آگاهی نوجوانان از بلوغ و مسایل جنسی چرا و چگونه؟

اما یکی از روزها که دیدمش، مثل همیشه نبود و وقتی علت گرفتگیشو پرسیدم، چیزی گفت که برام خیلی غیرمنتظره بود.
به من گفت، آقا پسرش از اون خواسته یه بازی کامپیوتری براش بخره که به گفته اون خیلی باحاله!
از این پدر نگران پرسیدم، مگه اون بازی چه داره که اینقدر سراسیمه شده و وقتی که داستان بازی را به من گفت، تازه به عمق ماجرا پی بردم.
به من گفت، پیگیری کردم و فهمیدم این بازی کامپیوتری درباره مرد – سپاهپوست – ماجراجوییه که تمام وقت خودشو صرف حضور در مراکز فساد یک شهر فرضی مدرن – شبیه لس آنجلس – می کنه و در این ماجراها، تجربه های جنسی را از سر می گذرونه.
به من گفت، پسرم تو مدرسه، از طریق دوستاش با این بازی آشنا شده و اونا توصیه کردن که هر طور شده این بازی را تهیه کنه!
بعد که بیشتر صحبت کردیم، فهمیدم که دغدغه بزرگتری داره!
از این نگران بود که چه توجیهی برای پسر تعریفی اش بیاره که فکر این بازی رو از سر به در کنه؟ می دونست که پسرش در آستانه بلوغ جنسیه و دیدن این بازی ها چه تاثیری روی اون می ذاره.
و از اینکه نمی تونه در برابر سووال های پسرش در مورد مشاهده برخی صحنه های این بازی توضیح قانع کننده ای بده، ابراز نگرانی می کرد.
و نگرانیش وقتی بیشتر می شد که می گفت، نکنه پسرش سووال های رو از دوستاش بپرسه و از اونا هم جوابی های رو بگیره که … .

** شورش بی دلیل

بسیاری از روانشناسان از دوران بلوغ که در پسران از 11 تا 15 و در دختران از 9 تا 14آغاز می شود، به عنوان یکی از دوران های گذار و سخت عمر آدمی یاد می کنند.

نخستین تغییر در دوران بلوغ معطوف به غرایز جنسی است و نخستین تکانه های جنسی از همین دوران آغاز می شود.

در این دوران انسان به کشف هویت جنسی و تفکیک بین زنانگی و مردانگی خود می پردازد و «شورش ها بی دلیل» تظاهر می کنند و نخستین سووال ها شکل می گیرد.

نتایج یک تحقیق نشان می دهد 85 درصد نوجوانان، اطلاعات جنسی خود را از بیگانگان و نه از معلم و والدین می گیرند، از این رو نحوه مواجه والدین در برابر سووال های فرزندان درباره مسایل جنسی، یکی از بحث های چالشی در تربیت کودکان است؛ چالشی که هر گونه کوتاهی در رفع آن، می تواند لطمات جبران ناپذیری را در دوران های آتی رقم بزند.

خبرنگار گروه اجتماعی ایرنا برای تبیین این چالش نظر دو کارشناس مسایل اجتماعی و خانواده را جویا شده، که در پی می آید:

** برنامه ریزی جوامع برای تربیت جنسی

نویسنده و پژوهشگر مسایل اجتماعی می گوید: غریزه جنسی، غریزه ای خدادادی است که برای تمایل به جنس مخالف در انسان نهاده شده و اگر سمت و سویی طبیعی و اصولی پیدا نکند، به انحراف کشیده می شود، بنابراین باید مانند هر چیز دیگر تربیت شود.

افشین طباطبایی می افزاید: باید برای تربیت جنسی در جوامع متمدن که دارای آرمان و باور هستند، تمهیداتی اندیشیده شود همانطور که برای لباس پوشیدن، نحوه حرف زدن و کار کردن نیازمند برنامه ریزی و مراقبت از خیلی چیزها هستیم، برای این موضوع هم باید فکر شود.

وی ادامه می دهد: متاسفانه بواسطه تابو شدن این مساله نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها سخن گفتن درباره مسایل جنسی نهی و بحث درباره آن کاری زشت شمرده می شود تا جاییکه حتی مادرها درباره آن با دخترها صحبت نمی کنند و پدرها نیز از گفت وگو با فرزندان پسر خود در این باره پرهیز می کنند.

به گفته این نویسنده و پژوهشگر مسایل اجتماعی، همانطور که یک مادر درباره آشپزی و مسایل مهم دیگر زندگی به دختر خود آموزش می دهد باید درباره غریزه جنسی به عنوان یک مساله اصلی و بسیار حیاتی نیز با فرزند خود سخن بگوید.

