آزادراه یا آزارراه تهران – شمال؟!

قطعه چهارم آزادراه تهران ـ شمال که در حدفاصل سه‌راهی دشت نظیر مرزن‌آباد ـ چالوس به‌طول حدود 20 کیلومتر واقع شده است با گذشت 20 سال از آغاز طرح هنوز تدبیری برای آن اندیشیده نشده و هر روز با یک معضل دست و پنجه نرم می‌کند.

این قطعه که پس از سال‌ها روند لاک‌پشتی به‌کندی پیش می‌رفت سرانجام در دولت دهم به‌ثمر رسید و در ابتدا با 97 درصد پیشرفت فیزیکی به بهره‌برداری رسید و سپس در ریل تکمیل شدن قرار گرفت.

* سوختن در تب تند تصمیم‌گیری‌های بی‌اساس

به‌دلیل نبود یک متولی خاص برای این قطعه مسئولان شهرستان چالوس و بومیان منطقه هر روز شاهد داستان‌های عجیبی در این محدوده بوده و حاشیه‌نشینان این مسیر نیز در تب تند تصمیم‌گیری‌های عجیب و غریب متولیان این حوزه می‌سوزند.

اگر چه در ابتدای امر قرار بود که رانندگانی که قصد تردد در این مسیر را دارند اعم از بومی و غیربومی ملزم به پرداخت عوارضی شوند اما طرح این موضوع و پرداخت عوارضی در مسیر 25 کیلومتری برای بومیانی که روزانه چندین‌بار مورد استفاده قرار می‌گیرد اعتراضاتی را در پی داشت و مسئولان ارشد شهرستانی را به جست‌وجوی راه‌حلی منطقی در این زمینه وا داشت.

با معترض شدن بومیان برای نپرداختن این عوارض که به‌حق اجحاف بزرگی به‌مردم بومی منطقه که بیش از 20 سال رنج و مشقت‌های فراوانی را در این مسیر تحمل کردند مسئولان شهرستان چالوس نیز به‌فکر راه‌ چاره‌ای برای برون‌رفت از این معضل بزرگ به‌ویژه برای حاشیه‌نشینان مسیر آزادراه افتادند.

* امتناع بومی‌ها از پرداخت عوارضی

نماینده مردم نوشهر، چالوس و کلاردشت در سخنانی با انتقاد از اینکه چرا قوانینی برای عدم پرداخت عوارضی برای بومیان حاشیه آزادراه تهران ـ شمال وضع نشد، تأکید کرد: در نامه‌ای که وزارت راه و شهرسازی در تاریخ 20 آبان سال 94 صادر کرد قرار شد ‌مردم بومی 50 درصد عوارض را پرداخت کنند و با وجود اینکه این نامه از همان تاریخ قابلیت اجرایی داشت اما هنوز اعمال نشده است.

قاسم احمدی‌لاشکی با تأکید بر اینکه باید قبل از اجرای افزایش قیمت این بخش‌نامه اجرا شود، تصریح کرد: مقرر شد تا خودروهایی که دارای پلاک «72ص و ن» هستند در صورت تردد بیش از یک‌بار از گیت عوارضی علاوه بر تخفیف 50 درصدی 10 درصد دیگر نیز از هزینه عوارضی آنها کاسته شود و افرادی که بیش از دو بار از این مسیر عبور می‌کنند نیز از تخفیف 20‌ درصد مازاد بر آن برخوردار شوند.

وی گفت: دستگاه‌هایی مانند شورای تأمین، اطلاعات و فرمانداری و … باید مردم را ببینند و اگر قرار است مردم را نبینیم اعلام می‌کنم که بومیان نیز عوارض پرداخت نکنند.

