درباره هیپوسمیا و کاهش قدرت بویایی

مجله آنلاین موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – هیپوسمیا (Hyposmia) شرایطی است که در آن فرد بخشی از حس بویایی خود را از دست می دهد. این شرایط می تواند موجب نگرانی فرد شده و همچنین پیامدهای جدی‌تری به همراه داشته باشد.

دانشمندان می گویند که سیستم بویایی انسان که حس بویایی را کنترل می کند می تواند بین 10 هزار تا 100 میلیارد بوی مختلف را تشخیص دهد.

حس بویایی می تواند به ایجاد و یادآوری خاطرات کمک کند، بر احساس رضایت از بسیاری تجربیات روزانه بیفزاید و کیفیت زندگی فرد را افزایش دهد.

همچنین، اطلاعات بویایی نقش مهمی در حفظ امنیت جسمی فرد ایفا می کنند. از دست دادن حس بویایی می تواند خطر عدم توجه به نشانه های هشدار دهنده مانند بوی گاز، آتش، یا غذای فاسد را افزایش دهد. همچنین، این شرایط می تواند به بروز مشکلات جدی‌تر که نیازمند مراقبت پزشکی هستند، اشاره داشته باشد.

دلایل

از دلایل احتمالی هیپوسمیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– آلرژی ها

– آسیب دیدگی سر

– عفونت ها، مانند آنفلوآنزا

– توده های کوچک به نام پولیپ در بینی یا سینوس ها

– انحراف تیغه بینی

– مشکلات مزمن سینوس

– سیگار کشیدن

– بی تعادلی هورمونی

– مشکلات دندان

برخی داروها نیز می توانند بر حس بویایی انسان تاثیرگذار باشند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– برخی آنتی بیوتیک ها، از جمله آمپی‌سیلین و تتراسایکلین

– برخی داروهای ضد افسردگی، مانند آمی‌تریپتیلین

– برخی آنتی هیستامین ها، مانند لوراتادین

از دیگر عواملی که می توانند به از دست دادن حس بویایی منجر شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– مواجهه بلند مدت با برخی مواد شیمیایی

– سیگار کشیدن

– استفاده از مواد مخدر، مانند کوکائین

– پرتودرمانی برای سرطان های سر و گردن

شرایط مرتبط

هیپوسمیا می تواند نشانه ای از مسائل سلامت دیگر از جمله شرایط عصبی زیر باشد:

– بیماری پارکینسون

– مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام‌اس

– بیماری آلزایمر

مطالعه ای در سال 2013 با حضور 50 شرکت کننده نشان داد که 40 درصد افراد مبتلا به بیماری ام‌اس حداقل بخشی از حس بویایی خود را از دست داده اند.

کاهش حس بویایی لزوما به معنای آن نیست که فرد به یکی از این بیماری مبتلا شده است اما به گفته برخی کارشناسان، آزمایش غربالگری بویایی می تواند به تشخیص زودهنگام آنها کمک کند.

از دیگر شرایطی که می توانند بر حس بویایی انسان تاثیرگذار باشند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– چاقی

– دیابت نوع 1

– فشار خون بالا

– سوء تغذیه

پژوهشگران متوجه شده اند که افراد مبتلا به دیابت نوع 1 می توانند با دشواری در تشخیص و تمایز روایح مواجه باشند. نتایج یک مطالعه نشان داد هرچه ناراحتی این افراد در نتیجه یک آسیب عصبی دیابتی که به نام نوروپاتی دیابتی شناخته می شود، بیشتر باشد، مشکلات بیشتری در حس بویایی خود دارند.

تغییرات دیگر در حس بویایی

هیپوسمیا به کاهش حس بویایی و از دست دادن بخشی از این حس گفته می شود اما برخی افراد ممکن است مسائل دیگر مرتبط با بویایی را تجربه کنند.

به عنوان مثال، آنوسمیا (Anosmia) به از دست دادن کامل حس بویایی گفته می شود.

برخی افراد از بدو تولد به آنوسمیا مبتلا هستند، اما این شرایط می تواند در نتیجه یک آسیب دیدگی سر، مشکلی در مسیرهای بینی مانند بیماری مزمن التهابی سینوس یا بینی، یا یک عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی نیز شکل بگیرد.