** آگاهی از اطلاعات جنسی توسط کانال های نامشروع

طباطبایی می گوید: والدین وقتی که از مسایل جنسی سخن به میان می آید، آرام صحبت کرده و همواره تاکید می کنند چیزی درباره آن گفته نشود در حالیکه باید آن را تربیت و به سمت وسویی صحیح هدایت کرد.

وی می افزاید: در صورتی که کودکان و نوجوانان به طور صحیح در این باره متقاعد نشوند و کسب اطلاع نکنند به سمت کانال های نامشروع مانند اینترنت و ماهواره رفته تا اطلاعات خود را درباره این مساله افزایش دهند در حالیکه امکان دارد اطلاعاتی که این وسایل در اختیار آنها قرار می دهند، اشتباه و لطمه زننده باشد.

این نویسنده مسایل اجتماعی، کسب اطلاعات جنسی توسط همسن و سالان نوجوان را نیز نادرست دانسته و می گوید: این افراد هم تجربه چندانی ندارند و ممکن است اطلاعاتشان حاوی مطالب درست و نادرست باشد که در این صورت هم حجم زیادی از اطلاعات اشتباه به نوجوانان منتقل می شود.

وی با بیان اینکه شور جنسی زمانی که پا بگیرد نوجوان را بدنبال خود می کشد، اضافه می کند: در دنیای امروز منابع زیادی نظیر شبکه های اجتماعی در دسترس است که موجب می شود نوجوانان برای اطلاع از مسایل جنسی به آنها رجوع کنند در حالیکه برخی از این شبکه ها با مهندسی، برنامه ریزی و اطلاعات نادرست سعی در انحراف جوانان و نوجوانان دارند.

** والدین و مربیان مسوول آموزش جنسی به نوجوانان

طباطبایی معتقد است، این غریزه و انرژی خدادادی باید توسط پدر، مادر، معلم و مربی با حساست زیاد دنبال شود زیرا آن وظیفه ای بر دوش آنهاست که فرزندان را در این زمینه به سمت و سویی درست هدایت کنند.

وی می گوید: والدین و مربیان باید آگاهی و آموزش های لازم در این حوزه به دختر و پسرهای جوان خود را در دستور کار قرار دهند و درباره چگونگی ارتباط مشروع و سالم با جنس مخالف به آنها کمک کنند تا دچار سردرگمی نشوند.

طباطبایی آموزش مسایل جنسی از طریق خانواده، معلمان و افرادی که ارتباط حسی با نوجوان را دارند تاثیرگذارتر دانسته و می افزاید: زمان آموزش جنسی وقتی است که کنجکاوی های جنسی شروع می شود، به عبارتی ممکن است، یک نوجوان در سن 10 سالگی سووالاتی را طرح کند و فردی دیگر در سن هشت سالگی، بنابراین باید در حد و متناسب با سن و سال نوجوان به سووالات پاسخ داد.

وی با تاکید بر حفظ حریم ها در بیان مسایل جنسی به نوجوانان می گوید: باید به فرزندان بیاموزیم بدون هیچ مشکلی و با حفظ حریم ها مسایل را با والدین مطرح و پاسخ درخور را دریافت کنند.

** بستر سازی کنجکاوی جنسی جوانان

کارشناس خانواده در این باره می گوید: دوره راهنمایی و دبیرستان دوره تغییرات روانی و جسمانی و دوره بلوغ است، برخی روانشناسان آن را دوره بحرانی و برخی دوره گذر نامیده اند. این در حالیست که برخی روانکاوان، سن 14 تا 17 سالگی را دوره از شیر گرفتگی روانی نامیده اند یعنی در این دوره نوجوان از نظر روانی و عاطفی از خانواده بریده می شود و به کوچه، خیابان، پارک و همسالان خود می پیوندد.

حسین علیزاده (کوزه کنان) می افزاید: صرف پیوستن به دوستان و ارتباط با آنها در حد تعادل ایرادی ندارد و این از ویژگی های طبیعی این دوره است که نوجوان اجتماعی و دگر زیست می شود، اما نگرانی زمانی ایجاد می شود که این بریدن و ارتباط با دیگران باعث قطع ارتباط عاطفی و روانی با خانواده شود.

وی ادامه می دهد: در این صورت افکار، رفتار، هیجانات و انتخاب های نوجوان تحت تاثیر دیگران قرار گرفته و ممکن است گرفتار انحرافات و اختلالات شود، از طرفی چون نوجوان در دوره بلوغ به سر می برد، تغییر و تحولات فکری، بدنی و جنسی می تواند ساعتها ذهن او را مشغول کند.

