مغزی توانمند با «رژیم غذایی مایند»

موبنا – کاهش قدرت و عملکرد مغز بخشی قابل پیش بینی از روند افزایش سن محسوب می شود. فراموش کردن این که تلفن همراه خود را کجا قرار داده اید یا مکالمه ای که با دوست خود داشته اید، و این که دیگر همانند گذشته نمی توانید جدول کلمات متقاطع را حل کنید، ممکن است با افزایش سن به سراغ هر فردی بیایند.

به نقل از “لیو استرانگ”، اما آیا زوال شناختی باید بخشی اجتناب ناپذیر از روند افزایش سن باشد؟ پژوهشی جدید نشان داده است شاید این گونه نباشد.

نتایج پژوهشی جدید نشان داده است که یک روش ویژه غذا خوردن ممکن است به کند کردن روند پیری مغز ما کمک کند. این روش به نام رژیم غذایی مایند (MIND Diet) شناخته می شود که فرم کوتاه شده برای مداخله مدیترانه ای-دش برای تاخیر انحطاط عصبی است و از ترکیب دو رژیم غذایی مدیترانه ای و دش (DASH) و بهینه سازی برای تقویت مواد مغذی خاص و مهم برای مغز ما شکل گرفته است.

طی مطالعه ای که با حضور ۹۶۰ فرد مسن انجام شده و نه سال طول کشیده است، تفاوت در توانایی شناختی چنان قابل توجه بوده که مغز دنبال کنندگان رژیم غذایی مایند به اندازه ۷.۵ سال جوان‌تر از آنهایی بوده که از این رژیم غذایی پیروی نمی کردند. این یافته حتی پس از آن که پژوهشگران میزان فعالیت ورزشی و سطوح تحصیلات شرکت کنندگان که هر دو با زوال شناختی در ارتباط هستند را مد نظر قرار دادند، باز هم حفظ شد.

افزون بر این، مشخص شد دنبال کردن رژیم غذایی مایند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را به نصف کاهش داد. در کل، افرادی که رژیم غذایی مایند را دنبال می کردند، نسبت به آنهایی که پیرو این رژیم نبودند، امتیاز بهتری در آزمون های حافظه، سرعت ادراکی و جنبه های دیگر شناخت که با افزایش سن تمایل به تضعیف دارند، کسب کردند.

رژیم غذایی مایند چیست؟

رژیم غذایی مایند حاصل ترکیبی از دو رژیم غذایی مدیترانه ای و دش است که بر سلامت مغز متمرکز است. رژیم غذایی مدیترانه ای بر مصرف میوه ها، سبزیجات، لوبیاها، حبوبات، و غلات کامل متمرکز است، در شرایطی که مصرف گوشت قرمز، لبنیات، شیرینی ها و غذاهای سرشار از چربی اشباع شده را حذف می کند. در این رژیم غذایی گوشت ماهی دو تا سه بار در هر هفته مصرف می شود و میزان مصرف گوشت ماکیان، مغزهای خوراکی، و دانه ها در حد اعتدال است. روغن زیتون در کانون توجه رژیم غذایی مدیترانه ای قرار دارد که سرشار از چربی غیر اشباع تک پیوندی است و فواید فراوانی برای قلب دارد.

رژیم غذایی دش نیز یک رژیم غذایی مبتنی بر گیاهان است که مصرف چربی اشباع شده، قند و سدیم را منع می کند و توجه ویژه ای به مواد غذایی سرشار از پروتئین، فیبر و چربی های غیر اشباع دارد.

هر دو رژیم غذایی مدیترانه ای و دش عوامل خطر آفرین مرتبط با بیماری قلبی را کاهش می دهند که از آن جمله می توان به کاهش فشار خون و کلسترول بد (LDL) و پیشگیری از حملات قلبی و سکته مغزی اشاره کرد. علم نیز به فواید آنها برای سلامت مغز اشاره داشته است.

چندین مطالعه باکیفیت بالا که به تازگی انجام شده اند، نشان دادند، مولفه های کلیدی رژیم غذایی مدیترانه ای که شامل مصرف سبزیجات، میوه ها، مغزهای خوراکی، حبوبات و غذای دریایی فراوان می شود، خطر اختلال شناختی، زوال عقل و/یا بیماری آلزایمر را در بزرگسالان کاهش می دهد.

تار و پود رژیم غذایی مایند

برای شکل دهی رژیم غذایی مایند، پژوهشگران در مرکز پزشکی دانشگاه راش و دانشکده پزشکی هاروارد به طور گسترده مطالعاتی که اجزای رژیم غذایی را به شناخت و زوال عقل مرتبط می کردند، مورد جستجو و بررسی قرار دادند. سپس آنها این عناصر را در رژیم های غذایی مدیترانه ای و دش که از زیربنایی مبتنی بر گیاهان و مواد غذایی کامل برخوردار هستند، وارد کرده تا یک الگوی خوردن که این مواد مغذی تقویت کننده مغز را در مقدار مطلوب خود ارائه می کند، ایجاد شود. نتیجه این فعالیت شکل گیری رژیم غذایی مایند شد.

همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، دنبال کردن دقیق رژیم غذایی مایند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را تا ۵۳ درصد کاهش می دهد که مشابه با میزان کاهش خطر دنبال کردن دقیق رژیم غذایی مدیترانه ای است. با این وجود، حتی افرادی که تا حدی رژیم غذایی مایند را دنبال می کنند، کاهش خطر ۳۵ درصدی احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را نشان داده اند.

