کام مردم را تلخ نکنید

حسن روحانی، رییس‌جمهوری البته به‌جز این یک جمله، به مسائل دیگری نیز پرداخت. او مردم را ولی‌نعمت مسوولان و عامل اصلی امنیت و وحدت جامعه دانست و با تاکید بر اینکه همه تلاش‌ها باید در راستای خدمت به مردم و ایجاد فضایی امن‌تر و توام با آرامش و آسایش بیشتر برای آنان باشد، گفت: خواست مردم از دولتی که به آن رای داده‌اند، تلاش بیشتر برای تقویت رفاه و امنیت است. روحانی همچنین گام برداشتن در مسیر گسترش بیشتر دسترسی به فضای ارتباطی، اطلاعات و قدرت انتخاب مردم را ضروری خواند و تاکید کرد: داشتن پیام‌رسان‌های ایرانی، توانمند، امن و ارزان که بتوانند مشکل و نیازهای مردم را حل کنند، بی‌تردید باعث افتخار همگان خواهد بود و هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی، فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد، بلکه باید با هدف رفع انحصار در پیام‌رسان‌ها انجام شود. رییس‌جمهوری، آموزش استفاده بهینه از فضای مجازی و تدوین محتوای مناسب و خوب برای انتشار در این فضا را نیز ضروری خواند و گفت: فضای مجازی خوب با تولید محتوای خوب، جذاب و مفید و نه صرفا با انحصار و محدود کردن آن، تامین خواهد شد.

همزمان در خبری کوتاه که در سایت جماران منتشر شد، به بخشی دیگر از سخنان رییس‌جمهوری در دیدارهای دیروز اشاره شد. بر پایه این خبر روحانی گفته است: بنای نظام بر رفع انحصار از فضای پیام‌رسان‌ها بوده است، نه فیلتر و بستن فضای مجازی. کام مردم را با اینگونه حرف‌ها تلخ نکنید، در فضای بحران بیکاری، تیشه به ریشه اشتغال نزنید.

در این میان اما شاید نکته‌ای که درحاشیه بحث ماندن یا رفتن تلگرام، بر اهمیت موضوع افزود، تاکیدی بود که از ابتدای سال جاری بر حمایت از کالای ایرانی صورت گرفت و پس از تبدیل شدن این بحث اساسیِ فرهنگی- اقتصادی به شعار و رویکرد اصلی سال ٩٧ ازسوی مقام معظم رهبری، توسط دولت و سایر نهادها نیز در قالب بخشنامه‌های قانونی، به الگویی برای اجرای این فرهنگِ اقتصادی مجهز شد.

همزمان با این مباحث بود که جدال موافقان و مخالفان تلگرام بیش از پیش رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت. تا آن‌جا که مخالفان با اتکا به شعار سال، استفاده از این پیام‌رسان خارجی را در مغایرت با این سیاست اصولی در فرهنگِ اقتصادی کشور ارزیابی کرده و اتفاقا همین بحث منجر به آن شد که موافقان ضمن ارایه استدلال‌های خود در توجیه امکان استفاده همزمان از تلگرام و پیام‌رسان‌های امن و قدرتمند داخلی، تحلیلی دقیق‌تر از شعار سال نیز ارایه کرده و به این اعتبار تاکید کردند که حمایت از کالای داخلی، لزوما به معنای سلب استفاده از کالای خارجی نیست و فراتر از آن، اساسا این حمایت و رویکرد ملی در اقتصاد، بدون ایجاد امکان رقابت برای محصولات داخلی با نمونه‌های خارجی میسر نخواهد بود. آن‌چنان که ازقضا هنگامی محصولات داخلی مورد پذیرش و مقبولیت عمومی قرار می‌گیرند که در رقابتی واقعی با رقبای خارجی، مشتری ایرانی را متقاعد به استفاده از نمونه داخلی کنند تا آنچنان که رییس‌جمهور درباره استفاده از پیام‌رسان داخلی گفته است، ایرانیان با افتخار از این محصولات با کیفیت داخلی استفاده کنند.

همان‌طور که در بحث شعارسال نیز تاکید ویژه رییس‌جمهور بر آن بود که هنگامی می‌توان از مشتری ایرانی انتظار داشت که با تعصب کالای وطنی را به نمونه بیگانه ترجیح دهد که کیفیت این نمونه داخلی با آن ورژن خارجی قابل رقابت باشد. نیز همانطور که روحانی روز گذشته در انتهای سخنانش درجمع میهمانان نوروزی، بر تعامل سازنده با همسایگان و جهان به عنوان یکی از سیاست‌های اصولی جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد و گفت: با تعامل با همسایگان و جهان، بی‌تردید منافع و سود بیشتری عاید کشور می‌شود و این سیاست به‌ویژه در سال حمایت از تولید کالای ایرانی، بیش از پیش پیگیری خواهد شد.

