حذف تدریجی و بی‌سر و صدای نان دولتی

نان یکی از اقلامی است که نقش عمده‌ای در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی دارد و هنوز هم، نان یک پای ثابت سفره‌های ایرانی است. حال هم که در آستانه ماه مبارک رمضان قرار گرفته‌ایم، نقش این کالا در مصارف روزانه مردم، عمده‌تر از قبل می‌شود.

چند وقتی هست که دولت تصمیم گرفته تا یارانه‌ای که به گندم، آرد و نان پرداخت می‌کرده را به شدت کاهش دهد و منابع مالی آن را در بخش‌های دیگر اقتصاد و بودجه کشور به کار بندد؛ به خاطر همین اگر به یکباره تصمیم می‌گرفت تا یارانه نقدی نان را کاهش دهد یا قیمت نان را با مصوبه خود، گران کند، به طور قطع ممکن بود نارضایتی گسترده‌ای را در پی داشته باشد. برهمین اساس، به این نتیجه رسید که با اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت بخشی از آرد نانوایان را قطع کرده و آنها را از سمت نانوایی دولتی، به سمت نانوایی خصوصی یا همان آزادپزها هدایت کند.

به همین دلیل، در گام اول دولت اعلام کرد حداکثر ۲۰ درصد نانوایی‌ها آزادپز می‌شوند و مابقی همچنان باید تحت نظارت دولت و با دریافت آرد دولتی به کار خود ادامه دهند اما موضوع از آنجا شروع شد که بسیاری از نانوایی‌ها تمایل به این پیدا کردند که نان را به صورت آزاد بپزند، آرد آزاد بخرند و خود هم قیمت‌گذاری نان‌شان را به عهده بگیرند؛ آنهم با اندکی کم و زیاد کردن کنجد.

البته اتحادیه نانوایان برای نان‌های آزادپز با هماهنگی دولت، سقف قیمتی تعیین کرد و قیمت هر قرص نان سنگک که عمده مصرف مردم است، به صورت آزادپز در تهران ۱۳۰۰ تومان تعیین شد. آنگونه که محمدرضا نظرنژاد، رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی به خبرنگار مهر می‌گوید: قیمت هر قرص نان سنگک بنا به درخواست مشتری مبنی بر استفاده از کنجد تغییر می یابد به نحوی که اگر نان یک رو کنجد، پخت شود، به قیمت ۱۵۰۰ تومان، دو رو کنجد با وزن چانه ۵۵۰ گرم، ۲۰۰۰ تومان و هر کیلوگرم نان سنگک ساده ۳ هزار تومان در سال ۹۴، عرضه می شود.

وی، البته این نکته را هم تاکید کرده که هیچ نانوایی حق ندارد به زور نان کنجدی را به بهانه افزایش قیمت، در اختیار مشتری بگذارد، بلکه مشتری خود باید متقاضی دریافت نان کنجددار باشد در حالی که هم اکنون این گونه نیست و گشت و گذاری در میان نانوایی‌های آزادپز نشانگر این است که برخی از نانوایان، نانی به  غیر از نان کنجدی را پخت نمی‌کنند.

نظرنژاد این را هم تاکید کرده که برنامه دولت برای نان در سال ۹۴، حرکت به سمت آزادسازی قیمت است، این در حالی است که در سال ۹۳ بالغ بر ۲۰ درصد از نانوایی‌ها آزادپز شده اند و در نان سنگک، تعداد نانوایان آزادپز بیش از ۲۰ درصد بوده است، البته مردم هم راضی بودند چراکه کیفیت نان افزایش یافته است.

او چندی پیش هم در گفتگو با مهر اعلام کرده بود که قرار است در اردیبهشت و خردادماه سال جاری، میزان نانوایان آزادپز به ۶۰ درصد برسد و بر این اساس، پیش‌بینی می شود در سال ۹۴، به طور کامل قیمت نان آزادسازی شود. در این صورت رقابت هم برای پخت کیفی نان بیشتر خواهد شد؛ موضوعی که اگرچه از سوی مقامات دولتی در ابتدا مثل همیشه رد شد اما صحت گفته نظرنژاد با برچیده شدن روزانه نانوایی‌های دولتی و جایگزینی نانوایی‌های آزادپز به جای آن، در سطح شهر خودنمایی می‌کند.

وی اظهار داشت: امسال قیمت نان با توجه به بالا رفتن دستمزدها و نرخ حامل‌های انرژی، باید بین ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یابد اما هنوز دولت تصمیمی برای افزایش قیمت نان در سال ۹۴ نگرفته و تاکنون جلسه ای نیز برگزار نشده اما سیاست کلی دولت، حرکت به سمت آزادسازی قیمت نان است.

اما پای دیگر داستان، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت است که به تازگی اعلام کرده دولت قصد ندارد یارانه نقدی نان را قطع کند در حالی که حذف بی و سر و صدای ۱۱ هزار میلیارد تومان یارانه نان با گسترده‌تر شدن بساط نانوایی‌های آزادپز و از گردونه خارج شدن نانوایی‌های دولتی آغاز شده است.

در این میان، اگرچه دولت اعلام می‌کند میانگین نانوایی‌هایی که آزادپز می‌شوند، تنها ۲۰ درصد در سال گذشته و ۲۰ درصد در سال جاری است اما این حذف در کل کشور اتفاق می‌افتد و بنابراین ممکن است سهم یک استان بیشتر و سهم استانی دیگر کمتر باشد، همانطور که هم اکنون در پایتخت و حتی کلانشهرها، کمتر نانوایی دولتی را می‌توان یافت.

در این میان برخی نانوایان در گفتگو با مهر می‌گویند: دولت اجباری برای آزادپز شدن آنها ندارد اما پخت نان آزادپز صرفه اقتصادی بیشتری برایشان دارد. از سوی دیگر، چون نان کیفیت بالاتری می‌یابد، مشتریانش هم بیشتر می‌شود. به گفته آنها، البته از تعداد مشتریان خرید نان برخی از آنها، از زمانی که آزادپز شده‌اند کمتر شده است، چراکه واقعا برخی از مردم قدرت خرید سابق را ندارند که حتی گرانی چند صد تومانی نان برای‌شان مهم نباشد.

بنابراین به نظر می رسد دولت به صورت کاملا بی سر و صدا قصد دارد یارانه نان را حذف کند، البته ممکن است مدتی به پرداخت یارانه نقدی نان در کنار سایر یارانه‌ها هم ادامه دهد اما با این روندی که در پیش گرفته شده، به نظر نمی‌رسد پرداخت یارانه نقدی نان هم دوام زیادی داشته باشد، یا حداقل نان‌های دولتی با قدرت و قوت قبل، پخته شده و به دست مردم داده شود.

از سوی دیگر، مردم می‌گویند در آستانه ماه مبارک رمضان که نیازشان به خرید نان دو چندان می‌شود، به هر نانوایی که مراجعه می‌کنند، خبر از آزادپز شدن آن می‌دهند و این امر، سرگردانی آنها را برای یافتن نانوایی دولتی رقم زده است، ضمن اینکه نانوایان هم خیال خود را از بابت پاسخگویی به مردم برای به یکباره آزادپز شدنشان را راحت کرده‌اند و تنها به یک پارچه نوشته نصب شده بر روی دیوار نانوایی بسنده کرده‌اند که بر روی آن نوشته، در این نانوایی، نان به صورت آزادپز عرضه می شود. این حال و روز این روزهای مردم در آستانه ماه مبارک رمضان و خرید نان است.