دوره‌های آموزشی بانکداری اسلامی در بانک قوامین در هشت پایگاه آموزشی در سراسر کشور برگزار می‌گردد
دکتر حمید رضا نجف پور، قائم مقام مدیر عامل و عضو هیت مدیره بانک قوامین به مناسبت هفته بانکداری اسلامی و همزمان با برگزاری دوره های آموزش بانکداری اسلامی در بانک قوامین با خبرنگار ما به گفتگو نشست. متن پیش رو مصاحبه این عضو با سابقه بانکی و جهاد گر عرصه بانکداری اسلامی و اقتصاد مقاومتی است.
موبنا – ایشان دارای دکترای مدیریت سیستم ها است و قریب به دو دهه در جهت پیاده سازی بانکداری اسلامی در نظام بانکی کشور و همچنین در راستای ترویج مفاهیم و کارکردهای آن در بین آحاد جامعه تلاش جهادی وافری انجام داده است.
وی برای اولین بار در ایران و در سطح شبکه بانکی و دانشگاهی کشور توانسته است پس از ۳۵ سال از تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا،”مدل استقرار بانکداری بدون ربا در بانک های ایران” را طراحی و ارائه نماید.
*یکی از کلیدی ترین مسائلی که در سالهای اخیر مورد تاکید جدی مقام معظم رهبری قرار گرفته، توجه به مسائل اقتصادی کشور است و نظر معظم له این است که باید حکومت اسلامی بتواند منطبق با موازین اسلام، پایه و اساس بانکداری و اقتصاد را طراحی و عملیاتی کند. نظر شما در این زمینه چیست؟و در شرایط کنونی بانکداری اسلامی چه نقشی در اقتصاد مقاومتی می تواند ایفا نماید؟
ابتدا جا دارد یاد و خاطره امام راحل و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و شهدای گرانقدر این مرز و بوم؛ بویژه شهدای مدافع حرم را گرامی داشته و هفته بانکداری اسلامی را به همه همکاران عزیز شبکه بانکی کشور تبریک عرض نمایم.در پاسخ به سوال شما باید اذعان داشت در ایران اسلامی که اقتصاد آن «پول محور» و به‌عبارتی بر پایه بازار پول استوار است و بیش از ۶۵ درصد از اقتصاد کشور را بازار پولی تشکیل می دهد و حداکثر حدود یک سوم از حجم اقتصاد، متعلق به بازار سرمایه است،توجه به مقوله بانک و بانکداری اسلامی را دو چندان می کند.
بنابراین در چنین شرایطی نظام بانکی در ساختار اقتصادی کشور در جایگاه مدیریت منابع پولی و در میان فعالان بخش خصوصی، برای توسعه سرمایه گذاری های مستقیم و غیر مستقیم و برای کنترل تورم و هدایت نقدینگی به سمت فعالیت های اقتصادیو توسعه کسب و کارها نقش ویژه ای را عهده دار هستند. افزایش حجم سرمایه گذاری، هم به طور مستقیم به صورت یکی از عوامل تولید و هم از طریق افزایش بهره‌وری، سبب بالا رفتن اشتغال، تولید و رفاه در جامعه می‌شود و از طرفی بانکداری اسلامی با بهبود فضای کسب و کار و درگیر کردن بخش واقعی اقتصاد می تواند بسترساز اقتصاد مقاومتی و خلق حماسه اقتصادی باشد.
با بررسی سیاست های ۲۴ گانه اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردید و با ملاحظه کارکرد بانک ها در اقتصاد پول محور، بر همگان مبرهن است که مردمی سازی اقتصاد، مقاوم سازی اقتصاد در برابر تکانه های بیرونی ناشی از تحریم ،توسعه کسب و کارهای نوین و دانش بنیان و توسعه زیر ساخت های استراتژیک در صنایع بالا دستی و پیشران های صنعت و بعبارتی کلیه فعالیت های اقتصاد ملی و کلان و اقتصاد خانوار به توزیع صحیح و عادلانه و بموقع منابع مالی بانک ها ارتباط مستقیم و حداکثری دارد و از طرفی بانکداری اسلامی در صورتی محقق خواهد شد که فعالیت های اقتصادی مبتنی بر معاملات واقعی انجام پذیرد از اینروست که بانک ها با پیاده سازی بانکداری اسلامی نقش فوق العاده محوری در تحقق اهداف راهبردی اقتصادی مقاومتی خواهند داشت.