* استثنا برای خودروهای پلاک 72 ن و 72 ص

فرماندار چالوس نیز بارها به مکاتبات انجام‌شده با وزارت راه و مسئولان استانی درباره تعیین تکلیف اخذ عوارضی در قطعه چهارم آزادراه تهران ـ شمال، اشاره کرد و گفت: دریافت عوارضی از بومیان که سال‌ها سختی و مشکلات در روند احداث این آزادراه تحمل کردند و اکنون پس از احداث این قطعه از آزادراه، انتظار می‌رفت بومیان منطقه بدون پرداخت عوارضی بتوانند با آسودگی خیال از این مسیر تردد کنند و خطر تصادفات و مشکلاتی که در طول مسیر جاده قدیم چالوس وجود داشت، هم به‌خودی خود حذف شود ولی دریافت عوارضی آن هم در مسیری کوتاه حق مردم بومی منطقه نیست.

محمد‌ناصر زندی با بیان اینکه عدم پرداخت عوارضی توسط بومیان منطقه از آغاز اجرای طرح در دستور کار ما قرار گرفت، یادآور شد: آزادراه تهران ـ شمال متعلق به همه مردم بوده و این حق مسلم بومیان منطقه است که از حاصل تحمل سال‌ها رنج و سختی که برای احداث این مسیر کشیدند، بهره ببرند.

وی با اشاره به اینکه با وجود درخواست‌های مکرر برای عدم پرداخت عوارضی توسط بومیانی که روزانه چندین‌بار از این مسیر عبور می‌کنند، هنوز راهکار اجرایی خاصی ارائه نشد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه شیوه اجرای این کار دارای مشکلاتی است بنابراین خواستار استثنائاتی برای بومیان دارای پلاک «72 ن و 72 ص» حوزه شهرستان‌های چالوس و نوشهر هستیم.

* مخالف پرداخت حتی یک‌ریال عوارض هستیم

امام جمعه مرزن‌آباد نیز با اشاره به اینکه خطوط قرمز مردم مرزن‌آباد نپرداختن عوارضی در مسیر آزادراه تهران شمال است، اظهار کرد: ما زیر بار این حرف نمی‌رویم و عوارضی نمی‌پردازیم.

حجت‌الاسلام محمود علیخانی با اشاره به اینکه اصل احداث آزادراه برای ما قابل تقدیر است، گفت: ما منکر ضرورت ساخت آزادراه نیستیم و از بنیاد مستضعفان، وزارت راه و شهرسازی، شرکت‌های تابعه و بانیان این پروژه قدردانی می‌کنیم اما برای پرداخت عوارضی توسط مردم شهر و بخش مرزن‌آباد به‌شدت مخالف هستیم.

وی بیان کرد: دریافت عوارض آن‌ هم برای مردم مرزن‌آباد مبنای عقلی، قانونی و شرعی ندارد و ما با قاطعیت مخالفت خود را اعلام کرده و به‌ مردم نیز تحکم می‌کنیم که عوارض نپردازند.

امام جمعه مرزن‌آباد وجود مسائلی مانند عرض کم آزادراه و عدم امنیت در این قطعه را یکی از دلایل عدم تطابق با آزادراه مورد تعریف کشوری دانست و تاکید کرد: در صورت فشار بیشتر برای دریافت عوارض از مردم مرزن‌آباد ما نیز بر اساس قانون عمل کرده و حتی اگر جریمه‌ سنگینی نیز بر ما تحمیل شود، بازهم عوارض نمی‌دهیم.

* بی‌توجهی به خواسته‌های مسئولان محلی چالوس

حال با دقت در این مسائل مطرح شده و مورد تأکید از سوی مدیران ارشد شهرستانی مشاهده شد که در نخستین روز از آغاز تعطیلات نوروزی نه‌تنها این تاکیدات و خواسته‌ها ترتیب اثر داده نشد بلکه شرکت آزادراه به‌راحتی و از روی میل و رغبت خود تصمیم گرفت نه تنها امتیازاتی برای بومیان قایل نشود بلکه با افزایش تعرفه عوارضی ادعای خود را به کرسی نشانده و شعار «ما می‌توانیم» را با صلابت بیشتری سر دهد.

حال اظهارات جدید نماینده، فرماندار، امام جمعه و رئیس شورا در ادامه از نظرتان می‌گذرد:

* ضرورت پرداخت عوارضی

فرماندار چالوس نیز در این‌باره به فارس، گفت: از ابتدای ساخت آزادراه بر اساس قراردادی که بین شرکت آزادراه و وزارت راه و شهرسازی منعقد شد باید بخشی از مطالبات و هزینه‌های اجرایی این پروژه از محل وصول عوارض به‌مدت 10 سال تأمین می‌شد.

