نقض حقوق شهروندی با ارسال پیامکهای تبلیغاتی

زیرا ما ایرانی‌ها از همان دوران کودکی و پیش از آنکه پا به نوجوانی بگذاریم بارها از والدین و بزرگترها به این امر انسانی و اخلاقی توصیه می‌شویم و آن را آویزه گوش قرار می‌دهیم. با این همه، اما چند سالی است این اصل انسانی از سوی مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه مورد بی توجهی قرار می‌گیرد. در واقع این شرکتها برخلاف تمام جای دنیا که هنگام درخواست سیم کارت از سوی افراد از آنها می‌خواهند که آیا مایل به دریافت پیامکهای تبلیغاتی هستند یا خیر، ابتدا برای مشترکان خود پیامک می‌فرستند و سپس از آنها تقاضا می‌کنند اگر تمایلی به دریافت این نوع پیامک‌ها ندارند به فلان شماره پیامک کنند که این اقدام را به نوعی می‌توان مصداق آشکار ورود بی‌اجازه به خانه اشخاص و نقض آشکار حریم خصوصی آنان دانست. موضوعی که مدتی است داد بسیاری از کاربران را در آورده و حتی بعضی از آنها را به اعلام شکایت وا داشته است.

  درخواست هنگام ثبت نام

دکتر محمد قلم چی، کارشناس حوزه الکترونیک در این باره می‌گوید: هم اکنون بیشتر اپراتورهای دنیا فارغ از اینکه در چه کشوری هستند و چه سطحی از مسؤولیت اجتماعی در آنجا پذیرفته است یا تا چه اندازه به حقوق شهروندی احترام می‌گذارند روشی را در ارتباط با ارسال پیامکها اجرا می‌کنند که تقریبا در کشور ما پیاده می‌شود، البته با این تفاوت اساسی که در کشورهای دیگر، افراد زمانی که می‌خواهند برای سیم کارت ثبت نام کنند از آنها خواسته می‌شود آیا خواستار دریافت پیامکهای تبلیغاتی و انبوه هستند یا نه. در این صورت اگر کسی تمایل به دریافت نداشته باشد از فهرست کسانی که مشمول دریافت پیامکها هستند خارج می‌شود .

وی با تأکید بر اینکه اول باید مشترک درخواست پیامک تبلیغاتی و انبوه بکند و بعد برایش ارسال شود، نه روشی که هم اکنون از سوی اپراتورها انجام می‌گیرد، می‌افزاید: با این وجود مشکل دیگری که در این زمینه وجود دارد فیلتر نکردن هوشمند پیامکهای انبوه و تبلیغاتی از سوی اپراتورهای تلفن همراه است. به عنوان مثال خیلی از سازمانها یا سامانه های اطلاع رسانی دولتی و خصوصی برای تعامل و برقراری ارتباط با کارمندان خود از پیامکهای تبلیغاتی استفاده می‌کنند، بنابراین اگر کسی خواهان دریافت پیامکهای تبلیغاتی و انبوه نباشد، نمی‌تواند پیامکهای سامانه‌ای را هم دریافت کند، زیرا پیامکهای سامانه ای هم فیلتر می‌شوند .

مؤلف کتاب «استانداردهای امنیت اینترنت»، ضعف اطلاع رسانی توسط شرکت مخابرات و اپراتورها را از مشکلات دیگر این حوزه می‌داند و می‌گوید: هنوز خیلی‌ها نمی‌دانند چطور پیامکهای تبلیغاتی را دریافت نکنند؛ بنابر این اگر در کنار درخواست موافقت یا عدم موافقت با دریافت پیامکهای انبوه و تبلیغاتی به هنگام ثبت نام از مشترکان مشکل هوشمند سازی فیلتر کردن پیامکها و ضعف اطلاع رسانی حل شود، معضل پیامکها هم برای همیشه برطرف می‌شود.

  نقض آشکار حقوق شهروندی

دکتر احمد میرعابدینی پژوهشگر و مدرس حوزه ارتباطات نیز ارسال پیامکهای تبلیغاتی و انبوه  بدون درخواست یا حتی کسب اجازه  مشترکان را یکی از مسایل و مشکلات در بحث حریم خصوصی افراد جامعه می‌داند و می‌گوید: پیامکهای تبلیغاتی از نظر حقوقی ، جامعه شناسی و روانشناسی مخاطب بسیار مهم و قابل بحث است .

وی با تأکید بر اینکه اپراتورها برای ارسال پیامکهای تبلیغاتی باید به سه جنبه یاد شده توجه داشته باشند، تصریح می‌کند: اما هم اکنون چنین نیست، بنابراین اپراتورها در این زمینه مقصر هستند، زیرا حقوق عمومی و فردی را نقض می‌کنند.

این مدرس ارتباطات با اشاره به اینکه در تمام کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قوانین و مقررات خاصی برای پیامکهای تبلیغاتی وجود دارد که باید از سوی فرستنده‌ها رعایت شود، می‌گوید: طبق قانون ورود به خانه هرشخصی باید با اجازه صاحب  خانه و یا با مصوبه قانونی باشد ارسال پیامکهای تبلیغاتی هم مانند ورود به خانه و حریم خصوصی افراد است و باید با مجوز وارد این حریم شد.

وی با اشاره به اینکه این موضوع از بعد روان‌شناسی از اهمیت خاصی برخوردار است، می‌افزاید: ارسال پیامکهای تبلیغاتی و انبوه آن هم بدون توجه به بعضی از ویژگی‌های شخصیتی و حرفه‌ای و تحصیلی افراد سبب احساس ناخشنودی افراد می‌شود، زیرا وقت و هزینه زیادی از آنها می گیرد وذهنشان را به شدت درگیر می کند.  بنابراین در ابتدا باید دید مشترک تا چه اندازه مایل به دریافت پیامک است. برای مثال خودم به عنوان مشترک یکی از اپراتورها هیچ تمایلی برای دریافت پیامکهای تبلیغاتی و انبوه ندارم، چون به گمانم هیچ یک از سه بعد یاد شده را رعایت نمی‌کند.

