دیابت می‌تواند کاملا بدون علامت باشد

موبنا – دکتر حاجیه بی‌بی شهبازیان، دیابت یا بیماری قند را یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن برشمرد و اظهار کرد: نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلف است.

وی بیماری دیابت را یک بیماری جهان‌شمول دانست و گفت: در خاورمیانه افزایش شیوع بیماری دیابت با سرعت بیشتری پیش می‌رود؛ این روند در شهرستان اهواز از 15.5درصد در سال 91 به 20 درصد در سال 94 افزایش پیدا کرده است. شیوع زیاد دیابت در کل جهان، به علت افزایش وزن یا چاقی و تغییرسبک زندگی به صورت زندگی کم تحرک در کودکان و بزرگسالان است.

شهبازیان افزود: دیابت دو نوع اصلی دارد، در دیابت نوع 1 تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع 2 نیز مقاومت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود.

وی گفت: دیابت نوع 2 (دیابت بزرگسالان یا دیابت غیروابسته به انسولین)، یکی از شایع‌ترین انواع دیابت بوده که حدود 90 درصد بیماران دیابتی را تشکیل می‌دهد. برخلاف دیابت نوع 1، بدن در زمان ابتلا به دیابت نوع 2 انسولین تولید می‌کند؛ اما یا میزان انسولین تولیدشده توسط پانکراس کافی نبوده و یا بدن نمی‌تواند از انسولین تولیدشده، استفاده کند.

این فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم ادامه داد: زمانی که انسولین کافی وجود نداشته باشد و یا بدن از انسولین استفاده نکند، گلوکز (قند) موجود در بدن نمی‌تواند وارد سلول‌های بدن شود که موجب جمع شدن گلوکز در بدن شده و بدن را دچار مشکل و نارسایی می‌کند.

رییس مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تصریح کرد: در دیابت نوع 2 مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی، تغذیه و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند. البته نقش عوامل محیطی در کنترل دیابت از اهمیت زیادی برخوردار است به نحوی که حتی درصورت وجود عوامل ژنتیکی در فرد، با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش و متعادل نگه داشتن وزن بدن، فرد می‌تواند تا سال‌های طولانی از بروز این بیماری جلوگیری کند.

وی با اشاره به عوامل افزایش خطر بروز دیابت عنوان کرد: برخی عوامل می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهد، از جمبه سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت که در پی آن، ابتلا بستگان درجه یک می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را نیز افزایش ‌دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: افزایش سن و سن بیش از 45 سال نیز از دیگر عوامل است. با بالارفتن سن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 افزایش می‌یابد چرا که با افزایش سن و پیر شدن، پانکراس همانند جوانی، به خوبی انسولین ترشح نمی‌کند و همچنین با افزایش سن، مقاومت سلول‌ها به انسولین افزایش می‌یابد.

وی ادامه داد: شیوه زندگی غیرفعال نیز در این بیماری موثر است؛ غیر فعال بودن و افزایش وزن، شانس ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. سلول‌های عضلانی گیرنده‌های انسولینی بیشتری نسبت به سلول‌های چربی دارند و با افزایش فعالیت بدنی و ورزش سلول‌های عضلانی تقویت می‌شوند و عملکرد هورمون انسولین را بهبود می‌دهند.

شهبازیان عادات غذایی ناسالم را عامل دیگر بروز دیابت برشمرد و افزود: 90 درصد افرادی که به دیابت نوع دوم مبتلا شده‌اند، اضافه وزن دارند بنابراین غذا خوردن ناسالم در افزایش وزن سهیم است. چربی زیاد، فیبر ناکافی، مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌های ساده همگی در ابتلا به دیابت نوع دوم نقش دارند. بدین ترتیب غذا خوردن صحیح می‌تواند در بهبود و یا پیشگیری از دیابت نوع دوم موثر باشد.

وی اظهار کرد: سابقه ن‍‍‍ژادی و یا قومی نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارد. برخی از اقوام و یا نژادها میزان دیابت بیشتری دارند. برای مثال در کشور ما شیوع دیابت در بعضی از شهرها نسبت به برخی دیگر از شهرها بیشتر است.

رییس مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: سندرم متابولیک و یا سندرم مقاومت به انسولین نیز از دیگر عوامل ایجاد بیماری قند خون است. این سندرم مجموعه‌ای از عوامل خطرزای متابولیک است که در یک فرد وجود دارند. اجزاء سندرم متابولیک شامل پرفشاری خون، تری‌گلیسرید بالا، چاقی شکمی، بالا بودن قند خون ناشتا و پایین بودن میزان کلسترول خوب (HDL) است. افرادی که سه مورد و یا بیشتر از علایم مذکور را دارند به سندرم متابولیک مبتلا هستند.

وی اظهار کرد: اضافه وزن، فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی چربی‌های خون، ابتلا به دیابت در طی بارداری و یا تولد نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم، سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از جمله دیگر این عوامل است.