محمد‌ناصر زندی با اشاره به اینکه مبلغ مطرح‌شده در قرارداد برابر بررسی وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان با شرکت آزادراه 5 هزار تومان بود، افزود: با توجه به تقاضای مدیران ارشد شهرستان چالوس و تأکید نماینده در ابتدای کار خواستار کاهش تعرفه عوارضی بودیم که این رقم در ابتدا 3 هزار تومان پیشنهاد شده بود.

وی با تأکید بر اینکه وصول تعرفه واقعی در زمینه عوارض موضوعی است که باید اتفاق بیفتد، خاطر‌نشان کرد: یک از انتقادات و خواسته‌های ما در زمینه پرداخت عوارضی برای بومیان منطقه است که مجبور هستند مسیر 25 کیلومتری آزادراه را روزانه شاید گاهی هم چند مرتبه در روز طی کنند.

* صدور کارت تردد برای خودروهای پلاک 72ن

فرماندار چالوس با اشاره به اینکه پرداخت این عوارض برای بومیان منطقه سنگین است، تصریح کرد: با تأکیدات مطرح‌شده و توافق‌های صورت‌گرفته سرانجام به این نتیجه رسیدیم که برای بومیانی که خودروهای آنها با پلاک 72ن است استثنایی قائل شده و از 50 درصد تخفیف در پرداخت عوارض برخوردار شوند.

وی ادامه داد: در مرحله نخست رانندگان این خودورها می‌توانند با مراجعه به محل دریافت عوارضی در این قطعه با ارائه کارت شناسایی و کارت ماشین خود کارت تردد مخصوص برخورداری از تخفیف پرداخت را اخذ کنند.

زندی در پایان به اتخاذ تصمیمات جدیدتر برای رانندگانی که روزانه چندین بار از این مسیر تردد می‌کنند اشاره کرد و گفت: برای تحقق این امر و بهره‌مندی از تخفیفات ویژه برای این افراد نیز در آینده‌ای نزدیک مکانیزم‌های جدیدی اختصاص می‌یابد تا با تعریف برچسب‌ها و یا کارت‌هایی این خودروها از دیگران متمایز شده و از پرداخت عوارض کمتری برخوردار شوند.

* اخذ عوارض یعنی عبور از خط قرمز

امام جمعه مرزن‌آباد نیز در گفت‌وگو با فارس، با تأکید بر اینکه اخذ عوارضی در آزادراه برای بومیان منطقه به‌معنای عبور از خط قرمز ما است، اظهار کرد: با وجود اینکه نظرات به‌طور مستمر داده شد اما گویی نیاز به تأکید و تکرار بیشتر است.

حجت‌الاسلام محمود علیخانی مرزن‌آباد را به‌عنوان یکی از اجزای شهرستان چالوس دانست و افزود: مرزن‌آباد مانند یکی از خیابان‌ها و محلات شهرستان چالوس است و مردم این شهر و بخش برای تأمین بیشتر نیازهای خود اعم از خوراک، پوشاک، حوزه درمان و دارو، مدرسه و دانشگاه حداقل روزی یکبار به شهرستان چالوس می‌روند.

وی با بیان اینکه هر خانوار مرزن‌آبادی به‌صورت عادی روزی یک‌بار از این مسیر تردد می‌کند پرداخت عوارض برای این بومیان را مقرون به‌صرفه ندانست و تصریح کرد: چگونه در آزادراه‌ها و بزرگ‌را‌ه‌های عریض و طویل کشور که چندین نمونه از آنها در جاده تهران قم وجود دارد با وجود درآمد خوب مردم آن مناطق موضوعی به‌نام عوارض وجود ندارد، اما در بخش محروم مرزن‌آباد و عدم استطاعت مالی مردم این منطقه پرداخت عوارضی در دستور کار قرار دارد.