بنابراین بانک و بانکداری که قلب تپنده اقتصاد و جاری‌کننده خون در رگ‌های اقتصادی جامعه است باید در حکومت اسلامی کاملا منطبق با موازین شرع مقدس اسلام اداره شود تا بتواند به عنوان پایه و اساس اقتصاد اسلامی نقش موثری را در روابط اقتصادی آحاد جامعه ایفا کند. *آقای دکتر جهت گیری کلی و برنامه های بانک قوامین در راستای تحقق بانکداری اسلامی را تشریح فرمایید؟
به منظور ایجاد تحول در مجموعه بانک قوامین و به منظور دستیبابی به اهداف بانکداری اسلامی،شش گام اساسی طراحی شده است:
گام اول:تدوین راهبردهای بانکداری اسلامی است؛ به منظور ایجاد تحول در بانک در راستای تحقق بانکداری اسلامی، در گام نخست می بایست راهبردهای بانکداری اسلامی تدوین و تبیین گردد. این اقدام راهبردیسمت و سوی حرکتی بانک به منظور تحقق الگوی بانکداری اسلامی را مشخص می سازد.
گام دوم:بدست آوردن تعهد مدیریتی است؛ هر تحولی قطعًا نیاز به قبول تعهد از سوی مدیران عالی و سایر سطوح مدیریتی بانک را دارد. لذا به منظور تحقق راهبردهای بانکداری اسلامی،اجرای برنامه های مدیریتی برای ایجاد تعهد آن هم از نوع تعهدهای قلبی و نه صرفاً هنجاری نسبت به مقوله بانکداری اسلامی و بویژه در سطوح مدیریت عالی بانک، یکی از ضرورت های اساسی می باشد.
گام سوم: ایجاد تعهد در بین کارکنان می باشد؛ در این مرحله به منظور استقرار صحیح نظام بانکداری اسلامی ، می بایست طرحها و برنامه های متعهدسازی کارکنان نسبت به ابعاد بانکداری اسلامی، طراحی و اجرایی شود.
گام چهارم:توسعه فرهنگ بانکداری اسلامی؛با توجه به اثرگذاری پایه ای فرهنگ در سازمان، می بایست ابعاد فرهنگ سازمانی بانکداری اسلامی از قبیل، رفتار، اخلاق، نمادها و…. مرتبط با بانکداری اسلامی تعریف و تبیین و مستمراً عملیاتی گردد.
گام پنجم:پیکر بندی مجدد بانک مبتنی بر بانکداری اسلامی است؛ با پذیرش این نکته که ساختارها تابع راهبردها هستند، بایست بر این نکته تاکید داشت که در این مرحله می بایست الزامات ساختاری و سازمانی به منظور استقرارکامل بانکداری اسلامی در بانک ایجاد و جاری گردد.
گام ششم: مدیریت عملکرد مبتنی بر قواعد بانکداری اسلامی است ؛دراین مرحله می بایست تمامی پارامترهای عملکردی اعم از فردی و یا سازمانی مبتنی بر شاخص های اتخاذ شده در حوزه بانکداری اسلامی مورد ارزیابی درحوزه عملکردی قرار گیرد. در این مرحله هم موضوع ارزیابی و سنجش ملاک نظر است و هم اصلاح عملکردها مبتنی بر بانکداری اسلامی و اهداف طراحی شده صورت می پذیرد.