از دیگر انواع اختلال در عملکرد بویایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پاروسمیا (Parosmia) که به اختلال و تحریف درک روایح گفته می شود. در این شرایط روایحی که پیشتر برای فرد خوشایند بودند می توانند ناخوشایند به نظر رسیده یا شدت یک رایحه متفاوت به نظر برسد.

فانتوسمیا (Phantosmia) که در این شرایط فرد باور دارد می تواند بوی چیزی را احساس کند اما در واقع هیچ بویی وجود ندارد.

پیشروی

هیپوسمیا که به واسطه یک آلرژی فصلی یا سرماخوردگی شکل گرفته باشد بی نیاز از درمانی خاص بهبود می یابد، اما برخی داروها و درمان ها ممکن است به بازیابی حس بویایی کمک کنند.

اگر فردی پس از یک آسیب دیدگی سر یا یک آسیب التهابی چشمگیر به سیستم بویایی، حس بویایی خود را از دست داده باشد، بهبود کامل شاید ممکن نباشد.

تشخیص و درمان

اگر فردی از دست دادن حس بویایی خود را بدون دلیلی مشخص تجربه می کند، به ویژه اگر تغییر ناگهانی و شدید است، باید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.

پزشک یک معاینه بدنی را انجام خواهد داد. وی شرایط مسیرهای بینی، سینوس ها و ساختارهای اطراف آنها را بررسی خواهد کرد.

پزشک درباره سابقه پزشکی فرد، به ویژه درباره مشکلات دستگاه تنفسی فوقانی و این که آیا فرد علائم دیگری را نیز تجربه می کند یا خیر پرسش خواهد کرد.

یک متخصص گوش و حلق و بینی ممکن است آندوسکوپی بینی را انجام دهد که در آن یک لوله نازک و بلند مجهز به دوربین وارد بینی فرد می شود تا شرایط بینی و حفره های سینوس بررسی شود.

پزشک در پی نشانه های زیر خواهد بود:

– تورم

– خونریزی

– چرک

– توده هایی که می توانند نشان دهنده پولیپ یا تومور باشند

– گرفتگی

– بزرگ شدن ساختارهای بینی

– انحراف تیغه بینی

اگر این آزمایشات دلیل مشکل را مشخص نکنند، پزشک ممکن است یک اسکن ام‌آر‌آی به منظور ارزیابی بخش های مسئول تشخیص روایح در مغز را توصیه کند.

آزمایش های بویایی می توانند به پزشک در تشخیص این که فرد به آنوسمیا یا هیپوسمیا مبتلا است، کمک کنند. در موارد هیپوسمیا، این آزمایشات دامنه از دست دادن حس بویایی را ارزیابی خواهند کرد.

درمان

گزینه های درمان شامل دارو، عمل جراحی، و هر نوع درمان ضروری برای یک بیماری زمینه ای می شوند.

پزشک ممکن است برای موارد زیر عمل جراحی را پیشنهاد دهد:

– پولیپ های بینی

– انحراف تیغه بینی

– مشکلات ساختاری دیگر

پزشک ممکن است داروهایی مانند استروئیدها و آنتی هیستامین ها را برای تسکین التهاب ناشی از یک آلرژی یا عفونت دستگاه تنفسی تجویز کند.

چشم انداز

با افزایش سن، افراد بسیاری کاهش قدرت بویایی خود را تجربه می کنند. این شرایط می تواند خطر مصرف غذای فاسد و عدم توجه به نشانه های خطر مانند آتش سوزی را افزایش دهد. همچنین، این می تواند به یک مشکل سلامت که نیازمند توجه بیشتر است اشاره داشته باشد.

افرادی که کاهش قدرت بویایی خود را تجربه می کنند باید در پی درمان این شرایط باشند تا اطمینان حاصل شود که این تغییرات موجب مشکلات سلامت و ایمنی اضافه نمی شوند و همچنین بیماری های زمینه ای درمان می شوند.

نصب و استفاده از سیستم های هشدار وجود مونوکسید کربن و دود در خانه می تواند به محافظت از افرادی که کاهش قدرت بویایی خود را تجربه می کنند، کمک کند.

همچنین، افراد باید هنگام کار با مواد شیمیایی خانگی بالقوه سمی مراقب باشند و تاریخ انقضای هر غذایی را پیش از مصرف بررسی کنند.

 منبع: عصرایران