* عدم بدعت‌گذاری پرداخت عوارض از سوی مسئولان محلی

امام جمعه مرزن‌آباد در مورد پرداخت عوارض نیم‌بها برای بومیان مسیر آزادراه نیز تأکید کرد: یکی از مواردی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که مسئولان محلی حق ندارند واژه‌ای به نام پرداخت عوارض با 50 درصد تخفیف را بدعت‌گذاری کنند و با این موضوع مخالف هستیم.

وی در ادامه با بیان اینکه آزادراه تهران ـ شمال دارای چهار قطعه است، تصریح کرد: سوالی که اینجا به‌ذهن می‌رسد این است که آیا در سه قطعه باقی‌مانده نیز پس از ساخت و تکمیل مردم باید عوارض بپردازند که اگر جواب مثبت باشد که با عقل جور در نمی‌آید تا برای یک آزادراه چهار بار عوارض پرداخت شود.

علیخانی متذکر شد: اگر هم قطعات دیگر مجبور به پرداخت عوارض  نباشند باز هم دور از انصاف است که مردم منطقه مرزن‌آباد که دارای تمکن مالی مناسبی نیستند پول بپردازند اما حاشیه‌نشینان مرفه در قطعات دیگر از این پرداخت معاف شوند.

وی به مصائب و مشقت‌هایی که مردم مرزن‌آباد از تونل کندوان تا آزادراه کشیدند اشاره کرد و گفت: حال که زمان بهره‌برداری و به ثمر رسیدن تحمل آن همه سختی رسیده است، به‌راحتی عبور از جاده قدیم را برای آنها پیشنهاد می‌کنند که قطعاً عاقلانه و عادلانه نیست.

* آزادراه به‌نام مرزن‌آباد و به‌کام مسافران

امام جمعه مرزن‌آباد اتخاذ این تدابیر را برای مردم منطقه نوعی تبعیض بین فقیر و غنی دانست و تصریح کرد: در این ایام تعطیلات که مردم مرزن‌آباد برای دید و بازدید ایام عید به سمت شهر چالوس می‌روند به‌دلیل سخت‌گیری در پرداخت عوارضی مجبور هستند که از جاده قدیم چالوس عبور کنند و مسافران و گردشگران باید حلاوت و شیرینی آسانی این مسیر را بچشند در حالی‌که مردم مرزن‌آباد بیش از 20 سال تلخی و سختی را به‌جان خریدند.

وی با بیان اینکه در حقیقت ملک مرزن‌آباد در چالوس واقع شده است، افزود: تأمین درآمد آزادراه به بهانه ارائه خدمت ملی جایز نیست چرا که این‌همه خدمت ملی در کشور داده شد و مردم مرزن‌آباد تاکنون هیچ منفعتی از آن نبردند.

* توجیه مصرف درآمد حاصل از بیلبوردهای تبلیغاتی

علیخانی با اشاره به درآمد زیاد ناشی از نصب بیلبوردهای دو طرف آزادراه، اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد که درآمد حاصل از اخذ عوارضی از بومیان این مسیر در یک‌ماه به‌اندازه حتی یک بیلبورد هم نباشد که در صورت ادامه این ماجرا باید جوابگوی ما در زمینه اینکه این درآمدها به کجا می‌رود و متولی این بیلبوردها چه‌کسی است، شوند.

وی در پایان با بیان اینکه اصل کار نباید فراموش شود، با قدردانی از وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان، گفت: تمام مسئولان مرتبط با این موضوع باید دقت کنند که اصل کار را با این کارهای حاشیه‌ای تلخ نکنند چرا که خطوط قرمز ما آزادراه است و مسئولان شهرستانی نیز باید با واقع‌بینی حامی این مردم باشند.

* منعی برای عدم پرداخت عوارض برای بومی‌ها نیست

نماینده مردم شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت در مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر اینکه بر اساس قردادهای اولیه باید بخشی از منابع درآمدی شرکت آزادراه از طریق دریافت عوارضی تأمین شود، گفت: با توجه به انتظاراتی که در تسریع روند ساخت و تکمیل آزادراه وجود دارد تأمین منابع درآمدی دور از ذهن نیست، اما این دریافتی‌ها نیز برای مدت مشخصی در نظر گرفته شد.