صحبت‌های روز گذشته رییس‌جمهور اما درحالی عمدتا به مسائل مربوط به فیلترینگ یا ادامه فعالیت تلگرام اختصاص یافت که مستند به عکس‌های خبری منتشر شده از دیدارهای نوروزی صبح دیروز روحانی، چندنفر از مسوولان ارشد تصمیم‌گیر در مباحث مربوط به فضای مجازی ازجمله این میهمانان بودند که در این میان، محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی از جمله چهره‌های برجسته این جمع بودند و نکته حائز اهمیت آنکه فیروزآبادی ساعتی پس از اتمام جلسه در اظهارنظری مفصل به بیان نکاتی درباره موضوع جنجالی ماندن یا رفتن تلگرام پرداخت.

هشدارهای اقتصادی فیروزآبادی درباره تلگرام

فیروزآبادی با اشاره به انحصار پیام‌رسان تلگرام در ایران تاکید کرد: خروج از این انحصار دستور رییس‌جمهور است و هم در جلسه‌ای که پیش ایشان بودیم، بحث خروج از انحصار در پیام‌رسان‌ها را مطرح کردند، هرچند به‌طور مشخص نامی از تلگرام نبردند اما فقط تلگرام در ایران انحصار دارد. دبیر شورای عالی فضای مجازی که باتوجه به اظهارات روزگذشته و روزهای گذشته‌اش در صف موافقان فیلترینگ تلگرام قرار می‌گیرد، با اشاره به اقدام شرکت‌های بزرگ همچون آمازون و اوبر در ورود به اقتصادهای کشورهای مختلف بدون درنظر گرفتن منافع آن کشورها گفت: این شرکت‌ها تا به حال با موانعی برای جابه‌جایی پول مواجه بودند اما تلگرام جدیدا مبادرت به ایجاد ارز رمزگذاری شده‌ای کرده که با سرعت جابه‌جا می‌شوند تا فضای اقتصادی دنیا را برای مداخله عظیم آماده کنند.

وی اتفاق پیش‌رو را به استعماری نوین تشبیه کرد و یادآور شد: در این شرایط همه دنیا را در ایده‌ال خود به کارگران شرکت‌های بزرگ تبدیل می‌کنند؛ بنابراین این موضوع را در شورای عالی فضای مجازی با همکاری بانک مرکزی و نهادهای پولی بررسی می‌کنیم.

او ادامه داد: با این شرایط تلگرام می‌خواهد در کشور ما تبدیل به شرکت بیمه، آژانس املاک و… شود و معاملات را بین دو طرف مستقل از اینکه قانونی یا غیرقانونی است یا استانداردهای لازم را دارد کاملا مستقل از هرگونه نظارتی دنبال کند. وی افزود: ما این را جسارتی به فضای اقتصادی کشور می‌دانیم و این نگرانی را ایجاد کرده که یک‌باره با معضلاتی همچون تضعیف پول ملی و خلق پولی که ناشی از تولید کالا و صادرات نیست مواجه شویم، پولی که در شبکه جابه‌جا می‌شود و هرچه در آن خرج می‌شود، معادل آن دارایی از کشور خارج می‌شود. به اعتقاد فیروزآبادی، تلگرام در حال تبدیل شدن به شرکت هرمی مجازی است، با این تفاوت که شرکت‌های هرمی با چندصد هزار نفر فعالیت غیرقانونی خود را ادامه می‌دادند اما در تلگرام چندین میلیون نفر فعال هستند و اگر هشدارهای لازم را ندهیم و با مدیران آن ارتباط نگیریم، می‌تواند ضررهای زیادی به‌بار بیاورد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی همچنین با اشاره به اینکه تکنولوژی‌ها عمر محدودی دارند و تکنولوژی پردازش پیشرفته در حال جایگزینی تکنولوژی‌های جدید است، گفت: پیش‌بینی می‌کنیم که این پول‌ها عمر ١٠ ساله دارند و در این مدت چیزی حدود ۵٠ میلیارد دلار از کشور خارج می‌شود اما اگر ظرف یک شب ارزش این پول‌ها از بین برود، مردم معترض خواهند شد که چرا نظارتی بر آن وجود نداشت. وی افزود: در سند چند صفحه‌ای که تلگرام منتشر کرد یکی از بندهایش برعهده گرفتن کل تبلیغات هدفدار کشور است که رقمی حدود ٧ هزار میلیارد تومان در بازار ایران برآورد شده که می‌خواهد بدون مشارکت بخش خصوصی آن را به دست بیاورد. همان مدلی که گوگل امروز در ایران پیاده کرده و بررسی‌ها نشان می‌دهد روزی یک میلیارد تومان از شرکت‌های ایرانی تبلیغ می‌گیرد که درسال ۴٠٠ میلیارد تومان می‌شود و باتوجه به فراگیری تلگرام عددی که گفته شد دور از دسترس نیست. فیروزآبادی همچنین تاکید کرد: شورای عالی فضای مجازی بطور جدی موضوع تلگرام را بررسی می‌کند و با رصد تحولات جدید اینکه چه اقداماتی باید شکل بگیرد تصمیم‌گیری خواهد شد و در زمان مناسب اعلام خواهیم کرد. مرجع تصمیم‌گیری درباره تلگرام شورای عالی فضای مجازی است که ریاست آن برعهده رییس‌جمهور است.

