جادوی حس ششم در جانداران! (بخش اول)

مجله آنلاین موبنا؛ مریم عباسی – درست است که هیچ حیوانی قدرت ذهن و مغز انسان را ندارد، اما آنها هم توانایی‌ اعجاب‌انگیزی دارند که ما از آن بی‌بهره‌ایم.
این توانایی‌های‌ خارق‌العاده حیوانات را فقط می‌توانیم حس ششم بنامیم. این مزیت شگفت‌آوری که تکامل به آنها پیشکش داشته، آنها را برای میلیونها سال از خطرات و پیشامدها حفظ کرده و نجات داده است.
در ادامه با حس ششم چند جاندار مختلف آشنا می‌شویم.

عنکبوتها اندازه و جثه شکار خود را تخمین می‌زنند

عنکبوتها اندام گیرنده مکانیکی به نام شیار حسگر (Slit Sensilla) دارند که به آنها توانایی تشخیص کوچکترین تغییر شکل یا کششی در تارعنکبوت را می‌دهد.
آنها از این اندام خود برای تشخیص اندازه، وزن و شاید حتی نوع شکاری که در تارهایشان به دام افتاده استفاده می‌کنند.
این اندام به آنها کمک می‌کند شکار را از شکارچی و حتی وزش باد را در تارهای خود تشخیص دهند.

عروس دریایی چشم ندارد، اما متوجه مسیر حرکت خود است

عروسهای دریایی یکی از قدیمیترین ساکنان زمین و یکی از اولین موجودات چندسلولی هستند. عروس دریایی چشم، دست و حتی سیستم عصبی مرکزی ندارد، اما هرساله هزاران مایل در اقیانوسها حرکت می‌کند. آنها دریافت‌کننده‌های حسی ترازیاب به نام ترازکیسه (Statocyst) دارند که به آنها در مکان‌یابی خود و حفظ تعادل در میان جریانات اقیانوسی کمک می‌کند.

کبوترها از گیرنده‌ مغناطیسی برای حرکت استفاده می‌کنند

کبوترها در سرتاسر جهان دیده می‌شوند و دلیل اینکه از شرق تا غرب زمین می‌توان آنها را دید این است که از قدرت ناوبری منحصربفردی برخوردارند. وجود حسی به نام “گیرنده مغناطیسی” که در ساختار نوک آنها وجود دارد و حاوی ماده آهن است، به آنها در درک میدان مغناطیسی زمین کمک می‌کند. به این ترتیب، این پرنده قادر است موقعیت دقیق جغرافیایی خود و مسیر دقیق حرکت خود را تعیین کند.
یکی از دلایلی که از این پرنده‌ها به عنوان نامه‌رسان از حدود 3000 سال قبل استفاده می‌شده، همین ویژگی آنهاست. در مصر باستان برای اعلام رسمی رقابتهای المپیک از این پرنده استفاده می‌شده است.

دلفین‌ها با اکولوکیشن می‌بینند

دلفین‌ها یکی از باهوش‌ترین موجودات سیاره ما هستند که حس ششم منحصربفردی دارند. آنها با استفاده از اکولوکیشن (echolocation) می‌توانند موقعیت دقیق هر چیزی را در زیر آبها تشخیص دهند. برای موقعیت‌یابی، دلفین اصواتی را تولید می‌کند. این اصوات با برخورد به اشیا دوباره به سمت دلفین انعکاس می‌یابد و به دریافت‌کننده‌های حسی او به نام ملون (melon) بازمی‌گردد.
این توانایی که بسیار به سیستم سونار شباهت دارد، به دلفینها امکان می‌دهد بدون استفاده از چشم‌هایشان، دنیای اطراف را به صورت سه‌بعدی ببینند.

مار پیت وایپرز دید مادون قرمز دارد

مارها براساس اینکه چطور شکار می‌کنند، توانایی‌ها و خصوصیات متفاوتی دارند. مار پیت وایپرز که اغلب ساکن آمریکای شمالی و جنوبی است، توانایی شگفت‌انگیزی دارد.
پیت (Pit) در زبان انگلیسی به معنای گودال و فرورفتگی است. در حد فاصل بین بینی و دو چشم این مار، دو فرورفتگی وجود دارد. این فرورفتگی‌ها اندامهای حساس به گرما هستند که به مار کمک می‌کنند محیط اطراف را به صورت اینفرارد ببیند. این توانایی به آنها امکان می‌دهد، منبع گرما را حتی در تاریکی شب شناسایی کنند.
این اندام به قدری قدرتمند و حساس است که حتی امکان تشخیص دقیق اندازه و فاصله شکار را برای آنها فراهم می‌آورد.

کوسه‌ها از جریانات الکتریکی برای تشخیص موقعیت اشیا استفاده می‌کنند

کوسه‌ها به راحتی شکار خود را در اعماق آب موقعیت‌یابی می‌کنند. این جاندار از گیرنده‌های الکتریکی برای تشخیص میدان الکتریکی محیط اطراف خود بهره می‎برد. آب شور اقیانوسها که زیستگاه کوسه‌هاست، رسانای الکتریسیته است. ماهیها بر اثر انقباضات ماهیچه خود، یک سری جریانات ضعیف الکتریکی تولید می‌کنند و این جریان الکتریسیته از طریق رسانایی به نام آب شور به گیرنده‌های الکتریکی کوسه‌ها می‌رسد و به آنها در شناسایی دقیق موقعیت طعمه کمک می‌کند.

پلاتیپوس‌ها ضربان قلب موجودات دیگر را حس می‌کنند

پلاتیپوس پستاندار تخم‌گذار و نادری است که حواس عجیبی دارد. آنها در پوست منقار اردک‌مانند خود حسگرهای دریافت‌کننده الکتریکی دارند که به آنها کمک می‌کند فاصله دقیق شکار را تشخیص دهند.
به باور دانشمندان، پلاتیپوس‌ها می‌توانند سیگنال‌های تولیدشده توسط ضربان قلب یا سیستم عصبی جانداران دیگر را احساس کنند. منقار آنها علاوه بر گیرنده الکتریکی، گیرنده مکانیکی نیز دارد که کوچکترین حرکت و لرزش را شناسایی می‌کند.