روس‌ها از چه زمان «سوکول» را جدی گرفتند؟
بیش از دو سال بعد از حادثه مرگ فضانوردان سایوز-۱۱ می‌گذشت که در روز ۲۷ سپتامبر ۱۹۷۳ رسانه‌های روسی اعلام کردند ناو کیهانی سایوز-۱۲ با دو سرنشین به نام‌های واسیلی لازارف و اولگ ماکاروف راهی فضا شد.
موبنا – اطلاعیه کوتاهی که از سوی خبرگزاری ایزوستیا پس از پرواز منتشر شد هدف از پرتاب را آزمایش سامانه‌های ناو، آزمایش سامانه هدایت دستی و بررسی‌های زمین شناسی اعلام کرد. اما کم شدن تعداد سرنشینان سایوز از ۳ نفر به ۲ نفر و استفاده از لباس فضایی در عکس‌های منتشر شده نشان از اهداف دیگری می‌داد که در اطلاعیه نیامده بود. به ویژه که اولگ ماکارف از مهندسان طراز اول طراحی و ساخت سامانه‌های فضایی از جمله ناو سایوز بود.
حادثه سایوز ۱۱ و کشته شدن سه کیهان نورد این سفینه، مسئولان فضایی شوروی را به بازنگری عمیق‌تر نسبت به فعالیت‌های خود وادار کرد. کارشناسان این کشور از زمان طرح وسخد برای نمایش توانایی سفینه‌های سرنشین‌دار خود، تصمیم گرفته بودند فضانوردان از لباس‌های ویژه استفاده نکنند.
لباس‌های مخصوص فضانوردی به گونه‌ای ساخته می‌شود که اگر در داخل سفینه مشکلی به لحاظ هوا پیش بیاید، فضانوردان را محافظت می‌کند و در حقیقت یک واحد مستقل زندگی است. پس از طرح وسخد، به جز مواردی که کیهان نوردان نیاز به راهپیمایی در فضا داشتند از لباس‌های مخصوص استفاده نمی‌گردید. عدم استفاده از این لباس‌ها باعث شد که فضای داخل سفینه به تعداد بیشتری سرنشین اختصاص یابد.
فضانوردان سایوز-۱۱ پس از اقامتی رکوردشکن به مدت ۲۴ شبانه روز و فعالیت در ایستگاه مداری سالیوت-۱, نخستین پایگاه مداری جهان, در ۲۹ ژوئن ۱۹۷۱ به زمین برگشتند پس از فرود سفینه و با باز کردن در ناو، هر سه فضانورد را مرده یافتند. بررسی‌های کارشناسان نشان داد که باز شدن بی موقع یک دریچه و خروج هوای موجود در کابین باعث خفگی سه کیهان نورد شده است. از آنجا که فضانوردان شوروی، از لباس‌های فضایی ویژه استفاده نمی کردند و در موقع پرتاب و فرود لباس نسبتاً معمولی داشتند، بروز یک نقص فنی و خارج شدن هوای داخل سفینه، منجر به خفگی آنی آنها شده بود.
این حادثه تأثیر زیادی در وضعیت فضانوردی شوروی گذاشت و منجر به تغییرات عمده در سامانه‌های ایمنی سفینه شد که از جمله طراحی و ساخت لباس فضایی “سوکول” گردید و پس فضانوردان در موقع پرتاب و بازگشت ملزم به پوشیدن لباس ویژه شدند که هرگونه ارتباط آنها را با هوای داخل سفینه قطع می‌کرد و در صورت بروز حادثه مشابه، آنها می‌توانستند از مخزن اکسیژن لباس فضایی استفاده کنند.
دو کیهان‌نورد سایوز-۱۲ لباس‌های جدید فضایی پوشیده بودند و تنها پس از رسیدن به مدار زمین اجازه یافتند کلاه ایمنی خود را باز کرده و دستکش‌هایشان را در آوردند. فضانوردان در مدار زمین به آزمایش دستگاه‌های جدید ناو کیهانی همچنین امتحان عملی لباس جدید پرداختند.
به جز لباس فضایی، تغییرات دیگری در سامانه‌های مختلف ناو کیهانی سایوز داده شد که از جمله آنها می‌توان به حذف باتری‌های خورشیدی و بهره‌برداری از یک سامانه ذخیره انرژی جدید در ناو سایوز اشاره کرد. دو کیهان‌نورد در جریان پرواز به بررسی توانمندی تغییرات در ناو و پژوهش‌های مختلف علمی بویژه عکسبرداری از زمین با دوربین طیف‌سنجی که توانایی تصویربرداری در ۹ طیف مختلف نوری را داشت پرداختند. سفر سایوز-۱۲، دو شبانه روز طول کشید و پس از انجام کلیه امور پیش‌بینی شده و آزمایش دستگاه‌ها و وسایل جدید کیهانی به فضانوردان دستور بازگشت داده شد.
ناو کیهانی روز ۲۹ سپتامبر در ۴۰۰ کیلومتری جنوب غربی قرقنده فرود آمد. با پایان یافتن پرواز سایوز-۱۲, لباس فضایی سوکول توانایی خود در حفظ جان فضانوردان را عملا نشان داد و اینک بیش از ۴۰ سال است که این لباس بر تن صدها فضانورد، آنان را در پروازهای فضایی محافظت می‌کند و پرکاربرترین و مطمئن‌ترین لباس فضایی به شمار می‌رود.
سایوز-۱۲ در یک نگاه
سرنشینان: واسیلی لازارف ، اولگ ماکارف
زمان پرتاب: ساعت ۱۲:۱۸:۱۶ روز ۲۷ سپتامبر ۱۹۷۳ (بوقت گرینویچ)
محل پرتاب: سکوی پرتاب شماره ۱ پایگاه فضایی بایکونور
پرتاب کننده: موشک سایوز
وزن سفینه (کیلوگرم): ۶۷۲۰
زاویه شیب نسبت به خط استوا (درجه): ۶۱/۵۱
مدت یک دور گردش کامل به دور زمین (دقیقه): ۶۴/۸۸
اوج و حضیض مدار (کیلومتر): ۲۴۸- ۱۹۳
زمان فرود: ساعت ۱۱:۳۳:۴۸ روز ۲۹ سپتامبر ۱۹۷۳
محل فرود: ۷۰ کیلومتری جنوب غربی قرقنده در قزاقستان
مدت پرواز: ۱ روز و ۲۳ ساعت و ۱۵ دقیقه و ۳۲ ثانیه
مسافت طی شده: ۳۰۲/۱ میلیون کیلومتر
تعداد گردش در مدار زمین:۳۱
منبع: ایسنا
