قولنج نفریتیک؛ دردی شدید در ناحیه کمر

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – قولنج یا کولیک نفریتیک یکی از شدیدترین دردهایی است که فرد می تواند آن را تجربه کند. آنهایی که این شرایط را تجربه کرده اند به طور دقیق درک می کنند که در مورد چه چیزی صحبت می کنیم. قولنج نفریتیک در ناحیه کمر، نزدیک به کلیه ها یا کمی پایین‌تر جایی که دستگاه ادراری قرار دارد، احساس می شود.

به گزارش “استپ تو هلث“، ویژگی هر دردی که به نام قولنج شناخته می شود در رفتار اسپاسماتیک آن است. درد به صورت ریتمیک شکل گرفته و از بین می رود و موجب نقطه های اوج درد با دوره های کوتاه آرامش در این بین می شود.

در قولنج نفریتیک، درد از دستگاه ادارای به واسطه یک انسداد در مسیری که ادرار باید از آن عبور کرده تا به مثانه برسد، سرچشمه می گیرد. زمانی که یک انسداد در این سیستم وجود دارد، دستگاه ادراری تلاش می کند با منقبض کردن مجاری خود بر آن چیره شود. این انقباض به عنوان قولنج یا کولیک شناخته می شود.

درد قولنج نفریتیک در ناحیه کمر شکل گرفته و به سمت کشاله ران فردی که از این شرایط رنج می برد، گسترش می یابد. با توجه به مکان شکل گیری انسداد، درد در سمت راست یا چپ بدن احساس می شود.

دلایل قولنج نفریتیک

دلیل درد قولنج نفریتیک بروز یک انسداد در دستگاه ادراری است. این انسداد به ادرار که در کلیه شکل گرفته است اجازه نمی دهد وارد مثانه شود. اگرچه سنگ های کلیه شایع‌ترین دلیل بروز انسداد است، این شرایط می تواند به واسطه دلایل دیگری شکل بگیرد.

از جمله دلایل بدخیم بروز انسداد می توان به تومورهای سرطانی در دستگاه ادراری اشاره کرد. همچنین، شکل گیری توموری بدخیم در اندام های مجاور که روی بخش های دستگاه ادراری فشار وارد می کند، به عنوان مثال تومورهای سرطانی روده، نیز می تواند دلیل بروز انسداد باشد.

از جمله دلایل خوش خیم انسداد نیز می توان به آنوریسم آئورت، بزرگ شدن یا بیرون‌زدگی دیواره سرخرگ آئورت در قسمت شکم اشاره کرد. فیبروز خلف صفاقی، تشکیل بافت فیبروز در قسمت پشت شکم، یکی دیگر از مواردی است که می تواند موجب بروز انسداد شود.

سنگ های کلیه

همانگونه که پیشتر اشاره شد، شایع‌ترین دلیل بروز قولنج نفریتیک سنگ های کلیه هستند. این سنگ ها در اندازه های مختلف شکل گرفته و کلیه ها یا حالب ها را درگیر می کنند. زمانی که در تلاش برای ترک بدن هستند، سنگ های کلیه می توانند موجب بروز انسداد و در نتیجه آن درد شوند.

تقریبا 80 درصد موارد سنگ های کلیه از نوع کلسیمی هستند. به همین دلیل، شرایطی خاص با افزایش احتمال شکل گیری آنها پیوند خورده اند که از آن جمله می توان به کم کاری تیروئید، کم تحرکی، باقی ماندن در حالت خوابیده در بلند مدت یا مصرف بیش از حد کلسیم اشاره کرد.

افرادی که عفونت های مکرر ادراری را تجربه می کنند نیز احتمال بیشتری دارد با تشکیل سنگ های کلیه مواجه شوند. این شرایط بین زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. بیمارانی که سوند ادراری دارند در معرض خطر بیشتری برای عفونت قرار دارند، از این رو، احتمال تشکیل سنگ های کلیه نیز بیشتر می شود.

کمتر از 10 درصد موارد سنگ های کلیه از نوع اسید اوریک هستند. این شرایط بین افراد مبتلا به اختلال نقرس شایع است. گاهی اوقات، رژیم های غذایی سرشار از پروتئین که موجب افزایش اسید اوریک در خون می شود، در ایجاد سنگ های کلیه نقش دارند.

در نهایت، کمتر از یک درصد سنگ های کلیه با یک بیماری ژنتیکی به نام سیستینوریا (سیستین بالا در ادرار) مرتبط هستند. این شرایطی نادر است و از والدین به فرزند منتقل می شود.

علائم قولنج نفریتیک

درد شدید بارزترین علامت قولنج نفریتیک است. درد به طور ناگهانی و با شدت زیاد ظاهر می شود. درد در قسمت کمر آغاز شده و به سمت کشاله ران گسترش می یابد. این درد به طور معمول با موارد زیر همراه است:

تب. این شرایط همواره رخ نمی دهد. تب می تواند به واسطه خود درد یا عفونت دستگاه ادراری شکل بگیرد.

دیسوریا. این به دشواری و درد در دفع ادرار گفته می شود که با انسداد در ارتباط است.

پولاکیوری. این به تکرر ادرار گفته می شود. بیمار دفع ادرار با تکرر بیشتر را انجام می دهد اما مقدار ادرار دفع شده در هر بار کم است.

هماچوری. در برخی موارد، سنگ های کلیه می توانند به مجاری ادرار آسیب رسانده و موجب مشاهده خون در ادرار شود.

تشخیص و درمان

به طور معمول، پزشکان قولنج نفریتیک را با بررسی علائم به سرعت تشخیص می دهند. درد بسیار مشخص است و بسیاری از بیماری ها علائم مشابهی با قولنج نفریتیک ندارند. با این وجود، پزشک برای تشخیص دقیق باید آزمایش های ادرار و تصویربرداری را انجام دهد.

تشخیص قطعی از طریق سونوگرافی کلیه و مثانه، جایی که بیشتر موارد وجود انسداد شناسایی شده و در مورد سنگ ها اندازه آنها مشخص می شود، صورت می گیرد. فقط در مواردی که تصاویر بالینی نامشخص هستند به توموگرافی نیاز خواهد بود.

پس از تشخیص، روند درمان بر مبنای کاهش درد انتخاب می شود. اولویت این است که درد بیمار تسکین یابد. برای این منظور، پزشک داروهای ضد التهاب و ضد درد را تجویز می کند. داروها می توانند خوراکی یا تزریقی باشند. گزینه های تزریقی زمانی انتخاب می شوند که درد بسیار شدید بوده یا بیمار با استفراغ مواجه باشد.

درمان پس از درد

زمانی که درد برطرف شد، برنامه ریزی برای رفع انسداد اقدام بعدی محسوب می شود. اگر به عمل جراحی نیاز باشد، پزشک زمان آن را برنامه ریزی خواهد کرد. اگر دلیل سنگ کلیه باشد، گزینه های درمانی مختلفی وجود دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هیدارتاسیون: زمانی که بیمار دارای سنگ های کلیه کوچک است، بهتر است منتظر دفع خود بخود آن باشد. بیمار می تواند با نوشیدن آب زیاد به این روند کمک کند.

سنگ شکن برون اندامی: در این روش از امواج شوک بیرون از بدن برای شکستن سنگ ها استفاده می شود تا از طریق ادرار دفع شوند.

اورتوسکوپی: این عمل جراحی برای خرد کردن و خارج کردن سنگ های کلیه بزرگ‌تر استفاده می شود.

 منبع: عصرایران