حال و هوای مساعد وین

فریدون مجلسی در روزنامه ایران نوشت: طبیعتاً در شرایطی که مذاکرات در مرحله حساسی قرار گرفته و محتوای آن بیش از پیش محرمانه است، این ما هستیم که باید حدس بزنیم در پشت درهای بسته مذاکرات و در این آمد و شد های مهم چه اتفاقات و تصمیم‌هایی در شرف وقوع است.

آنچه از شواهد پیداست روند مذاکرات در مسیر مثبتی پیش می‌رود همچنان که سفر اخیر آمانو به تهران با نتایجی مثبت همراه شد. از نگاه ناظران دور نبود که آمانو این بار با هدف نزدیک کردن دیدگاه‌ها راهی تهران شد. او نیامده بود تا با رویکردهای منفی که در گزارش‌های گذشته آژانس درباره فعالیت هسته‌ای ایران مسبوق به سابقه بود مانعی بر سر راه مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 ایجاد کند.

بلکه حضور آمانو در تهران در این مقطع زمانی خاص حکایت از یک تغییر موضع اساسی داشت. گویا او مأموریت یافته بود تا در این سفر هم مواضع قبلی آژانس نسبت به ایران را تعدیل کند و هم زمینه را برای دستیابی به توافق فراهم آورد. شش قدرت طرف مذاکره ایران هم از نارضایتی تهران نسبت به مشی آمانو باخبر بودند.

آژانس در مواضع پیشین خود مدعی می‌شد ایران برنامه‌های مشکوکی در راستای برنامه هسته ای نظامی در دست انجام دارد و از ایران می‌خواست که اثبات کند چنین برنامه‌ای ندارد. این همه در حالی است که مدیر آژانس در آخرین موضع‌گیری خود بر وجود نداشتن مقاصد نظامی در برنامه هسته‌ای  ایران تصریح و تأکید کرد.

اکنون که کشورهای قدرتمند و تأثیرگذار دنیا در قالب گروه کشورهای 1+5 قرار را بر این گذاشته‌اند تا با ایران بر سر برنامه هسته‌ای و چگونگی لغو تحریم‌های اقتصادی وضع شده توافق کنند، لازم است تا زمینه این تفاهم از سوی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مهیا شود.

از قراین پیداست که طرف مذاکره قصد ندارد نگاه خود را به گذشته معطوف کند و همچنان به موضوعاتی درباره پارچین و نطنز بپردازد بلکه همه نگاه‌ها معطوف آینده است. گزارش مثبت آژانس، دیدار آمانو با رئیس و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و در نهایت دید مثبت و حسن‌تفاهمی که آمانو در بازگشت از ایران به همراه برده است، جمله از عواملی هستند که در تسهیل حصول به توافق تأثیرگذار خواهند بود.

اما واقعیت این است که رشته تصمیم‌گیری نهایی درباره برنامه هسته‌ای ایران در مذاکره ظریف با شش همتای او رقم می‌خورد و نباید نقش آژانس را معادل وزن شش قدرت دیگر تصور کرد. این که آمانو در سفر اخیر تأکید می کند که «راه زیادی باقی مانده است» ناظر به همین واقعیت است که او صلاحیت تصمیم گیری درباره توافق 1+5 با ایران را ندارد، بنابراین ترجیح می دهد جای بازی در این زمینه را باقی بگذارد.

به هر حال چنان که رسانه‌های حاضر در محل مذاکره روایت کرده‌اند اکنون دور مذاکرات به خط پایان نزدیک شده است تا حدی که کارشناسان شمارش معکوس را برای اعلام توافق ظرف روزهای پایانی هفته آغاز کرده‌اند.

واقع امر این است که با محاسبات و منطق دنیای دیپلماسی باید توافق نهایی را موضوعی در دسترس بدانیم. زیرا در شرایط کنونی تنها راه باقی مانده توافق است. راه دیگر تنش است که امروز منطقه خاورمیانه از آن لبریز شده است.

در شرایطی که داعش و القاعده و طالبان، همچنان در عراق، سوریه، افغانستان و دیگر کشورهای منطقه جولان می دهند و در شرایطی که عربستان همصدا با اسرائیل به مخالفت با توافق هسته ای ایران و 1+5 ایستاده است شش قدرت جهانی در وین باید اصرار داشته باشند و تلاش کنند که به چنین توافقی دست پیدا کنند تا در این غوغای بحرانی خاورمیانه از مسیر تفاهم با ایران بتوانند روی رسیدن خاورمیانه به آرامش حساب کنند.