* همانطور که مستحضرید معمولا برای تحقق و تضمین موفقیت اجرای هر اقدامی در سازمانها به طرح های تکمیلی و تشویقی نیاز است آیا در راستای پیاده سازی و استقرار بانکداری اسلامی در بانک قوامین در مورد این مسئله فکری شده است؟ بله همینطور است ما در راستای نیل به اهداف راهبردی در راستای پیاده سازی بانکداری اسلامی به این مسئله از دو منظر توجه کرده ایم. اقدام اول در حوزه مربیان و سفیران بانکداری اسلامی است؛در این حوزه تربیت مربیان و سفیران بانکداری اسلامی، دو رویکرد توسعه ایی و ترویجی مد نظر می باشد. در مرحله یکپارچه سازی یکی از ضرورتهای اساسی نشر و بسط دانش بصورت مویرگی در تمامی سطوح سازمانی بانک و همچنین خارج از سازمان توسط کارکنان بانک می باشد. در یک مرحله افرادی تحت عنوان مربی با رویکرد انتقال دانش با عمق مناسب دانشی، تربیت و رسالت مربی گری در درون و بیرون از بانک را بر عهده خواهند داشت .
در رویکرد ترویجی افرادی با عمق دانشی مناسب تحت عنوان سفیران بانکداری اسلامی تربیت یافته و وظیفه خطیر ارتباط گیری با مراکز علمی ، دانشگاهی، حوزوی و سایر بانکها و حوزه های مرتبط با مقوله بانکداری اسلامی را بر عهده خواهند داشت. این ارتباط در سطوح عمومی جامعه نیز قابلیت تعریف و عملیاتی سازی را دارد. اقدام دوم برگزاری جشنواره بانکداری اسلامی است؛در جشنواره بانکداری اسلامی، رویکرد اساسی اشاعه تولیدات و زحمات کارکنان در این حوزه مبتنی بر نگاه ارزیابی و رتبه بندی است.
در این جشنواره با تاکید بر طراحی جوایز ویژه بانکداری اسلامی، به دنبال ایجاد فرهنگ همسویی جامع کلیت بانک با چشم انداز، سیاست ها و راهبردهای بانک در حوزه بانکداری اسلامی هستیم. در این بخش با الهام از الگوهای ارزیابی تعالی سازمانی، ارزیابی های سازمانی از نحوه استقرار بانکداری اسلامی در سطح واحدهای سازمانی وفردی صورت می گیرد و بر اساس ارزیابی های صورت گرفته ، رتبه بندی فردی و سازمانی انجام خواهد شد. بدیهی است اینگونه رتبه بندی ها، ملاک عمل در نحوه رفتار های آتی بانک با واحدهای عملیات شعب و استا ن ها وافراددر سطوح مسئولیتی گونا گون خواهد بود. *آقای دکتر یکی ازمهترین ابعاد پیاده سازی بانکداری اسلامی موضوع آموزش و یادگیری است و قطعاهر طرح و برنامه ای در سطح سازمان نیاز به آموزش مدون و دقیق دارد،لطفاً فرآیند آموزشی این طرح رو بیان فرمایید؟ همانگونه که اشاره کردید مقوله آموزش و یادگیری سازمانی در جهت ارتقای مهارت ها و توانمندیهای حرفه ایی همکاران محترم از درجه اهمیت فوق العاده ایی برخودار می باشند از اینرو ابتدا سند جامع آموزش بانکداری اسلامی و متعاقبا پودمانهای آموزشی را در این راستا تدوین نموده ایم که سری دوم برگزاری این پودمانها آغاز شدهاست بطوریکهدر شهریور ماه سال ۹۶نیز یک دوره آموزشی،بصورت آزمایشی برای تعدادی از همکارانمان در سطح شعب تهران و البرز برگزار شد که طی بازخوردهای اخذ شدههمکاران محترم از برنامه ریزی های انجام شده واز محتوای دوره بانکداری اسلامی و اثرات آن در نحوه اجرای قانون عملیات بانکداری بدون ربا و توسعه کسب و کار حلال بسیار راضی بودند.
علی ایحال باید اذعان داشت با مشارکت علمای فقه اقتصادی و متخصصین بانکی پودمانهای آموزشی متناسب با نیاز جامعه هدف در بانک و همچنین موضوعات و سرفصلهای قابل بحث و طرح در حوزه بانکداری اسلامی با رویکرد عملیاتی در سه سطح طراحی شده است و هر یک از شاغلین در بانک متناسب با سطح سازمانی و نیازهای شغلی، سطوح متفاوتی از آموزشهای طراحی شده را طی خواهند نمود. *جناب آقای دکتر در صورت امکان توضیحی از جزئیات پودمان ها ارائه فرمایید: – پودمان آموزشی سطح یک بصورت عمومی و با هدف آَشنایی با مفاهیم کلی بانکداری اسلامی و انواع عقود اسلامی طراحی شده است.
