جمشید مشایخی: منتظر سفر بی‌بازگشتم هستم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم افتتاحیه دوازدهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه نهال با حضور جمشید مشایخی، امید روحانی، امیر اثباتی، مسعود سفلایی و سعید عقیقی عصر دوشنبه 4 خرداد در ایوان شمس برگزار شد.

در ابتدای این مراسم غلامرضا اکرمی رئیس دانشگاه هنر گفت: باعث افتخار است که دانشجویان دانشگاه هنر در امر سینما فعال هستند. این جشنواره به کلی با برنامه‌ریزی خود دانشجویان برگزار می‌شود. سینمای ایران در عرصه بین المللی مطرح است و دانشجویان باید در این رابطه فعال باشند.

اکرمی افزود: ما از همه فعالیت‌ها در این سطح پشتیبانی می‌کنیم و امیدواریم دانشجویان بتوانند خود را در این عرصه مطرح کنند. امسال علاوه بر شهر تهران، در شهرستان‌هایی از قبیل کرمان، فارس، قزوین و گیلان اکران فیلم‌ها به صورت موازی انجام می‌شود و این یک پیشرفت است.

رئیس دانشگاه هنر عنوان کرد: امیدوارم سال‌های آینده جشنواره توسعه پیدا کند و شاهد بین المللی شدن جشنواره باشیم؛ علاوه بر آن آرزو دارم ارتباط دانشجویان با افراد پیشکسوت مانند جمشید مشایخی بیشتر باشد و سال آینده شاهد محتوای بیشتری در سطح جشنواره باشیم.

در ادامه این مراسم محمدرضا حسنایی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه هنر نیز گفت: برگزاری 12 دوره‌ای و مداوم جشنواره نهال نشان می‌دهد آدم‌های بزرگ با کارهای بزرگ پشت این جشنواره قرار گرفتند. دانشجویان بزرگ‌ترین اتفاق فرهنگی کشور را رقم می‌زنند. امیدوارم این جشنواره کمک کند عرصه حضور دانشجویان پهناور‌تر شود.

ساقی احتشام‌زاده دبیر بخش بین الملل جشنواره فیلم نهال درباره علت برگزار نشدن بخش بین الملل در این جشنواره گفت: تلاش کردیم بخش بین الملل را برای ارتباط فرهنگی بین دانشجویان ایران و سایر کشور‌ها راه اندازی کنیم. همچنین با کشورهایی از قبیل ترکیه، فرانسه، ایتالیا، لهستان و آلمان مکاتبه کردیم و چند دانشجوی خارجی برای ما فیلم‌های خود را ارسال کردند. سفارت‌ها و انجمن دوستی ایران و فرانسه به این جریان کمک کردند.

احتشام‌زاده افزود: مسأله این بود که فیلم دانشجویان کشورهای دیگر به موقع به ما نرسید و فرصت بازبینی و داوری را از دست دادیم. به دلیل اینکه هدف ما ارتقای سطح جشنواره بود، نمی‌توانستیم بدون طی این مراحل فیلم‌ها را در جشنواره شرکت دهیم.

وی ادامه داد: ما برای دعوت از اساتید نیز مکاتبه‌هایی با کشورهای خارجی انجام دادیم اما محدودیت بودجه مانع شد. هرچند برخی مسائل مانع ادامه کار شد اما این یک قدم برای بزرگ‌تر شدن جشنواره طی سال‌های آینده بود.

در ادامه فرهاد طاهری دبیر بخش بزرگداشت در خصوص علت توجه جشنواره نهال به علی حاتمی و تقدیر از او گفت: علت این بزرگداشت فقط علی حاتمی، دیالوگ‌ها یا تصویرهای دلنشین فیلم‌هایش نبود بلکه نکته حائز اهمیت تلاش پایدار او برای رسیدن به یک ظرف پایدار در زمینه سینما بود. این مراسم برای این بود که یادآور شویم این راه می‌تواند ادامه پیدا کند.

علی حاتمی عاشق بود
جمشید مشایخی از جمله بازیگرانی که سهمی در کارهای حاتمی داشت نیز بعد از طاهری روی سن آمد و گفت: منتظر سفر بی‌بازگشتم هستم اما امروز با دیدن شما جوانان نیرو و قدرت پیدا کردم و بدون تعارف شاگرد شما هستم. فقط عشق است که همه چیز را می‌سازد و عشق به روح است نه فقط به جسم.

مشایخی ادامه داد: علی حاتمی عاشق بود. افتخار می‌کنم در شش داستان «حضرت مولانا»ی او حضور داشتم. در «سلطان صاحبقران» نقش ناصرالدین شاه را داشتم و علاوه بر این در «سوته دلان» و «هزاردستان» نیز حضور داشتم.

