چرا وحدت اصولگرایان دشوار است؟

سال 94 به رقابت‌های انتخاباتی، اختلافات و ائتلافت خواهد گذشت. هرروزی که می‌گذرد به موعد انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک‌تر می‌شویم و فضای سیاسی کشور انتخاباتی‌تر می‌شود. وحدت برای هر دو جریان سیاسی – اصلاح‌طلب و اصولگرا – حکم نان شب را دارد اما به نظر می‌رسد که اصولگرایان در این مسیر با موانع بیشتری مواجه هستند. این را هم خودشان می‌دانند و هم رقبای اصلاح‌طلب. از همین رو به نظر می‌رسد که اصلاح‌طلبان از این ضعف رقیب به‌خوبی بهره گیرند و با تکیه‌بر شکاف‌های موجود در این جریان مسیر خود را در انتخابات آتی ترسیم کنند. اصولگرایان نیز بیکار ننشسته و اگرچه به ضعف‌ها و شکاف‌های درونی خود واقف هستند اما دست از تلاش برنمی‌دارند.

عباس عبدی کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگویی پروسه وحدت در میان اصولگرایان را دشوار دانسته و در ارزیابی آن گفته که «برداشت من این است که بخشی از وحدت اصولگرایان سلبی و در مواجه با اصلاح‌طلبان شکل‌گرفته است؛ شکاف میان طیف احمدی‌نژاد و جامعه روحانیت عمیق‌تر از شکافی است که حتی گاهی اصلاح‌طلبان می‌تواند دیده شود.»

وی با این استدلال که «وقتی وحدتشان سلبی است و ازاین‌رو ناپایداری درونی دارد»، گفته است «در انتخابات گذشته شکاف میان آنان به‌شدت خود را نشان داد چون فکر می‌کردند اصلاح‌طلبان حضوری ندارند و علت وحدتشان از میان رفت و باعث شد این شکاف بین طرفداران احمدی‌نژاد و به شکل‌ دیگری جلیلی و حتی میان جناح سنتی‌تر اصولگرایان به وجود آید؛ بنابراین مشکل اصلی آنها این است که تا وقتی با اصلاح‌طلبانی مواجه‌اند و فکر می‌کنند اصلاح‌طلبان قوی و خطرناک هستند نمی‌توانند اختلافات داخلی‌شان را خوب رصد کنند چون این اختلافات داخلی در پرتو حضور قدرتمند رقیب خارجی دیده نمی‌شد و کمرنگ است.»

این تحلیلگر مسائل سیاسی بر همین اساس وضعیت کنونی اصولگرایان در انتخابات آتی را ارزیابی کرده و گفت است‌ «به میزانی که رقیب آنان وضعیتشان قوی می‌شود، وحدت این‌ها نیز بیشتر خواهد شد. البته مسئله دیگری که رخ داد اختلافات جدیدی است در این 3-2 سال بین آنها به وجود آمده است. این رفتاری که احمدی‌نژاد در دو سال آخر خود با یکشنبه سیاه و خیلی موارد دیگر انجام داد شکاف‌هایی بین اصول‌گرایان ایجاد کرد که به این راحتی‌ها حتی با قدرتمند شدن اصلاح‌طلبان هم ‌ این شکاف‌ها چندان پر نخواهد ‌شد.»

این تحلیل در حالی عنوان می‌شود که اظهارات چهره‌های سیاسی اصولگرا نیز همین رنگ و بو را دارد. به نظر می‌رسد که هم اصولگرایان و رقبایشان به‌خوبی می‌دانند که آنها برای رسیدن به وحدت مسیر چندان همواری پیش رو ندارند اما تفاوت موجود در میان این اظهارنظر این است که اصولگرایان تلاش می‌کنند امید خود را برای رسیدن به این هدف از دست ندهند و با علم به اینکه وحدت صددرصدی ممکن نیست به راه خود ادامه دهند.

اظهارات اخیر محمدرضا باهنر مبنی بر اینکه «نقطه هدفمان وحدت صددرصدي اصولگرايان است اما از الآن مي‌دانيم به آن نقطه نمي‌رسيم.» مصداق همین مدعی است. بااین‌حال باهنر اعتقاد دارد که «وضع از دوره رياست‌جمهوري سال ٩٢ ازنظر رسيدن به وحدت بهتر است يا از انتخابات مجلس نهم. علت آن اين است كه بالاخره اصولگرايان در اين مدت احساس كردند كه يك رقيب جدي دارند. اصلاح‌طلبان و اعتداليون هستند. يا دو رقيب مي‌شوند يا يك رقيب. همين باعث مي‌شود كه ضرورت وحدت بيشتر احساس شود اما معنا نمي‌دهد كه به نقطه نهايي مي‌رسيم. بالاخره تعدادي از ريل خارج مي‌شوند. اين تعداد هم مي‌گويم ممكن است شخص حقيقي يا حقوقي باشد.»

