ایست؛ آب نیست!

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کردستان، بحران آب را به دو بخش کاهش سفره‌های زیرزمینی و روان‌آب‌ها تقسیم کرده و مي‌گويد: طبیعت خشن، توپوگرافی غیرطبیعی و پراکندگی منابع آب با منابع خاک از مشکلات مدیریت آب در کردستان است.
آرش آریا نژاد ادامه مي‌دهد: براساس آمار، بیشترین میزان بارش سالانه زراعی در شهرستان‌های بانه، مریوان، سقز و بخشی از کامیاران اتفاق می‌افتد درحالی كه بهترین زمین‌های حاصلخیز کشاورزی در شرق استان قرار دارند.
به‌گفته او کشاورزان دشت‌های شرقی و جنوب شرقی برای جبران و تامین آب مورد نیاز کشاورزی، مجبور به حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق می‌شوند که امروزه افزایش بی‌رویه این چاه‌ها، تیشه بر ریشه حیات دشت های شرقی قروه و دهگلان زده است.
آريانژاد بااشاره به‌اینکه 97 درصد آب چاه دشت‌های شرقی مصارف کشاورزی دارند، مي‌افزايد: تنها سه درصد از آب های استحصالی این مناطق در بخش صنعت و خدمات مصرف می‌شود.
این کارشناس بهره‌برداری آب، عوامل طبیعی و انسانی را شمشیر دولبه نابودی منابع آبی در کردستان برشمرده و مي‌گويد: خیانت انسان به‌کاهش و نابودی منابع آبی افزون‌تر از عوامل طبیعی است.
او از شناسایی 9 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کردستان خبر مي‌دهد و مي‌گويد: براساس آمار از مجموع این چاه‌ها یک هزار و800 چاه غیرمجاز در دشت‌های شرقی کردستان حفر شده‌اند. هم‌اکنون یک هزار و730پرونده تخلف چاه‌های غیرمجاز در مراجع قضایی در دست پیگیری است که 430پرونده مربوط به متخلفان حفر چاه‌های غیرمجاز درمحدوده دشت‌های شرقی است.سطح آب منابع زیرزمینی دشت‌های شرقی به‌دلیل برداشت بی‌رویه در مقایسه با مطالعه سال 65 کاهش وحشتناكي داشته که درصورت استمرار وضعیت کنونی کویر شدن کردستان دور از انتظار نیست.
به گفته آریا نژاد سطح ایستاده آب سفره‌های زیرزمینی دشت قروه 20 متر، دهگلان 34 متر و چاردولی 17 متر در مقایسه بامطالعه سال 65 کاهش یافته است. به‌عقیده او کاهش سطح ایستابی آب سفره‌های زیرزمینی موجب پدیده طبیعی فرونشست تدریجی زمین و پدیده فرو چاله می‌شود که اگر مدیریت نکنیم رخداد تلخ دشت خامنین همدان در کردستان اتفاق می‌افتد.
آريانژاد درباره اجرای طرح نصب کنتور هوشمند آب و برق در دشت‌های قروه و دهگلان مي‌گويد: تاکنون یک هزار و 650 کنتور هوشمند آب روی چاه‌های کشاورزی و صنعتی در استان نصب شده است که تا پایان خرداد ماه 94 امیدواریم تمام چاه‌های محدوده دشت‌های شرقی استان را هوشمند کنیم. همچنين اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در کاهش مصرف بی‌رویه و مدیریت صحیح آب موثر است.نصب کنتور هوشمند آب و برق، نصب کنتور هوشمند حجمی، استقرار گروه‌های گشت و بازرسی ، مسلوب‌المنفعه کردن چاه غیرمجاز، ایجاد تشکل آب‌بران آب‌های زیرزمینی ، استفاده از آب‌های پساب برای کشاورزی و اطلاع‌رسانی و نظرسنجی از محورهای فعالیت و استراتژی این طرح به‌شمار می‌رود.
این کارشناس بااشاره به‌کاهش 60 درصدی میزان آب‌های سطحی در کردستان عنوان مي‌كند: میانگین آب‌های سطحی از 2/5 دهم میلیارد متر مکعب به 2/2 میلیارد متر مکعب کاهش یافته است که این یک فاجعه برای چالش آب‌های سطحی در پروسه تاریخی است. میان بارش باران و ایجاد پدیده روان‌آب ارتباط منطقی وجود ندارد و به‌همین دلیل در بارش‌های سالانه زراعی، پشت سدها پدیده روان‌آب اتفاق نمی‌افتد.به‌دلیل حجم ناچیز روان‌آب‌ها ، میانگین ذخیره آب سطحی پشت سدها دچار مشکل جدی شده است وسد قشلاق هم‌اکنون که تامین‌کننده آب شرب شهروندان سنندجی است با بحران مواجه است. آب موجود درکاسه سد قشلاق پایین‌تر از تونل انتقال آب قرار گرفته است،که این افت بحرانی تراز سد در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است.
وی گفت : برای گذر از این بحران وتامین آب شرب شهروندان سنندجی سه طرح انتقال بین حوزه‌ای آب از سد آزاد به میزان 40 میلیون متر مکعب، تجهیز ایستگاه پمپاژ پل شیخ و توسعه پمپاژ اضطراری از کف دریاچه سد مطالعه و پیش‌بینی شده است.
مدیرعامل شرکت آب وفاضلاب شهری کردستان وضعیت بحرانی استان در زمینه کاهش آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی را تشریح مي‌كند و مي‌افزايد: تولید سالانه آب شرب در کردستان 93 میلیون متر مکعب است که تنها 90 درصد آن در شبکه تصفیه و توزیع جاری و مصرف می‌شود. علیرضا تخت شاهی کاهش 80 درصدی آورد سد قشلاق که تنها منبع تامین آب شرب سنندجی‌هاست را یک فاجعه تاریخی مي‌داند و مي‌گويد: امیدوار بودیم که با بارش اسفندماه سال گذشته و اردیبهشت ماه سال جاری میزان افت تراز سد جبران شود؛ که متاسفانه محقق نشد. میانگین آب سد قشلاق تا عمق یک متری تراز تونل خروجی افت کرده است.
او تغییر نوع بارش، تغییرات آب و هوایی و استمرار پدیده خشکسالی را دو مولفه مهم در بحران آب‌های زیرزمینی و سطحی عنوان مي‌كند و يادآور مي‌شود: تصفیه، توزیع آب شرب سالم با فشار کافی و کیفیت استاندارد از اهداف این شرکت است. هم‌اکنون به‌دلیل کاهش تراز آب سدهای استان بامشکل جدی کم‌آبی مواجه هستیم. استاندارد میانگین مصرف شبانه روزی هر شهروند در جهان 140 لیتر است. در حال‌حاضر هر شهروند کردستانی به‌طور میانگین  در هر شبانه‌روز 165 لیترآب مصرف می‌کند. 98 درصد آب تولیدی استان مصارف خانگی دارد و تنها یک درصد به‌بخش صنعت و یک در صد به‌بخش خدمات اختصاص دارد.  او با ابراز گلايه‌مندي از آبیاری فضای‌سبز با آب شرب شهری مي‌گويد: متاسفانه تعدادی از ادارات دولتی علی‌رغم بحران شدید آب، هنوز فضای سبز عمومی و اختصاصی را با آب شرب آبیاری می‌کنند.
تخت شاهی بااشاره به نشت و هدر رفت 26 درصدی آب در شبکه توزیع مي‌افزايد: در حال‌حاضر 350 هزار مشترک آب و350 هزار مشترک فاضلاب در استان وجود دارد.

شیروان یاری