قاسم احمدی‌لاشکی با تأکید بر اینکه منکر اصل پرداخت عوارضی نیستیم، بیان کرد: ما با اصل پرداخت عوارض مخالف نیستیم بلکه بیشترین دغدغه در مورد استثنائاتی برای بومی‌ها است وگرنه مسافر و گردشگری که از این مسیر عبور می‌کند باید همانند بقیه آزادراه‌های کشور عوارض را پرداخت کند.

وی با انتقاد از کار شرکت آزادراه مبنی بر اینکه ماه‌های گذشته با اعلام افزایش تعرفه تا سقف 4 هزار تومان بود که به‌یک‌باره در این روزها عوارض 5 هزار تومانی را برای خودروهای سواری پیشنهاد کردند، افزود: در حال حاضر منعی برای عدم پرداخت عوارض برای بومی‌ها وجود ندارد و جریمه‌ای نیز در این مورد لحاظ نمی‌شود.

* عمل به تعهدات از سوی وزیر راه و شهرسازی

نماینده مردم شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه منظور از نپرداختن عوارض برای بومی‌ها نباید به‌عنوان فرهنگی برای عموم مردم کشور شود، گفت: به‌هر حال این آزادراه باید از راه درآمد حاصل از دریافت عوارضی ساخته شود اما دغدغه اصلی جهت نپرداختن عوارض برای بومی‌ها است.

وی در پایان با اعلام اینکه وزیر راه و شهرسازی باید برابر قولی که انجام داده است، عمل کند، گفت: حرف ما همان تبعیض برای خودروهای دارای پلاک 72ص و 72ن بوده و پس از تعطیلات نوروزی باید این موضوع به‌شدت مورد توجه قرار گیرد.

* عادلانه نبودن عوارضی در کوچک‌راه تهران ـ شمال

رئیس شورای اسلامی شهر مرزن‌آباد نیز با تأکید بر اینکه مردم این منطقه نباید هیچ‌گونه عوارضی در مسیر آزادراه بپردازند به فارس، گفت: با توجه به اینکه بیشتر امور مردم مرزن‌آباد اعم از مدارس، دانشگاه، کارهای اداری، خرید میوه و البسه و … در شهر چالوس انجام می‌شود و مردم این منطقه نیز از درآمد کافی برای امرار معاش برخوردار نیستند، بنابراین دریافت عوارض برای آنها سخت و به‌عنوان یک معضل است.

علی سام‌‌دلیری با اشاره به عدم تمکن مالی مردم شهر و بخش مرزن‌آباد، اظهار کرد: با توجه به وضعیت مالی و اقتصادی کنونی و مشکلاتی که به‌دلیل بیکاری پدران و فرزندان این منطقه وجود دارد افزایش تعرفه عوارضی به اصطلاح بزرگراه که به‌نظر می‌رسد با 20 کیلومتر مسافت کوچک‌راهی بیش نیست دور از انصاف است.

وی با بیان اینکه روزانه حدود یک‌هزار و 500 نفر از جمعیت حدود 7 هزار نفری شهر مرزن‌آباد برای انجام کارهای شخصی خود مجبور می‌شوند به شهر چالوس بروند، خاطر‌نشان کرد: مردم این دیار که سالیان دراز مشکلات و معضلات حاصل از عملیات‌های گوناگون این پروژه را متحمل شدند تا روزی از نعمت آن استفاده کنند حال که این کوچک‌راه بعد از 20 سال به بهره‌برداری رسید هر ساله موجبات نگرانی را برای بومیان در خصوص دریافت عوارض به‌وجود می‌آورد.

* دریافت عوارضی به ازای متری چند؟

رئیس شورای اسلامی شهر مرزن‌آباد دریافت حتی یک‌ریال عوارضی از بومیان منطقه را ناعادلانه و ناعاقلانه خواند و تصریح کرد: متأسفانه شاهد هستیم که مردم مرزن‌آباد جهت تردد در این مسیر به‌دلیل عدم استطاعت مالی به‌جاده قدیم مرزن‌آباد می‌روند  و این امر خطرات بسیاری را برای شهروندان به‌دنبال دارد.