به‌این‌ترتیب اصولگرایان از هم‌اکنون آماده جدا شدن برخی از چهره‌های سرشناس و یا طیف‌های خود از مسیر وحدت هستند اما برخی از کارشناسان مسائل سیاسی تأکیددارند که وحدت صددرصدی در جریان رقیب نیز ممکن نیست لذا نباید این مسئله را چندان پررنگ کرد.

ناصر ایمانی کارشناس مسائل سیاسی اصولگرا در گفت‌وگو با فرارو فرمول مورد اشاره عباس عبدی در مورد وحدت اصولگرایان را یک فرمول کلی دانست و گفت: این فرمول در مورد همه جناح‌های سیاسی در ایران و خارج از ایران صدق می‌کند و کاملاً هم صحیح است؛ یعنی همیشه برخی از رقابت‌های سیاسی و وحدت‌هایی که حاصل می‌شود بر پایه عوامل سلبی است.

وی افزود: اینکه که بگویند اصولگرایان در این مقطع زمانی به خاطر عوامل سلبی به وحدت می‌رسند یا نمی‌رسند بحث دیگری است اما آنچه آقای عبدی در مورد اثر عوامل سلبی گفته‌اند را باید یک قاعده کلی که در مورد هر دو جریان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا صدق می‌کند دانست.

این کارشناس مسائل سیاسی در پاسخ به این پرسش که اوضاع فعلی وحدت در جریان اصولگرا چگونه است، نیز گفت: در این خصوص باید تائید کرد که دستیابی به وحدت یک پروسه سخت است. این سختی نیز برای همه جریان‌های سیاسی وجود دارد اما برای جریانی که در قدرت باشد و به دلایلی احساس کند که در قدرت هم می‌ماند سخت‌تر است زیرا جریانی که در موضع ضعف باشد زودتر به وحدت می‌رسد.

ایمانی ادامه داد: اصولگرایان اکنون در مجلس و برخی نهادهای دیگر در قدرت هستند و به دلایلی هم احساس می‌کند که در قدرت می‌مانند؛ به همین خاطر رسیدن به وحدت سخت است اما نشدنی نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این به معنی تائید تحلیل عباس عبدی است، گفت: بله همسو با ایشان اعتقاددارم که کار رسیدن به وحدت در میان اصولگرایان سخت است زیرا نیاز کمتری برای دستیابی به وحدت و پیرو آن دستیابی به قدرت احساس می‌کنند.

وی با تأکید بر اینکه اساساً پروسه وحدت کار مشکلی است، گفت: جریان اصولگرا غیر از سختی‌های کلی دستیابی به وحدت چالش‌های دیگری مانند تنوع طیف‌های سیاسی و فاصله میان آنها، مسئله شیخوخیت در این جریان که بسیار پررنگ‌تر از اصلاح‌طلبان است و تعین تکلیف این مسئله و … نیز مواجه است.

وی با اشاره به اینکه انتظار از وحدت نیز یکی دیگر از مسئله سخت‌کننده رسیدن به وحدت است، گفت: معمولاً وقتی صحبت از وحدت و ائتلاف می‌شود، انتظار یک وحدت صددرصدی راداریم درحالی‌که اگر هرکدام از جریان‌های سیاسی توقع خود از وحدت را کمتر کنند ساده‌تر به این هدف خواهند رسید.

به گفته این کارشناس مسائل سیاسی اگر تعریف ما از ائتلاف و وحدت یک تعریف معقول و شدنی باشد و انتظار حداکثری نداشته باشیم امکان دستیابی به این هدف ساده‌تر خواهد شد.

ایمانی افزود: فراموش نکنیم که در یک نگاه منطقی رسیدن به وحدت در هراندازه‌ای بهتر از نرسیدن به آن است لذا باید پایه بر تلاش برای وحدت گذاشت و این فرایند را پیگیری کرد زیرابه هر میزان که حاصل شود بهتر از نبودن آن خواهد بود.