آزمون و خطاي برنامه‌نويسي با هزينه مردم

حميد محمدي
نرم‌افزار پيام رسان همراه اول که با هدف برطرف کردن مشکل کاراکترهاي فارسي در محيط پيامک طراحي شده و به مشترکان همراه اول اين امکان را مي‌دهد تا 200 کاراکتر فارسي را در يک پيامک ارسال کنند، کاربران خود را با مشکلات بسياري مواجه کرده و به همين دليل هم مورد استقبال چنداني قرار نگرفته است.
اين برنامه نرم‌افزاري که محصول يک شرکت وابسته به مركز تحقيقات فناوري اطلاعات و ارتباطات پيشرفته دانشگاه صنعتي شريف موسوم به پارس آسان‌افزار است، علاوه بر عدم برخورداري از ساده‌ترين امکانات يک نرم‌افزار کاربردي، سازگاري پاييني با گوشي‌هاي موجود در بازار دارد که استفاده عمومي از آن را غير ممکن کرده است. با اين وجود حميد ربيعي موسس و مدير مرکز تحقيقات فناوري اطلاعات و ارتباطات پيشرفته دانشگاه شريف در باره اشکالات اين نرم‌افزار گفته است: در هر 185 بازديد، – فقط – يك گزارش اشكال وجود دارد بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه فقط نيم درصد از كاربران دچار مشكل شدند که از اين تعداد 61 درصد مشكلات گزارش شده، مربوط به نصب برنامه است.
اما به رغم آمارهاي ارائه شده از سوي مدير اين مرکز و همچنين تبليغات اپراتور اول مبني بر اين که با نصب اين نرم‌افزار تمام مشکلات مشترکان براي ارسال پيامک فارسي به پايان رسيده است، مشترکان گلايه‌هاي بسياري دارند و معتقدند که اين برنامه نرم‌افزاري نه تنها مشکلي را حل نکرده، بلکه به مشکلات آنها نيز افزوده است.
آزمون و خطاي برنامه‌نويسي به خرج مردم
يک مشترک همراه اول معتقد است که نرم‌افزار پيام‌رسان نمونه‌اي ناقص و بدوي از برنامه‌هاي کاربردي تلفن همراه است که از کارآيي فوق‌العاده ضعيفي برخوردار است و بيشتر شبيه امتحان عملي دانشجويان است تا يک نرم‌افزار با کاربري جدي. او مي گويد: «شرکت ارتباطات سيار براي پايان دادن به انتقادها و نارضايتي‌هاي مشترکان در خصوص مشکلات ارسال پيامک فارسي اين برنامه نرم‌افزاري را ارائه کرده است و به نظر نمي‌رسد اهميت چنداني براي مشکلات کاربران آن قائل باشد.» يک کارشناس نرم‌افزار نيز که خود کاربر برنامه پيام‌رسان است، با انتقاد از طراحي ضعيف و باگ‌هاي اين نرم‌افزار مي‌گويد: «به نظر من اين برنامه نرم‌افزاري يک محصول آزمايشگاهي بسيار ضعيف و ابتدايي است که مشترکان همراه اول با پرداخت هزينه پيامک فارسي تاوان آزمون و خطاي طراحان آن را مي‌پردازند.»
محمد شمس که يک فارغ‌التحصيل رشته نرم‌افزار است، نرم‌افزار پيام‌رسان همراه اول را برنامه‌اي مملو از اشکالات مي‌داند و از عدم سازگاري آن با سيستم استاندارد پيام کوتاه در گوشي‌هاي تلفن همراه به عنوان مهمترين ايراد آن نام مي‌برد.»
وي مي‌گويد: «اين برنامه، فضا و حافظه‌اي مستقل را در گوشي کاربر اشغال کرده و در عين حال ضريب اطمينان از ارسال و دريافت پيام را به شدت کاهش مي‌دهد. دارندگان اين نرم‌افزار صرفا قادر به ارسال پيامک فارسي به گوشي‌هايي هستند که برنامه پيام‌رسان بر روي آنها نصب شده باشد. در غير اين صورت گيرنده پيام صرفا مجموعه‌اي از کاراکترهاي ناخوانا را دريافت خواهد کرد که شبيه کد اسکي – کدهاي برنامه‌نويسي – هستند.» مريم راهنما يک مشترک ديگر همراه اول مي‌گويد: «از روزي که اين نرم‌افزار را نصب کرده‌ام موفق به ارسال يک پيامک هم نشده‌ام، چرا که تايپ کردن کلمات در محيط ويرايشگر آن بسيار مشکل و وقت‌گير است.»