دنبال کردن رژیم غذایی مایند حتی راحت‌تر از دنبال کردن رژیم غذایی مدیترانه ای یا رژیم غذایی دش است. ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ است که آسیب اکسیداتیو در مغز را کاهش می دهد و از شکل گیری پلاک های بتا-آمیلوئید که مشخصه بیماری آلزایمر هستند، پیشگیری می کند. تنها صرف یک وعده ماهی در هفته کافی است تا از فواید کامل رژیم غذایی مایند بهره‌مند شوید. این کشف کاملا معنادار است زیرا افراد بسیاری جایگاهی برای ماهی به عنوان بخشی از رژیم غذایی منظم خود در نظر نمی گیرند و از این رو، ممکن است با دو یا سه بار مصرف ماهی در هفته که توسط رژیم غذایی مدیترانه ای توصیه می شود، مشکل داشته باشند.

تنها دو وعده سبزیجات در روز و دو وعده انواع توت در هفته در رژیم غذایی مایند نیاز است که در مقایسه با یه یا چهار وعده مصرف سبزیجات و میوه در رژیم های غذایی مدیترانه ای و دش کمتر است. در شرایطی که رژیم های غذایی مدیترانه ای و دش در کل استفاده از میوه ها و سبزیجات را تشویق می کنند، رژیم غذایی مایند به طور ویژه بر توت ها و سبزیجات سبز برگ متمرکز است.

رژیم غذایی مایند فرد را از مصرف محصولات لبنی مانند پنیر و کرده تا حد امکان منع می کند زیرا از محتوای چربی اشباع شده برخوردار هستند. در مقابل، رژیم غذایی دش مصرف محصولات لبنی حتی نمونه های کم چرب یا فاقد چربی را به طور کامل منع می کند.

رژیم غذایی مایند پذیرای انواع مشخصی از چربی است، به جای آن که میزان چربی را محدود کند. طی یک مطالعه مشخص شد شرکت کنندگانی که در معرض خطر بیماری قلبی عروقی قرار داشتند و رژیم غذایی مدیترانه ای همراه با روغن زیتون فوق بکر و ترکیبی از مغزهای خوراکی مصرف می کردند، نسبت به افرادی که رژیم غذایی مدیترانه ای کم چربی را دنبال می کردند، عملکرد بهتری در آزمون های شناختی داشتند.

روغن زیتون فوق بکر و ترکیبی از مغزهای خوراکی سرشار از چربی های غیر اشباع هستند و مصرف این مواد غذایی با سطوح کاهش یافته عوامل التهاب آفرین در خون مرتبط بوده است. از آنجایی که باور بر این است که التهاب در مغز به توسعه زوال عقل منجر می شود، پژوهشگران این گونه در نظر گرفتند که ویژگی های ضد التهابی روغن زیتون فوق بکر و ترکیبی از مغزهای خوراکی می تواند اثر مثبت آنها بر شناخت را توضیح دهد. در شرایطی که رژیم غذایی مایند مصرف چربی های ترانس و اشباع شده را منع می کند، اما محدودیتی در زمینه مصرف چربی غیر اشباع نداشته و مصرف مغزهای خوراکی و روغن زیتون را تشویق می کند.

اگرچه یک رژیم غذایی سالم می تواند عملکرد خوب بدن انسان را حفظ کند، اما بسیاری بر این باورند که قدرت ذهن بدون در نظر گرفتن این که چه چیزی مصرف می کنید، با افزایش سن کاهش می یابد. اما دانشمندان به چندین مواد مغذی اشاره داشته اند که می توانند به طور قابل توجهی از دست دادن قدرت حافظه را کند سازد، مهارت های حل مساله را حفظ کنند و به حفظ توانایی های ادراکی با افزایش سن کمک کنند. رژیم غذایی مایند این الگوهای خاص غذایی را نشان می دهد و می تواند اثر چشمگیری بر تیز هوشی ذهنی داشته و به پیشگیری از زوال عقل و بیماری آلزایمر کمک کند. حتی دنبال کردن نسبی این رژیم غذایی می تواند فواید قابل توجهی برای سلامت مغز داشته باشد.

اگر تا پیش از این یک رژیم غذایی سالم را دنبال می کردید، احتمالا نیازی نیست تا تغییرات چندانی در آن ایجاد کنید، اما افزودن برخی ویژگی های رژیم غذایی مایند می تواند تاثیر چشمگیری در افزایش سلامت مغز شما داشته باشد. مواد مغذی خاص مانند اسیدهای چرب امگا-۳، ویتامین E، فولات، کاروتنوئیدها، و آرایه ای از آنتی اکسیدان ها می توانند برای سلامت مغز شما مفید باشند. اما در نهایت همه چیز به اتخاذ عادت خوردن مواد غذایی کامل در الگوهای متعادل باز می گردد.

مواد غذایی که در رژیم غذایی مایند خوردن آنها تشویق می شود

سبزیجات سبز برگ – شش وعده یا بیشتر در هفته

سبزیجات دیگر – یک وعده یا بیشتر در روز

مغزهای خوراکی – پنج وعده یا بیشتر در هفته

توت ها – دو وعده یا بیشتر در هفته

لوبیاها – سه وعده یا بیشتر در هفته

غلات کامل – سه وعده یا بیشتر در روز

ماهی – یک وعده یا بیشتر در هفته

گوشت ماکیان – دو وعده یا بیشتر در هفته

روغن زیتون – روغن زیتون اصل مورد استفاده برای تهیه غذا

غذاهایی که باید محدود شوند

گوشت قرمز – کمتر از چهار وعده در هفته

کره و مارگارین – کمتر از یک قاشق غذاخوری در روز

پنیر – کمتر از یک وعده در هفته

شیرینی – کمتر از پنج وعده در هفته

غذای سریع/سرخ شده – کمتر از یک وعده در هفته

 منبع: عصر ایران