شهبازیان با تاکید بر این‌که بیماری دیابت می‌تواند کاملا بدون علامت باشد و نباید در این بیماری به دنبال علامت گشت، گفت: علایم دیابت نوع 2 معمولا آرام آرام خود را نشان می‌دهند و ممکن است فرد سال‌ها و حتی حدود به 20 سال بدون این‌که بداند به دیابت نوع 2 مبتلا باشد.

وی افزود: زمانی علائم ظاهر می‌شود که قند خون به شدت بالا رفته است و فرد دچار عوارض این بیماری شده است، به همین خاطر به این بیماری عنوان قاتل خاموش داده شده است. پرنوشی، پر ادراری و کاهش وزن علی‌رغم افزایش اشتها از علائم شایع این بیماری است.

این فوق تخصص غدد در خصوص عوارض بیماری دیابت گفت: عوارض بیماری به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود. کتواسیدوز در دیابت نوع 1، کمای هیپو اسمولار در دیابت نوع 2 به دلیل عدم کنترل قند خون و افت قند خون به دلیل درمان نادرست و عدم آگاهی از نحوه مصرف دارو و پیروی نکردن از رژیم غذایی تجویز شده، از خطرناک‌ترین عوارض حاد بیماری دیابت است.

وی افزود: همچنین عوارض مزمن بیماری دیابت در طی سال‌های سال اتفاق می‌افتد و می‌تواند اندام‌های مهم بدن از جمله قلب، رگ‌ها، اعصاب، چشم‌ها و کلیه را تحت تاثیر قرار دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در توضیح این عوارض مزمن گفت: بیماری‌های قلبی و عروقی از جمله عوارض مزمن دیابت است. دیابت شدیدا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، از جمله بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته، تصلب شریان و فشارخون بالا را افزایش می‌دهد.

وی عنوان کرد: آسیب دیدن اعصاب یا نوروپاتی نیز از عوارض مزمن این بیماری است. قندخون بالا می‌تواند به رگ‌هایی که به سیستم عصبی شما تغذیه‌رسانی می‌کنند به خصوص اعصاب پا، آسیب برساند. این آسیب‌ها می‌تواند موجب بی‌حسی، سوزش و درد، به خصوص در سر انگشتان دست و پا شود.

شهبازیان آسیب دیدن کلیه یا نفروپاتی را از دیگر عوارض مزمن بیماری قند خون برشمرد و افزود: درون کلیه میلیون‌ها رگ کوچک و ظریف خون وجود دارد و دیابت می‌تواند موجب آسیب دیدن این رگ‌ها و درنتیجه آسیب دیدن کلیه شود.

وی گفت: آسیب‌های چشمی نیز از عوارض دیابت هستند. دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی درون شبکیه چشم آسیب رسانده و حتی موجب نابینایی شود. همچنین دیابت نوع 2 می‌تواند منجر به سایر آسیب‌ها و بیماری‌های چشمی از جمله آب مروارید و یا گلوکوم (glaucoma) شود و متاسفانه دیابت از عوامل شایع نابینایی است.

رییس مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور با بیان این‌که دیابت می‌تواند موجب آسیب دیدن پاها شود، ادامه داد: آسیب دیدن اعصاب پا و یا جریان کم خون در پاها می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و شدید به پا شده و حتی منجر به قطع انگشت پا و یا خود پا شود.

وی اظهار کرد: دیابت همچنین می‌تواند موجب مشکلات پوستی از جمله عفونت و قارچ شود؛ عفونت و چرک گلو هم ممکن است یکی از عوارض این بیماری باشد. همچنین دیابت نوع 2 می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد.

شهبازیان با اشاره به امکان بروز کمای دیابتی در این بیماران گفت: زمانی که یک شخص با بیماری دیابت نوع 2 شدیدا مریض شده و یا آب بدنش خیلی کم می‌شود و قادر به نوشیدن آب کافی برای جبران بی‌آبی نیست، ممکن است دچار این بیماری خطرناک شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تنها راه تشخیص دیابت را آزمایش خون عنوان کرد و گفت: برای انجام تست قند خون ناشتا فرد، نباید 8 ساعت پیش از آزمایش، غذایی صرف کند.

وی ادامه داد: درصورتی که تست قند خون ناشتا فرد کمتر از 100 باشد طبیعی، اگر بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فرد در معرض خطر ابتلا به دیابت است و مقادیر 126 میلی گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر چنان‌چه با نتیجه تکرار آزمایش در روزی دیگر تایید شود، به معنی ابتلا به دیابت است.

رییس مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور با تاکید بر این‌که درمانی قطعی برای دیابت وجود ندارد، افزود: پیشگیری از دیابت با تغییر سبک زندگی و استفاده از رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی و ورزش تنها راه کنترل این بیماری است.

 منبع: ایسنا