او دليل ديگر بي‌علاقه‌گي خود به کار کردن با پيام رسان را، مشکل پاک کردن کاراکترهاي اشتباه در گوشي‌هاي سري 60 نوکيا عنوان مي‌کند و مي‌گويد: «يکي از دوستانم که گوشي تاشو سري p سوني اريکسون دارد، با چنين مشکلي مواجه نيست اما در عوض هنگام باز کردن صفحه گوشي برنامه بسته مي‌شود و متن پيام‌ها نيز در حافظه Draft ذخيره نمي‌شود.» برخي مشترکان از عدم امکان دريافت گزارش دليوري اين برنامه گلايه دارند و برخي ديگر نيز مي‌گويند: «عدم دسترسي به دفترچه تلفن گوشي براي ارسال پيام، يکي از مشکلات جدي اين برنامه است.» يکي ديگر از ايرادات جدي و مساله‌ساز اين برنامه اين است که فقط به سيم‌کارت‌هاي همراه اول سرويس مي‌دهد و مشترکان براي ارسال پيام به سيم‌کارت‌هاي ايرانسل يا تاليا، با اين پيام خطا مواجه مي‌شوند که «ارسال پيام فشرده فقط به مشترکان همراه اول ميسر است». به عبارت ساده‌تر ارسال پيام فشرده فقط در محدوده شبکه همراه اول ميسر است و مشترکان اين اپراتور بايد براي جلوگيري از افزايش هزينه‌هاي خود از ارسال پيامک به مشترکان ايرانسل و تاليا خودداري کنند.
در عين حال بخش تنظيمات اين برنامه نشان مي‌دهد که اين سيستم فقط با سه برند نوکيا، سوني‌اريکسون و سامسونگ سازگاري دارد و برندهاي ديگر براي آن تعريف نشده‌اند که اين مورد موجب محروم شدن تعداد زيادي از مشترکان از امکان ارسال پيامک‌هاي فشرده مي‌شود. يک کارشناس بازار با تاکيد بر اين کاستي مي‌گويد: «اگر استفاده از برنامه پيام‌رسان فراگير شود، بي‌ترديد قيمت برندهاي مختلف گوشي را تحت تاثير خود قرار خواهد داد و توازن بازار را بر هم خواهد ريخت.» حميدرضا زارع مي‌افزايد: «علت اين موضوع مشخص نيست که چرا فقط سه برند گوشي را براي برنامه پيام رسان تعريف کرده‌اند، اما آنچه که مسلم است؛ اين تبعيض درمورد برندهاي ديگر باعث بروز مشکلات جدي در بازار اين محصولات مي‌شود و بر روند طبيعي تقاضاي برندها در بازار تاثير مي‌گذارد.» يک مشترک تلفن همراه در اين باره مي‌گويد: «در واقع کساني که از مارک‌هاي گوشي ديگر استفاده مي‌کنند، از اين سرويس محروم شده و بايد هزينه بيشتري بپردازند که عين بي‌عدالتي است.»
پيامدهاي احتمالي
استفاده از اين برنامه نرم‌افزاري براي تمام مشترکان ممکن نيست و ارسال پيام با اين برنامه نيز متضمن ارسال يک پيامک فشرده نخواهد بود. حال با توجه به دو نرخي شدن پيامک و همچنين يکسان نبودن امکان ارسال پيامک فشرده که بستگي مستقيم با نصب اين برنامه بر روي گوشي گيرنده پيام دارد، محاسبه صورتحساب مشترکان همراه اول را با ابهامات زيادي مواجه کرده است. برخي صاحب‌نظران با اشاره به ضعف سيستم بيلينگ اپراتور اول که پيش از اين نيز با خطاي محاسباتي، مشکلات زيادي را براي مشترکان فراهم کرده بود، از اين پس صورتحساب مشترکان همراه اول با ايرادات و اشتباهات بسياري همراه خواهد شد.
يکي ديگر از پيامدهاي ارائه اين برنامه نرم‌افزاري ناقص و عدم سازگاري آن با شبکه‌هاي ديگر و برخي برندهاي گوشي باعث مي‌شود تا مشترکان از اين امکان که قادر به ارسال و دريافت پيامک به شکل عادي باشند، محروم خواهند شد و اين موجب بروز نارضايتي بيشتري از اپراتور اول و در نتيجه کاهش تقاضا و سهم بازار همراه اول مي‌شود. با اين وجود به نظر نمي‌رسد کارشناسان تبعات و مشکلات اين سيستم به همين جا ختم شود و بايد منتظر گذشت زمان و بروز مشکلات ثانويه بيشتري ماند که بي‌ترديد، در درازمدت نمايان خواهند شد. با اين وجود، به اعتقاد ضرورت بازنگري در اين برنامه نرم‌افزاري و همچنين تعرفه‌هاي پيامک براي اپراتور اول انکارناپذير است و بي‌توجهي به آن مي‌تواند عملکرد و صحت مديريت فعلي اين شرکت را زير علامت سئوال خواهد برد.