تاکید سیاوشی بر عدم ارتباط فیلترینگ تلگرام و وظایف شورای عالی فضای مجازی

این سخنان اما بلافاصله با واکنش طیبه سیاوشی، یکی از نمایندگان مجلس که برخلاف فیروزآبادی در صف مخالفان فیلترینگ تلگرام ایستاده، قرار گرفت. این عضو اصلاح‌طلب کمیسیون فرهنگی مجلس درباره تصمیم احتمالی شورای عالی فضای مجازی برای فیلتر تلگرام گفت: درباره شایعه فیلتر تلگرام از وزیر ارتباطات سوال کردم که ایشان گفت «احتمالش وجود دارد اما من به‌شدت با فیلتر به عنوان تنها راهکار مخالفم» که البته معتقدم بقیه مسوولان هم باید موضع خود را اعلام کنند. نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه در حال حاضر اکثریت مجلس دهم با فیلترینگ تلگرام و محدود کردن آزادی بیان مخالف است، تاکید کرد: بحث شایعه فیلتر تلگرام پس از ناآرامی‌ها بارها مطرح شده است. ولی نمی‌دانم شایعه آخر در کجا مطرح شد؛ اما آنچه مسلم است اینکه از طریق شورای عالی فضای مجازی مطلبی اعلام نشده، چراکه اساسا این موضوع از وظایف این شورا نیست. وی تصریح کرد: شورای عالی فضای مجازی وظایفی مانند نظارت را برعهده دارد اما فیلترینگ در حیطه اختیارات و جزو وظایف آن نیست.

بحث درباره ماندن یا رفتن تلگرام هنوز به انتهای راه نرسیده و در این میان، به نظر می‌رسد فارغ از اینکه حرف کدام طرف بحث به کرسی می‌نشیند، نه استفاده از تلگرام و دیگر شؤون فضای مجازی بدون فرهنگ‌سازی اصولی و بومی ممکن است و نه استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی بدون این فرهنگ‌سازی محقق خواهد شد. آنچه مسلم است دو طرف بحث به همان خوبی که می‌دانند فیلترینگ در فضای مجازی به‌راحتی ممکن است، نیز می‌دانند عبور از سد این فیلترها نیز برای کاربران آسان خواهد بود و شاید به همین دلیل باشد که وزیر ارتباطات آنچنان که سیاوشی از وی نقل قول کرده، به این صراحت مخالفت خود را با فیلترینگ تلگرام عنوان می‌کند.

طیبه سیاوشی: درباره شایعه فیلتر تلگرام از وزیر ارتباطات سوال کردم که ایشان گفت «احتمالش وجود دارد اما من به‌شدت با فیلتر به عنوان تنها راهکار مخالفم»

فیروزآبادی: شورای عالی فضای مجازی به طور جدی موضوع تلگرام را بررسی می‌کند و با رصد تحولات جدید اینکه چه اقداماتی باید شکل بگیرد تصمیم‌گیری خواهد شد و در زمان مناسب اعلام خواهیم کرد. مرجع تصمیم‌گیری درباره تلگرام شورای عالی فضای مجازی است که ریاست آن برعهده رییس‌جمهور است.

حسن روحانی: خواست مردم از دولتی که به آن رای داده‌اند، تلاش بیشتر برای تقویت رفاه و امنیت است.