جولان سوسيس و كالباس در رمضان

محبوبه شعاعي
همه هم مي‌دانند غذاي سرد چيست؛ ساندويچ سوسيس يا كالباس با كاهو، خيارشور و … بعضي‌ها كه تعدادشان امسال زيادتر هم شده است، مجبورند براي سير كردن شكم‌شان يا دست به آشپزي زده يا روي به ساندويچ‌هاي آماده بياورند. شاغلان، معمولا مشتري پر و پاقرص اين وعده خوشمزه و مضر هستند. بعضي‌ها حتي از 30 روز ماه رمضان،بيشتر از 20روزش را سوسيس و كالباس مي‌خورند. حتي صداي درون‌شان مي‌گويد :اشكال ندارد، بعد از ماه رمضان ديگر نمي‌خورم» اما نمي‌دانند اين نداي درون،  همان كودك دروني است كه تمام درس‌ها را تلنبار مي‌كرد براي شب امتحان آخرش هم مي‌رفت و كل امتحان را مورد لطف قرار مي‌داد! از زماني كه سوسيس و كالباس به وجود آمد تا به امروز، مدام در گوش‌مان مي‌خوانند كه اين مواد به اصطلاح پروتئيني، سرطان‌زا هستند. نيترات موجود در اين محصولات، در بدن انباشته شده و باعث بروز سرطان مي‌شود. حالا تصورش را بكنيد در طول يك ماه، با فاصله زماني بسيار كم، مصرف بالا برود. آن‌وقت ديگر خدا مي‌داند و بدن بخت برگشته. با دو نفر از متخصصان تغذيه گفت‌وگو كرديم تا اگر حرف ما را قبول نداريد، حداقل ميزان مضر بودن اين مواد غذايي را از زبان آنها بشنويد.
نخوريد، چاق مي‌شويد
«سوسيس و كالباس چه در ماه رمضان چه غير از آن مصرف شود، چاقي را افزايش مي‌دهد. اين دست از مواد غذايي جزو خوراكي‌هاي پركالري هستند، يعني در واحد حجم، كالري بيشتري دارند. اگر شما بخواهيد با سوسيس و كالباس خودتان را سير كنيد بايد مقدار بيشتري از اين مواد را نسبت به نان يا برنج مصرف كنيد. براي همين كالري‌اي كه بدن‌تان دريافت مي‌كند خيلي بيشتر است. اين انباشته شدن كالري باعث افزايش وزن و اضافه وزن مي‌شود.» اينها صحبت‌هاي دكتر محمد هاشمي، متخصص بهداشت عمومي و سلامت جامعه است. او كه خودش دبير انجمن پيشگيري و درمان چاقي ايران است خوب مي‌داند كه كالري بيشتر در چه چيزي بيشتر وجود دارد. او مي‌گويد فرد بلافاصله بعد از ماه رمضان با يك بار روي ترازو رفتن اين اضافه وزن را تجربه مي‌كند.
اضافه وزن و چاقي خودش مي‌تواند زمينه‌ساز بيماري‌هايي چون فشار خون، ديابت، مشكلات ارتوپدي مثل كمردرد و زانودرد، انواع سرطان‌ها و حتي ايست تنفس در خواب شود.