از اینرو گذراندن این پودمان بعنوان یک پودمان آموزشی مقدماتی، برای تمامی رده های سازمانی بانک الزامی و ضروری است، چرا که این مطالب حداقل مباحثی است که همکاران شبکه بانکی کشور باید به صورت فراگیر این مطالب را بدانند. – پودمان آموزشی سطح دو که بصورت تخصصی و عملیاتی تدوین گردیده برای برخی از مدیران بانک قوامین مثل مسئولین حقوقی، اعتبارات و رؤسای شعب پیش بینی شده است چرا که به صورت مستقیم در اعطای تسهیلات و تکمیل قراردادها و تشخیص و انتخاب نوع قراردادها متناسب با نیازهای مشتریان، دخیل هستند لذا لازم و ضروری است که این گروه از کارکنان بانک به صورت مبسوط با مباحث فقهی و حقوقی قراردادها آشنایی داشته باشند و نسبت به انعقاد صحیح قراردادها تسلط کافی پیدا نمایند.
به همین منظور دوره های تخصصی جهت آموزش این گروه از کارکنان بانک تنظیم شده است. – ولیکن پودمان آموزشی سطح سه بصورت ویژه و با توجه به ابعاد سند تحول بانک قوامینمورد توجه قرار گرفته است، لذا برای رسیدن به این امر مهم لازم است که مدیران و کارشناسان تصمیم گیرنده و تاثیر گذار بانک در تمامی سطوح، احکام بانکداری اسلامی را به صورت کاربردی و کارآمدتر فرا گیرند فلذا رسیدن به این امر مهم با فراگیری تخصصی و نیمه استدلالی مباحث فقهی و حقوقی معاملات بانکی و آشنایی کامل با دیدگاه اسلام نسبت به مسائل اقتصادی، ممکن می باشد. به همین منظور دوره ای به نام دوره ویژه برای فراگیری این مباحث در نظر گرفته شده است.
*جناب آقای دکتر، در خصوص برنامه ریزی آموزشی و کیفیت اجرای آن توضیحاتی بفرمایید: اغلب این پودمانها در مدت زمان ۱۶ ساعت و در دو روز و بصورت حضوری عملیاتی خواهد شد که اولین دوره هایآن در سطح روسای شعب تهران بزرگ و استان البرز و مدیران حقوقی و اعتباری استان های مختلف برگزار گردید.
به منظورتسریع در برگزاری دوره های آموزش بانکداری اسلامی قرار بر این شد تا به جز پایگاه آموزشی اداره آموزش مستقر در تهران، در ۷ پایگاه آموزشی دیگر به میزبانی استانهای اصفهان،خوزستان، فارس، خراسان رضوی،آذربایجان غربی، کرمان و قم دوره های آموزشی بانکداری اسلامی برگزار گردد و با عنایت به اهمیت موضوع و با رویکرد جلوگیری از انعقاد قراردادهای تسهیلاتی غیر شرعی، حتی یک مورد در هر روز، برنامه ریزی های خوبی صورت گرفته، تا کلیه روسای شعب بانک حداکثر تا پایان آبان ماه سال جاری آموزش دوره بانکداری اسلامی را سپری نمایند و سایر کارکنان بانک نیز تا پایان سال ۹۸، آموزش لازم را خواهند دید.
و اما سخن آخر امیدوارم با توکل به ذات اقدس اله و با انجام طرح ریزی راهبردی و تلاش های هدفمند کلیه همکاران محترم در بانک قوامین بتوانیم گامی مهم در جهت اعتلای اسلام عزیز در حوزه اقتصاد و بانکداری برداریم و با توسعه کسب و کار حلال ورونق اقتصادی وارتقاء سطح رفاه اجتماعی آحاد مردم و بویژه افراد کم درآمد جامعه و با شاد کردن دل مومنین و متدینین و جلب رضایت امام خامنه ایی ،(دام عزه) زمینه ظهور حضرت حجت (عج) را فراهم نماییم.
