کشف چراغ‌های روغن‌سوز ۲۵۰۰ ساله در «شهر بُزها»
زباله‌دانی‌های باستانی می‌توانند محل فوق‌العاده‌ای برای یافتن اشیائی باشند که سبک زندگی مردمان یک منطقه در گذشته‌های دور را به ما نشان می‌دهند. نمونه‌ای از این زباله‌دانی‌ها اخیرا در شهر باستانی آیگای در ترکیه کشف شده است.
موبنا- در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی که در شهر باستانی «آیگای» در استان مانیسا در غرب ترکیه در حال انجام هستند، صدها چراغ روغن‌سوز کشف شده‌اند که قدیمی‌ترین آن‌ها حدود 2500 سال قدمت دارد.
شهر باستانی آیگای یکی از 12 شهری است که توسط مردمان آیول بنیان گذاشته شده بود. این شهر که بر روی یک تپه ساخته شده بود، یک مرکز مهم مذهبی در زمان خودش به شمار می‌رفت.
نام آیگای از ریشۀ «آیگا» گرفته شده است که در زبان یونانی به معنی «بز» بوده و بنابراین معنای آیگای «شهر بزها» بوده است. با توجه به ارتفاع بالای این شهر و زمین‌های صخره‌ای آن، یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد آن پرورش حیواناتی مانند بز بوده است.
باستان‌شناسان پی‌های آن را از زیر خاک بیرون آوردند. یوسف سزگین استاد باستان‌شناسی دانشگاه جلال بایار مانیسا می‌گوید در کاوش‌های امسال صدها چراغ روغن‌سوز کشف شده که بیشتر آن‌ها از یک گودال بزرگ به دست آمده‌اند؛ این گودال احتمالا به عنوان محل دفن زبالۀ شهر کاربرد داشته است.
این چراغ‌ها کاربرد عام داشته‌اند و برای روشن کردن محیط خانه‌ها در شب به کار می‌رفته‌اند. اغلب این چراغ‌ها شکسته بودند و باستان‌شناسان توانستند با ترمیم تعداد زیادی از آن‌ها شکل اولیه‌شان را احیا کنند.
سوختی که در این چراغ‌ها ریخته می‌شده روغن زیتون بوده است که در دوران باستان یک منبع اساسی و مهم به حساب می‌آمد. این روغن هم به عنوان سوخت و هم به عنوان خوراک استفاده می‌شد و کاربردهای مربوط به زیبایی و پزشکی نیز داشت.
فرادید