علیزاده یکی از این علاقه ها و تمایلات را کنجکاوی های جنسی و تمایل به جنس مخالف دانسته و می افزاید: علاقه مند شدن پسر به دختر و بالعکس از الطاف خداوند و برای رفع نیاز جنسی، عاطفی و ازدواج است و خداوند آن را در نهاد افراد قرار داده اما آنچه در این فرآیند مهم است، بسترسازی مناسب، منطقی و شرعی برای این علاقه های متقابل است.

مدرس مهارت های زندگی کنجکاوی های جنسی و علاقه به جنس مخالف را از نعمت های خدا می داند که در نهاد نوجوان قرار گرفته و هدف از آن علاوه بر کسب لذت جنسی در حد متعالی، ازدواج و تشکیل خانواده است.

به گفته وی، نتیجه این تمایل باید رسیدن به آرامش، سکون، احساس ارزشمندی برای همدیگر، همسر و همدل بودن و در نهایت زندگی کردن باشد که داشتن اطلاعات در این باره یک ضرورت است.

علیزاده معتقد است آگاهی افراد درباره ویژگی های روانی و جسمانی خود هر چقدر منطقی تر و بیشتر باشد، وی راحت تر می تواند از خود و نیروهای خود مراقبت و استفاده صحیح کند و آگاهی های سازنده بستر مناسب برای مراقبت از نیروهای جنسی و عواطف درونی است.

وی می گوید: رعایت دستورات دینی و ارزشی از سوی والدین، بالا رفتن آموزه های دینی و علمی نوجوان، انجام فرایض دینی مثل نماز، مطالعه کتابهای مفید درباره مسایل جنسی و دوره بلوغ از سوی نوجوان، داشتن دوستان خوب و با تقوی، کنترل چشم از نامحرم از جمله مواردی است که علاوه بر اینکه نوجوان را در استفاده از نیروهای درونی آگاه می کند، او را از گناه و انحرافات مصون نگه می دارد.

به گفته این کارشناس خانواده، با گرامی داشتن نوجوان می توان درباره آگاهی های لازم پیرامون مسایل جنسی، خطر انحرافات خیابانی، دوستان ناباب و مزاحمین خیابانی صحبت کرد.

علیزاده می گوید: آگاهی هایی که نوجوان از این طریق بدست می آورد موجب می شود وی علاوه بر استفاده صحیح از وقت و اندام خود، علاقه ها و تمایلات جنسی خود را هم بستر سازی کرده و از آن مراقبت می کند و چون خود را فردی ارزشمند می داند، هرگز آن را در مسیر باطل و گناه استفاده نخواهد کرد.

به باور این کارشناس خانواده، گناهان از آنجا شروع می شود که فرد خود را بی ارزش و غیر مفید می پندارد و خوبی ها و سلامتی رفتارها از جایی شروع می شود که نوجوان خود را فردی ارزشمند و مفید تلقی می کند.

نتیجه سخن آنکه، در میان نظریات تحلیل انحرافات و کجروی های اجتماعی، نظریه ادوین ساترلند جامعه شناس آمریکایی با عنوان «انتقال فرهنگی» مبین این نکته است که رفتار انحرافی در کودکان از طریق معاشرت با «دوستان ناباب» آموخته می شود و نخستین کجروی ها از این مصدر جرقه می خورد.

غریزه جنسی در وجود آدمی، یکی از پدیده هایی است که به سرعت رشد می یابد و دگرگونی های ژرفی در فرد ایجاد و نقش مهمی در زندگی او ایفا می کند که هدایت نکردن این سرچشمه زلال، ره به جایی می برد که جز لجن زار شوربختی نیست.

والدین باید با آگاهی به موقع، شرایطی را پدیدار سازند که فرزندان در یکی از حساس ترین مراحل رشد، آنها را امین خود دانسته و بدون پرده پوشی سووالات خود را مطرح سازند.

بدون شک ایجاد چنین بستری، مانع از رجوع فرزندان به افرادی ناآگاه و دوستانی می شود که در این دوره گذار، تجربه ای خام دارند و جز دادن آدرس غلط چیزی در چنته ندارند.

به خاطر بسپاریم، فارغ از عوامل بیولوژیک، بسیاری از انحرافات و کجروی ها جنسی نظیر عورت نمایی، فیتیشیسم(شی پرستی)، پدوفیل(بچه بازی)، زئوفیل(حیوان پرستی)، نکروفیل(مرده پرستی)، زنای با محارم و … نتیجه همان پرهیز والدین از دادن پاسخ به سووالات فرزندان و رودربایستی های است که اگر روزی کنار گذاشته شده بودند، هرگز شکل نمی گرفتند و گره گشوده به دست به دندان واگذار نمی شد.

از: پروین اروجی و امید غیاثوند