کشف پایه‌های کاخ دوران صفوی در اصفهان

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان ضمن اعلام این خبر گفت: برای کشف پایه های کاخ جهان نما، مطالعات کارشناسی و باستان شناسی توسط اداره کل میراث فرهنگی اصفهان و زیر نظر پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی در محدوده میدان امام حسین (ع) ( دروازه دولت) انجام شده است.

این آثار پس از کاوش های تیم کارشناسان وابسته به پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی کشف شده و قرار است پس از بررسی‌های دقیق برای ثبت آنها در اثار ملی اقدام شود.

پاییز سال گذشته نیز تیم کارشناسان میراث فرهنگی در یکی از ایستگاههای قطار شهری اصفهان به سازه های تاریخی بر خورد کرد که مطالعات لازم انجام و مقرر شد براساس نظرات شورای فنی سازمان میراث فرهنگی و نظرات کمیته راهبردی قطارشهری اصفهان ، تغییراتی در این ایستگاه بوجود آید.

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره اظهارات برخی کارشناسان تاریخ مبنی بر اینکه آثار تاریخی دیگری در محدوده میدان امام حسین (ع) اصفهان تا میدان امام (ره) در زیر خاک وجود دارد، تصریح کرد: در مورد اصفهان گمانه زنی ها و فرضیات زیادی وجود دارد و ممکن است برخی از فرضیات واقعیت داشته باشد اما تا کاوشی انجام نشود نمی توان درباره این فرضیات اظهارنظر کرد.

وی تصریح کرد: سایت کاخ جهان نما نیز بر اساس فرضیات و گمانه زنی ها که مطالعات علمی بر آنها انجام شد، پس از عملیات کاوش کشف شد.

کاخ جهان نما آز آثار مربوط به دوره صفویه است که در زمان قاجار تخریب شده است. شمار زیادی از مورخان و پژوهشگران تاریخ بر این باورند که بخش بزرگی از پیشینه تاریخی اصفهان قدیم در لایه های زیرین این خطه نهفته است و بدین سبب هر گونه عملیات عمرانی و توسعه شهری که مسلتزم حفاری و کند و کاو در لایه های زیرین خاک در بافت کهن اصفهان است باید با دقت و احتمال برخورد به اثری تاریخی انجام شود.

هم اکنون عملیات حفاری و احداث ایستگاه قطارشهری در میدان امام حسین (دروازه دولت) اصفهان در حال اجراست و از هنگام آغاز این عملیات تاکنون آبراهه های تاریخی و نیز پایه های کاخ جهان نما در محدوده این حفاری از سوی باستان شناسان کشف شده است.

قطار شهری که از میان بافت کهن اصفهان می گذرد یکی از مناقشه برانگیزترین طرح های عمرانی شهر اصفهان در یک دهه اخیر بوده است و اجرای آن همواره نگرانی تاریخ دانان ، باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی از احتمال آسیب رسانی به آثار تاریخی را در پی داشته است.

از طرفی ، علی شجاعی اصفهانی سرپرست هیأت کاوش در این محل گفت : اکنون می توان با اطمینان از ابعاد کاخ و چگونگی ساخت آن سخن گفت زیرا در جنوب کاخ نیز نخستین حوض خیابان چهارباغ از دوره صفویه نمایان شده و در شمال آن نیز بخش هایی از دیواری به دست آمد که می توان آن را مرتبط با ورودی دولتخانه صفوی دانست.

وی ادامه داد: در میراث مکتوب اعم از متون تاریخی و نقشه های قدیمی از چنین آثاری صحبت شده بود که یافته های جدید توانست محل دقیق و جزییات مهمی از آن ها را برای ما آشکار کند.

وی اضافه کرد: شواهد به دست آمده امکان تصحیح گفته های پیشین در رابطه با این آثار را فراهم کرده و در شناخت دقیق تر و تخمین دیگر آثار دولت خانه و خیابان چهارباغ کمک شایانی به اصفهان شناسان و صفوی شناسان خواهد داشت.

این باستان شناس افزود: گرچه تخریب‌های صورت گرفته توسط ظل السلطان در دوره قاجار و بی توجهی های که پس از آن به این محوطه ارزشمند شده صدمات جبران ناپذیری بر آثار وارد آورده است، اما همچنان می توان فهم خوبی از آثار صفوی به دست آورد.

براساس گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی : طبق شواهد بدست آمده طول شمالی – جنوبی کاخ جهان نما 17.5 متر بوده و بخش هایی از محدوده شرقی – غربی کاخ همچنان در زیر آسفالت دو طرف خیابان باقی مانده است.

به گفته سر پرست هیات کاوش ، شواهدی از آثار قبل از دوره صفوی، اعم از منقول و غیرمنقول را نیز به دست آمده که در مشخص کردن وضعیت شهر اصفهان در بیرون از دیوارهای شهر دارای اهمیت است.

عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان اظهار کرد:حوض به دست آمده در جنوب کاخ نیز یکی از 7 و یا 8 حوضی است که در سرتا سر خیابان، از جهان نما تا سی و سه پل، توسط شاه عباس صفوی ساخته شده بود. آب جاری در نهر میان چهارباغ پس از ورود به این حوض از طریق کانالی که از زیر بخش هایی از کاخ عبور می کرد به خارج از خیابان چهارباغ منتقل می شده است.

وی ادامه داد: بنابر مستندات تاریخی باروی قدیم شهر، مربوط به دوره دیلمی، در راستای خیابان باغ گلدسته امروز ساخته شده بود که در دوره صفوی نیز یکی از مسیرهای ورود به دولت خانه در کنار آن بوده است.

شجاعی اضافه کرد: با کاوش های صورت گرفته در قسمت شمالی کاخ جهان نما دیواری مورب و هم زاویه با خیابان باغ گلدسته نمایان شد که می تواند بخشی از دیوار مربوط به راه بسته شاهی بوده و یا شواهدی را از باروی شهر اصفهان در قبل از دوره صفوی برای ما آشکار کند.

وی در عین حال با بیان اینکه فهم دقیق این اثر نیاز به مطالعه بیشتر و گسترش محوطه کاوش دارد، درباره ادامه مطالعات گفت: بر اساس توافقات صورت گرفته قرار است که کاوش ها گسترش یابد و تمامی بخش های کاخ از زیر خاک خارج شود.

شجاعی افزود: به این ترتیب یکی از آثار ارزشمند مربوط به دوره صفوی به عنوان یک نماد شهری در طراحی شهر و ورودی خیابان چهارباغ مورد استفاده قرار گیرد و ارزش های تاریخی، فرهنگی شهر موزه اصفهان را تقویت کند که سرانجام مطلوب چنین امر مهمی نگاه فرهنگی تمامی مقامهای شهر را به شهر فرهنگ ساز اصفهان طلب می کند.