چرا داعش برای افغان‌ها جذابیت دارد؟

روزنامه گاردین در گزارشی نوشت: «مبارزان خارجی که ادعا می‌کنند به داعش وابسته‌اند در حال عضوگیری در مناطق شرقی افغانستان هستند»؛ این سخنان یکی از رهبران طالبان است که اخیراً با تعدادی از فرماندهان این نیروهای خارجی دیدار کرده است.

پیشروی‌ها و موفقیت‌های داعش در سوریه، عراق و لیبی تعدادی از جوانان افغان را جذب خود کرده که طی سال‌های گذشته همواره نسبت به عملکرد دولت و حضور نیروهای خارجی انتقاد داشته‌اند.

ورود یک نیروی تازه که اعضایش از تجهیزات و وسایلی همچون لپ‌تاپ استفاده می‌کنند، به خانواده اعضایش در صورت نیاز کمک می‌کند و به‌جای موتورسیکلت‌های قدیمی طالبان از ماشین‌های جدید استفاده می‌کنند، از دیگر دلایلی است که به عقیده این فرمانده طالبان باعث جذابیت داعش در نظر برخی جوانان افغان شده است.

این فرمانده که در استان غزنی در جنوب‌ غربی کابل ساکن است و نخواست اسمش فاش شود، در گفت‌وگو با گاردین افزود: حالا یک جریان جدید وارد بازار شده است. آن جوانان فکر می‌کنند داعش از طالبان قوی‌تر است و می‌توانند با کمک آن به اهداف مدنظر خود برسند.

بحث حضور داعش در افغانستان پس از آن پررنگ‌تر شد که این گروه تروریستی دامنه خلافت خود‌خوانده‌اش را گسترش داد و از تشکیل ولایت خراسان سخن گفت؛ ولایتی که مناطقی از افغانستان بخشی از آن به‌حساب می‌آید.

اشرف‌غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان نیز با تهدید خواندن این گروه گفت: داعش در حال اعزام تعدادی از نیروهای زبده خود به مناطق جنوبی و غربی افغانستان است تا میزان آسیب‌پذیری این مناطق را بررسی کنند. این گروه با استخدام یکی از رهبران سابق طالبان که پیش‌تر در گوانتانامو بود، توانست پیشروی‌هایی در استان جنوبی هلمند داشته باشند؛ البته با کشته‌شدن این فرد بر اثر حملات پهپادی، این پیشروی‌ها نیز عملاً متوقف شد.

رهبران طالبان درحالی‌که به مبارزه علیه دولت می‌پردازند، علاقه ندارند جبهه نبرد دیگری در کشور ایجاد شود. البته آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که مبارزان آن‌ها تحت تأثیر اقدامات داعش در خاورمیانه قرارگرفته‌اند. بنا به گزارش «شبکه محققان افغانستان»، گروه دیگری در استان غربی فراه شکل گرفت. ویدئویی نیز پخش شد که شامل اعلام بیعت شبه‌نظامیان افغان و پاکستانی با داعش بود.

گزارش‌های متعددی نیز از حضور نیروهای داعش در دیگر مناطق افغانستان گزارش شده است که البته تاکنون هیچ‌کدام آن‌ها به‌طور رسمی تأیید نشده است. بسیاری از مبارزان خارجی در غزنی و مناطق اطراف، از ترس حملات ارتش پاکستان در مناطق قبایلی وارد افغانستان شده‌اند.

هنوز میزان ارتباط آن‌ها با داعش مشخص نشده و در این میان برخی می‌گویند ممکن است این افراد از اقدامات داعش به نفع خود استفاده کنند. بااین‌حال و حتی بدون تأیید این ارتباط مستقیم، موفقیت این گروه در عضوگیری در مناطق شرقی افغانستان حکایت از این دارد که داعش احتمالاً به تهدیدی جدی برای دولت افغانستان و حتی نیروهای طالبان تبدیل می‌شود. تاکنون تنش و درگیری بین نیروهای طالبان و مبارزانی که خود را اعضای داعش معرفی می‌کنند رخ نداده است.

دلیلش این است که این افراد تازه‌وارد هنوز شناخته‌شده نیستند و تنها کاری که می‌کنند، استخدام نیرو است. آن فرمانده طالبان در این زمینه گفت: هیچ فردی نمی‌داند چه کسی این افراد را در افغانستان و پاکستان رهبری می‌کند. آن‌ها معمولاً در گروه‌های چندنفره و بیشتر اوقات در حال تمرین نظامی هستند. وی افزود: کسب اطلاع در مورد داعش در استان‌های مختلف، کار چندان راحتی نیست زیرا آن‌ها همچون افراد عادی لباس می‌پوشند.

تنها زمانی متوجه خارجی بودن آن‌ها می‌شویم، که با آن‌ها هم‌کلام شویم. رهبران طالبان درحالی‌که به مبارزه علیه دولت می‌پردازند، علاقه ندارند جبهه نبرد دیگری در کشور ایجاد شود. البته آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که مبارزان آن‌ها تحت تأثیر اقدامات داعش در خاورمیانه قرارگرفته‌اند. رهبران داعش ادعا می‌کنند که مبارزات خود برای هدف بزرگ‌تری است و اهداف دائمی در این منطقه ندارند.

آن فرمانده طالبان با بیان اینکه مبارزان داعش بسیار در برخورد با دیگر نیروها خوش‌برخورد هستند، گفت: آن‌ها دائماً می‌گویند ما قصد همکاری با شما را داریم و نمی‌خواهیم مدت‌زمان زیادی در اینجا بمانیم. البته به دلیل اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک، این دو گروه نمی‌توانند شرکای طولانی‌مدتی برای هم باشند.

هردوی آن‌ها خواستار تشکیل دولت بر مبنای شریعت هستند، اما طالبان یک گروه ملی‌گراست که هدفش تغییر افغانستان است؛ این در حالی است که داعش دولت‌های ملی را به رسمیت نمی‌شناسد و ادعا می‌کند برای ایجاد یک خلافت منطقه‌ای می‌جنگد.

از سوی دیگر، اگرچه این دو گروه برداشت‌های شدیداً افراط‌گرایانه از اسلام دارند اما اختلافات مذهبی‌شان بسیار مشخص است. بسیاری از اعضای طالبان از مکتب حنفی پیروی می‌کنند، در حالی که سلفی گری شاخصه اصلی داعشی‌هاست.

طی دهه‌ها جنگ در افغانستان، تلاش شد خشونت فرقه‌ای که کشورهای همسایه را گرفتار کرده است در این کشور رخ ندهد. بااین‌حال حملات اخیر همچون آدم‌ربایی در غزنی، این نگرانی را به وجود می‌آورد که مبارزان خارجی در حال افزودن این معضل به دیگر مشکلات افغانستان هستند.

بنا به گفته افراد محلی، شیعیان ساکن در غزنی هدف اصلی این حملات بوده‌اند. ساکنان این مناطق به‌هیچ‌وجه از این موضوع راضی نیستند که داعش سؤالاتی در مورد دین و مذهب آن‌ها می‌پرسد. آن فرمانده طالبان در این باره می‌گوید: داعش آن‌قدر در افغانستان قوی نیست که افراد را از رفتن به مدرسه منع کند و یا بر مراکز بهداشتی کنترل داشته باشد، اما مردم نسبت به حضور این افراد خوش‌بین نیستند.

وی افزود: شخصیت‌های مذهبی در این مناطق نیز نمی‌توانند علیه آن‌ها بایستند، زیرا داعش به‌راحتی آن‌ها را به قتل می‌رساند.