نقش ارزشمند خواب در تقویت حافظه

موبنا – می توان خوابید و یاد گرفت، این یک نتیجه بررسی‌های مؤسسه روانشناسی پزشکی و نوروبیولوژی رفتاری دانشگاه توبینگن آلمان است. بررسی‌های مطالعاتی این مؤسسه بازگوکننده و موید نقش ارزشمند خواب در تقویت حافظه است.

برای این که بتوانیم آنچه را به تازگی یاد گرفته‌ایم در حافظه بلندمدت خود جای دهیم، آموزه ها باید تکرار، تفکیک و تثبیت شوند و با شبکه‌ای از دانسته‌های پیشین ما ارتباط برقرار کنند.
همان قدر که بیداری و هوشیاری برای یادگیری و به خاطر سپاری مطالب جدید اهمیت دارد، خواب عمیق نیز برای نهادینه کردن محتوای آموزه های جدید مهم است.

دانشمندان برای واکاوی بیشتر این موضوع از قرص‌های خواب استفاده کردند، با این امید که این قرص‌ها خواب عمیق را تعمیق بیشتری بخشند. اما به گفته یان بورن، رئیس مؤسسه یادشده در دانشگاه توبینگن، نتیجه این بود که در کیفیت حافظه بلندمدت بهبودی حاصل نشد.

پژوهشگران از راه‌های دیگر نیز تلاش کرده‌اند بر حافظه درازمدت تأثیر بگذارند. سوزانه دیکلمان، از پژوهشگران تیم تحقیق معتقد است که فعال شدن دوباره آموزه های قبلی در خواب باعث تقویت حافظه می‌شود. به این معنا که سلول‌های عصبی مغز با فعال شدن دوباره در خواب آموخته‌ها را تکرار و به صورت درازمدت ضبط می‌کنند.

روش‌های تقویت حافظه
تجارب گویای آن است که می‌توان با استفاده از فاکتورهای خارجی نیز به تقویت حافظه در خواب کمک کرد. بر اساس یک بررسی مطالعاتی، کسانی که شب به هنگام خواب در معرض بوی گل‌ رز قرار گرفتند، روز بعد در بازی‌های حافظه نتایج بهتری کسب کردند. به واقع، بوی گل رز برای شرکت کنندگان در این تحقیق خواب بهتری به ارمغان نیاورد، بلکه به گفته دیکلمان، این بو به فعال شدن آموخته های پیشین آنها در طول خواب کمک کرد.

همین نتیجه را می‌توان با کمک اصوات و کلمات نیز به دست آورد. برای نمونه افرادی که در مرحله خواب عمیق واژه های هلندی را شنیده بودند، بعد به هنگام ترجمه این کلمات به زبان آلمانی موفق‌تر عمل کردند.

به گفته دیکلمان، فردی که سرگرم فراگیری لغات جدید است اگر در خواب هوایی با بوی وانیل تنفس کند، روز بعد احتمالا نمره بهتری در امتحان‌ خود خواهد گرفت و یک کارآموز پیانو اگر آنچه را در روز یاد گرفته است، در خواب عمیق خود دوباره بشنود، فراگیری بهتری خواهد داشت.

این محقق آلمانی می‌گوید، مشخص نیست که این روش چند بار قابلیت کاربرد دارد و این که استفاده دائمی از رایحه وانیل تاثیر مشابهی در تقویت فراگیری دارد و یا خیر.

استفاده از ارتعاشات
امکان دیگر برای افزایش یادگیری تأثیر بر برخی پارامترهای خواب است. خواب عمیق مرحله‌ای از خواب با امواج مغزی کند است. امواج بلند و آهسته نقش ویژ‌ه‌ای در تثبیت حافظه دارند. این امواج را می‌توان از طریق اصواتی با ریتم مشابه یا چسباندن برخی الکترودها بر پیشانی تحریک کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از این راه می‌توان کارایی حافظه را بالا برد.

کریستف نیسن، رئیس بخش پزشکی تحقیقات خواب در دانشگاه وابسته به دانشگاه فرایبورگ چشم‌انداز استفاده از این روش برای تأثیرگذاری بر فعالیت مغزی را روشن می‌بیند.

به نظر او‌، در این روش امکان بالقوه‌ خوبی برای توانبخشی کسانی که سکته مغزی کرده‌اند، وجود دارد. به عقیده او، با روش‌هایی مانند تحریک یادگیری یا استفاده از اصوات و رایحه‌های مختلف به هنگام خواب می‌توان به بیمارانی که نیاز به بازآموزی تکلم دارند، کمک کرد.

با این همه محققان تاکید دارند که تمامی این روش‌ها هنوز در مرحله آزمایش است و پارامترهای مبهم زیادی در این زمینه وجود دارد.

 منبع: ایرنا