وی پیشنهاد رقم 5 هزار تومانی عوارضی را برای این مسیر کوتاه دور از ذهن خواند و بیان کرد: به‌نظر می‌رسد که هدف از دریافت این مبلغ برای استفاده مردم از منطقه سرسبز شمال و مواهبی مانند کوه، جنگل و دریا است وگرنه این عوارضی در سایر نقاط کشور به‌ مساحت بالای 200 کیلومتر می‌رسد، بنابراین یکی باید پاسخگوی این باشد که مبلغ پیشنهادی در این کوچک‌راه به ازای هر متر چقدر محاسبه شد.

* قابلیت ارتقا به شهرستان مرزن‌آباد

سام‌دلیری در ادامه به دیگر دغدغه‌ها و خواسته‌های مردم این منطقه اشاره کرد و افزود: حدود چهار سال‌ است که مسئولان این شهر برای رفاه حال مردم پیگیر شهرستان شدن مرزن‌آباد هستند و در این زمینه نیز مطالعاتی صورت گرفته و با وجود مشاوره و طراحی و تشکیل کارگروه اختصاصی برای آن به بهانه فراهم نبودن زیرساخت‌ها از زیر بار این نیاز شانه خالی می‌کنند.

وی با بیان اینکه مرزن‌آباد در مقایسه با برخی از شهرهایی که قابلیت ارتقا داشتند هم از نظر جمعیتی، وسعت جغرافیایی و هم موقعیت مکانی جلوتر بوده که این موضوع نیز بر اساس فرموده مقام معظم رهبری که «مردم ولی‌نعمتان این نظام و انقلاب هستند» باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد تا که بیش از این موجبات نگرانی را برای مردم شهر تاریخی مرزن‌آباد فراهم نکنند.

* غافلگیری مردم و مسافران در نخستین روزهای سال جدید

به راستی پرداخت عوارض برای بومیانی که دو دهه تحمل کردند تا شاید روزی بتوانند با چشیدن شیرینی بازگشایی این مسیر و بهره‌مندی از فواید آن شاید گوشه‌ای از آن سختی‌ها کاسته شود در نخستین روز از ایام نوروز سال جدید خبر مسرت‌بخشی است؟

ای کاش از همان ابتدا بومیان و افکارشان را به بازی نگرفته و با دادن وعده‌های دروغین تا به‌ این جای کار امیدوار نمی‌کردند چرا که پرداختن 3 هزار تومان عوارضی برای آنان آن‌چنان سنگین بود که به‌ پادرمیانی مسئولان و برگزاری نشست‌ها و جلسات مهم و حتی طرح این موضوع در مجلس شورای اسلامی رسید، اما اکنون تنها برای افرادی‌که دارای پلاک 72ن هستند تخفیف 50 درصدی قائل شدند که با احتساب تعرفه 5 هزار تومانی برای خودورهای سواری تازه با قیمتی که روز نخست اعلام شده بود برابری می‌کند.

* ثبت آزادراه تهران ـ شمال در کتاب گینس

این در حالی‌است که بسیاری از خانواده‌ها که بومی همین منطقه بوده و مسیر ترددشان در چالوس، مرزن‌آباد و کلاردشت بوده اما دارای پلاکی غیر از 72ن هستند هیچ تدبیری اتخاذ نشده و گویا این افراد به‌عنوان بومیان منطقه محسوب نمی‌شوند.

مع‌الوصف اینکه این قصه سر دراز دارد و می‌توان آزادراه تهران شمال را به‌عنوان پدیده‌ای نادر در کتاب گینس به‌ثبت رساند تا برای این نسل که نه؛ اما برای نسل‌های آینده درس عبرتی باشد که به‌راحتی به وعده‌های شیرین ولی پوچ و توخالی اعتماد نکرده و به امید فردایی رویایی زندگی امروز خویش را به‌دست باد نسپارند.