فشار خون بالا مي‌رود
دليل بعدي برمي‌گردد به ميزان نمك موجود در اين مواد غذايي. شايد متوجه نشويد اما آن‌قدر نمك‌شان زياد است و حجمي هم كه مصرف مي‌شوند، بالاست كه كلا كليه‌تان را از كار مي‌اندازد. دكتر حميد مسچي، متخصص تغذيه و بهداشت به« قانون» مي‌گويد: «بدن مي‌تواند حجم بالاي مصرف سوسيس و كالباس را تحمل كند اما از نظر اصول تغذيه كار بسيار غلطي است. سوسيس و كالباس از نوع درجه يك، باكيفيت و با درصد گوشت بالا هم حداكثر هفته‌اي يك يا دو بار بايد مصرف شود. موضوع اينجاست كه در سيستم بدن علاوه بر اينكه كالري بالايي دارد، مي‌تواند چربي خون را هم بالا ببرد و به دليل مواد افزودني، اصلا مورد تاييد مشاوران و كارشناسان تغذيه نيست. اينكه ما مجبور شويم هر روز سوسيس وكالباس بخوريم در دراز مدت ايجاد اشكال مي‌كند. هم مي‌تواند چربي خون را بالا ببرد و هم كالري بالايي به بدن وارد مي‌كند و نمك زيادش كه وارد خون مي‌شود، فشار خون را بالا مي‌برد.» هاشمي هم مي‌گويد: «در تركيب سوسيس و كالباس نمك زيادي وجود دارد كه مصرف زياد نمك زمينه‌ساز فشار خون يا سنگ كليه مي‌شود.»
چربي‌هاي غيراشباع و نيترات
«چربي‌هاي موجود در اين محصولات معمولا چربي‌هاي غيراشباع هستند و تجمع‌شان در بدن خطرناك است.» هاشمي مي‌گويد علاوه بر چربي‌هاي غيراشباع، مواد نگهدارنده اين محصولات هم بسيار خطرناك هستند: «سوسيس و كالباس داراي يكسري مواد نگهدارنده با عنوان نيترات‌ها هستند كه تجمع‌شان در بدن در درازمدت باعث بروز يكسري بدخيمي‌ها و سرطان مي‌شود. اگر يك ماه پشت سر هم از اين مواد استفاده شود قطعا خطرات بيشتري وجود دارد. نيترات موجود در اين محصولات، زمينه‌ساز بروز سرطان است. ميزان سديم و نمكي كه در تركيب اين خوراكي‌ها به كار رفته زمينه‌ساز بروز فشار خون است كه خودش سكته قلبي را به دنبال دارد.» قطعا پيامدهاي مصرف بيشتر، زودتر بروز مي‌كند. يعني اگر قرار باشد فرد با خوردن يك يا دوسال سوسيس و كالباس به مشكلي اينچنيني بربخورد با مصرف اين يك ماه سريع‌تر به مشكل مي‌خورد. مسچي هم معتقد است شايد در كوتاه مدت اثري نبينيم اما در دراز مدت يقيا اثر مخربي دارد كه سال‌هاي بعد خودش را نشان مي‌دهد.
چه چيزي جايگزين كنيم؟
مصرف بيش از يك يا دو بار در هفته اين محصولات مخصوصا براي بدن‌هايي كه زمينه سرطان و بيماري‌هاي متابوليسمي در خانواده‌شان وجود دارد، خطرناك‌تر است و كمك مي‌كند زودتر به اين بيماري‌ها دچار شوند. علاوه‌بر آن كساني كه سابقه فشار خون در خانواده‌شان وجود دارد، بهتر است اين مواد را استفاده نكنند.» مسچي توصيه مي‌كند به جاي استفاده از سوسيس و كالباس، چيزهاي ديگري استفاده كنند مثل تخم‌مرغ و چيزهايي از اين دست: «به‌نظر من حتي اگر به جاي مصرف سوسيس و كالباس، هفته‌اي دو بار هم تخم مرغ بخورند خيلي بهتر است. حتي از بسته‌بندي‌هاي مرغ و ماهي هم مي‌توانند استفاده كنند باز هم بهتر است. گرچه توصيه ما به استفاده از مواد تازه است ولي اگر در ماه رمضان مجبور شدند از اين مواد استفاده كنند، مي‌توانند دو روز كنسرو حبوبات مثل لوبيا چيتي، دو روز تخم مرغ، دو روز خوراك مرغ و يك روز هم سوسيس يا كالباس مصرف كنند. مردم بايد سعي كنند سوسيس و كالباس حتي با كيفيت بالا را هم هفته‌اي يك يا دو بار بيشتر مصرف نكنند.»