور حتی در زمان جنگ و تعامل با تروریسم یک کشور بزرگ باشد، تعطیل خواهد شد”. با این حال شش سال بعد از دادن این وعده زندان گوانتانامو همچنان باز است هر چند که جمعیتش به 116 نفر کاهش یافته و از میان آنها نیز 52 نفر مجوز پیدا کرده اند در صورت مساعد بودن شرایط امنیتی به محلی دیگر منتقل شوند.

بخشی از علت باز ماندن گوانتانامو مربوط به مانع تراشی ها در کنگره آمریکا است اما خود اوباما را هم باید در این زمینه مقصر دانست. او به جای آن که لوایح اختیارات دفاعی را که قابلیت او برای انتقال زندانیان را محدود می کرد وتو کند، آنها را امضا کرد در حالی پرسشهایی درباره این که آیا آنها اختیارات اساسی او را نقض می کنند مطرح کرد. او همچنین وزارت دفاع را به اندازه کافی تحت فشار قرار نداده تا آزادی و تغییر مکان زندانیانی که دیگر تهدید به حساب نمی آیند را تصویب کند.

این در حالی است که اخیرا کاخ سفید اعلام کرده که در تدارک برای ارائه طرحی جدید به کنگره برای بستن زندان گوانتانامو است. چنین تلاشی مناسب است اما تنها زمانی کاملا موفقیت آمیز خواهد بود که دولت آمریکا قبول کند مساله گوانتانامو تنها مربوط به مکان آن نیست بلکه این زندان تبدیل به سمبل رد کردن فرآیند مقتضی قضایی شده است.

مخالفتهایی که با بسته شدن زندان گوانتانامو مطرح شده مربوط به دو مساله است. نخستین مساله مربوط به این است که آیا زندانیان ” کم خطر” باید به هدف بازگشت به وطنشان یا فرستاده شدن به یک کشور دیگر آزاد شوند یا خیر. مساله دیگر این است که آیا زندانیان گوانتانامو – شامل ده‌ها زندانی خطرناک تر که دولت آمریکا می گوید نه می تواند آنها را آزاد کند و نه محاکمه کند – باید به آمریکا منتقل شوند یا خیر. دولت آمریکا استدلال می کند که زندانهای سطح بالای امنیتی در این کشور باعث محافظت کافی از امنیت عمومی می شود.

دولت آمریکا باید به تهدیدش در خصوص وتوی قانون جدید اختیارات دفاع ملی در صورتی که این قانون کار را برای آزاد کردن زندانیان یا تعطیل کردن گوانتانامو دشوارتر کند، عمل کند.

ما با گفته اوباما موافقیم که گوانتانامو لکه ننگی بر اعتبار آمریکا و ابزار جذب نیرو برای تروریستها بوده است. اما با این حال دولت باید جلوی قانون جدید اختیارات دفاع ملی را در صورتی که این قانون کار را برای آزاد کردن زندانی ها دشوار تر ساخته و مانع تعطیل شدن گوانتانامو شود بگیرد و تهدیدش در این خصوص را عملی سازد. اما حتی اگر هم دولت آمریکا حمایت کنگره را برای بستن زندان گوانتانامو و تسریع آزاد کردن برخی از زندانیان آن به دست بیاورد، نباید در خصوص باقی زندانی ها تنها به تغییر مکان آنها و تداوم نگهداری آنها در زندان بدون طرح اتهام یا محاکمه اکتفا کند.

اوباما در یک سخنرانی در سال 2013 بازداشت نامحدود متهمان به تروریسم بدون محاکمه یا مشکل است اما در عین حال تاکید کرد که می توان این مشکل را مطابق با تعهدمان به حاکمیت قانون حل و فصل کرد. راه حل و فصل این مشکل این است که فورا در این موضوع تجدید نظر کنیم که آیا زندانیان که ریسک بالا فرض گرفته شده اند در صورتی که آزاد شوند واقعا خطری به وجود خواهند آورد یا خیر. دولت آمریکا همچنین باید نگاهی دوباره کند به این که آیا واقعا این غیر ممکن است که برخی زندانیان گوانتانامو را به سبب فقدان و یا خطرآفرین بودن مدارک و یا شواهد تحت تعقیب قرار دهیم.

اوباما در همین سخنرانی هشدار داد: ” تاریخ قضاوت تندی درباره این جنبه از جنگ ما علیه تروریسم و کسانی از ما که در پایان دادن به آن شکست خوردند، خواهد داشت. راه پیش دستی کردن بر چنین قضاوتی این است که گوانتانامو را تعطیل کنیم و این زندان را جایی دیگر دوباره برقرار نکنیم.»