وی در همین زمینه با تاکید بر اینکه هم اکنون تبلیغات پیامکی از مباحث حقوقی، جامعه شناختی و روان‌شناسی فردی و حریم خصوصی به صورت غیرمجاز عبور می‌کند و خود را به مشترکان می‌رساند، می‌افزاید : اینها مانند برچسب های تبلیغاتی هستند که هرچه مردم فریاد می‌زنند، اما باز به در و دیوار خانه‌ها  و  مکان های مسکونی  آنها چسبانده می‌شوند، این درحالی است که برای این گونه موارد حریم و حدودی دارد و کسی یا سازمانی نباید آنها را نادیده بگیرد.

میرعابدینی با انتقاد از اپراتورهایی که حوزه تبلیغات را به محلی برای شرط بندی و برد و باخت تبدیل کرده‌اند، می‌گوید: این حوزه بسیار مهم و حساس است و از نظر حقوقی جای تعجب و سوال دارد که چرا بدین شکل در آمده است، بنابراین پیشنهاد برگزاری نشست هایی  با کارشناسان در این زمینه دارم تا موضوع از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گیرد .

وی در پاسخ به کسانی که می‌گویند طبق فراخوانی که دو سال پیش از سوی اپراتورها شده فقط حدود 13 تا 17 درصد مشترکان خواستار دریافت نکردن پیامکهای تبلیغاتی بودند یا حذف چنین پیامکهایی در گران شدن نرخ مکالمه تلفن همراه تاثیر گذار خواهد بود، می‌گوید: درصد یاد شده هم برای خود، رقم قابل توجهی است، زیرا همین مقدار ظاهرا معدود و محدود مایل به دریافت این پیامک ها نیستند. نکته ای که باید دانست این که تمام سازمانهای تبلیغاتی با بیان چنین سخنانی درصدد توجیه مساله بر می‌آیند. البته در مقابل توضیحاتی هم از سوی منتقدان یا مخالفان دریافت پیامکهای تبلیغاتی وجود دارد، ضمن اینکه در روش و نتیجه فراخوان نیز محل بحث است. در مجموع موضوع به سوالهای پیچیده ای منتهی می‌شود که بعید می‌دانم دوستان بتوانند پاسخ های روشن و قانع کننده ای برای افکار عمومی داشته باشند .

  بی توجهی به آیین نامه پیامکها

با این همه و به دنبال اعتراضهای گسترده مشترکان و کارشناسان حوزه ارتباطات اقدامهایی برای ساماندهی پیامکها ازسوی وزارت ارتباطات، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و شورای عالی فضای مجازی از 3 سال پیش انجام شده، اما این تلاشها هنوز به نتیجه مورد نظر که بتواند حقوق کاربران تلفن همراه را تامین کند، نرسیده است.

دکتر تقی پور، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در این زمینه می‌گوید: در سال 90 طرح ممنوعیت ارسال پیامکهای تبلیغاتی بدون اجازه مشترکان تصویب و در اواخر همان سال هم به اپراتورها اعلام شد که به دنبال آن اپراتورها در یک فراخوان عمومی با ارسال پیامکی از مشترکان خواستند اگر راضی به دریافت پیامکهای تبلیغاتی و انبوه نیستند شماره مورد نظر را پیامک کنند . افزون بر آن، سه ماه پیش در شورای عالی فضای مجازی طرح ساماندهی پیامکها مطرح و کلیاتش تصویب و قرار شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آیین نامه کاملی را در این زمینه تدوین کند تا مشترک از جاهایی که نمی‌خواهد پیامک انبوه دریافت کند از سوی اپراتورها برایش ارسال نشود. وی با اذعان به اینکه برخی از مشترکان از دریافت پیامکهای انبوه ناراضی و شاکی هستند، می‌گوید: با تدوین کامل آیین نامه یاد شده از سوی وزارت ارشاد،  امید است بخش عمده ای از این مشکل حل شود.

  به شکایات رسیدگی می‌شود

نصرا… جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این زمینه به خبرنگار ما می‌گوید: مصوبه ممنوعیت پیامکهای تبلیغاتی، لازم الاجراست، بنابر این اگر مشترکی اعلام کرده پیامکهای تبلیغاتی را نمی‌خواهد اما همچنان برایش ارسال می‌شود باید پیگیر شود و سازمان تنظیم مقررات هم به این‌گونه شکایات رسیدگی می‌کند.

  مردم ناراضی‌اند، پیگیری معنا ندارد

درعین حال با توجه به پیامکهای انبوه مردم پس از چاپ گزارش « دردسرهای پیامکهای تبلیغاتی» در روزنامه قدس ششم اردیبهشت، متأسفانه پیامکهای تبلیغاتی و انبوه برای کسانی که خواهان آن نیستند، باز هم برای آنها ارسال می‌شود، بنابراین می‌توان گفت بسیاری از مردم از پیامکهای تبلیغاتی و انبوه خسته شده‌اند و گاه و بیگاه فقط به خاطر منفعت عده‌ای و البته اپراتورهای تلفن همراه، آزار دیده‌اند و می‌بینند و منتظرند دولتی که خود را حقوقدان می‌داند، برای احقاق حقوق مردم در این زمینه شتاب کند!

منبع: قدس‌آنلاین