وی درباره حاتمی توضیح داد: او به لباس، گریم و دکور اهمیت می‌داد. استاد جامعه‌شناسی من یعنی امیرحسین آریان‌پور در زمان دانشجویی گفت که یک اثر هنری باید دارای ویژگی‌هایی باشد که قابل پذیرش شود؛ اول اینکه باید برای اکثریت متوسط جامعه قابل فهم باشد، دوم اینکه مبتذل نباشد، سوم اینکه فلسفه جدیدی را ارائه دهد و چهارم هم اینکه باید امیدوار کننده باشد و آثار علی حاتمی در این رسته جای می‌گرفت.

مشایخی در ادامه با بیان اینکه از چیزی دلخور هستم، گفت: وظیفه هنرمند این است که از واقعیت به حقیقت برسد. تیغ سانسور را کمی کُند کنید. هنرمندان عاشق ایران هستند و خائن نیستند. ما در مدینه فاضله زندگی نمی‌کنیم. وظیفه هنرمند این است که این مسائل را بازتاب دهد. نام این جشنواره برگرفته از نام زن است و زن نیز کامل‌ترین موجود هستی است.

حاتمی کوشید زبان سینما را بومی کند
امید روحانی بازیگر و منتقد نیز درباره علی حاتمی گفت: او کوشید زبان سینما را برای خود کند و از آن یک وسیله بیان بومی بسازد و آنچه می‌خواهد بگوید را در یک قالب تصویری بیان کند تا یه یک شیوه سینمای ایرانی نزدیک شود. او اولین کوشش خود را در دوره فیلم فارسی انجام داد.

روحانی ادامه داد: در تمام مدتی که سینما وارد ایران شد هنرمندان تلاش کردند که سبکی از مواجهه با هنر غرب بسازند. کمال الملک مناظر و مرایا را در نقاشی برای ما به وجود آورد و دانشجویان او سعی کردند زبان محلی و سبک نقاشی ایرانی را تلفیق کنند.

این بازیگر در رابطه با هنرهای دیگر برای تبدیل شدن به یک قالب خاص بومی ایرانی گفت: در ادامه جمالزاده سعی کرد قصه کوتاه را ایرانی کند و در زمینه شعر با غولی مانند نیما یوشیج روبرو شدیم. او نگاه تازه‌ای به عروض شعر فارسی داشت اما در زمینه سینما تقریبا تلاشی صورت نگرفته است.

وی افزود: اولین و مهم‌ترین کوشش برای ایرانی کردن لحن سینما به علی حاتمی تعلق دارد. او به دنبال فرم موزیکال ایرانی در فیلم‌ها بود و سه بار در فیلم‌های خود آن را امتحان کرد. قصه‌های او برای نارنج و ترنج ایرانی بود. او پیدا کردن لحن را در تمام آثار خود امتحان و تکرار می‌کند. او می‌دانست چه چیزی باعث تفاوت میزانسن ایرانی و خارجی می‌شود.

روحانی عنوان کرد: حاتمی سعی کرد با دیالوگ نویسی به یک لحن ایرانی برسد. او تنها فیلمسازی ایرانی است که می‌کوشد یک زبان و سینمای خاص فرهنگ ایرانی خلق کند. او تلاش کرد فردیت خود را در فیلمسازی بروز دهد. مشکوکم که این مسیر با نسل بعد ادامه پیدا کند.

وی در پایان صحبت‌های خود گفت: او اوج هنر ایرانی را در قالی نشان می‌دهد و کل عمر هنری خود می‌خواست برای هنر همین قالی را ببافد.
فیلمسازان به خودشان برگردند

سعید عقیقی منتقد و فیلمساز نیز به عنوان آخرین فردی که روی سن قرار گرفت، درباره حاتمی گفت: مورد عجیب علی حاتمی چیزی بود که در زندگی بسیار با آن روبرو هستیم. فیلمسازان ما در سطح قابل توجهی احتیاج به بازگشت به خویشتن دارند. ما احتیاج به یک سبک ایرانی برای بیان هنری خود داریم.

عقیقی افزود: علی حاتمی سعی می‌کرد راه حل پیدا کند و یکی از چیزهایی که از آن استفاده می‌کرد، پاورقی بود. ساختار او شبیه پاورقی مطبوعات ایرانی بود که ترکیبی از مطبوعات خارجی و گفته‌های مادربزرگ‌های ماست. یکی از مهجور‌ترین فیلم‌های او خواستگاری با فرم ترجیع بند شعر فارسی است.

وی در پایان گفت: راه حل او نوعی انطباق بود که با سیستم فرهنگی غرب اصلا ارتباطی نداشت. او راه حل روشن را در پاسخ به شیوه ارسطویی می‌دهد.

در پایان این مراسم تابلوی نقاشی چهره مرحوم علی حاتمی اثر پویا پرهیزگار به خانواده علی حاتمی بدون حضور لیلا حاتمی اهدا شد.