یک فرد خلاق چه خصوصیات و ویژگی هایی دارد؟

و در موقعیت های دشوار زندگی به گونه ای انعطاف دارند و با دید متفاوتی به هستی می نگرند که گویی از جهان دیگری آمده اند. وقتی شروع به فکر کردن می کنند، آن چنان تخیل می کنند که گویی از تمام شرط و شروط های دنیای واقعی آزادند. در متون روان شناسی از این افراد بعنوان افراد خلاق نام می برند، افرادی که بخش عمده ای از وقت خود را صرف توجه دقیق به اطراف خود می کنند و از این طریق سوژه های جدیدی برای فکر کردن پیدا می کنند. بسیار کنجکاو بوده و به طور مستمر در جستجوی موضوعات پیچیده، جدید و ناشناخته و عجیب هستند.
به همین سبب آن ها در مقایسه با افرادی که از توانایی خلاقیت کمتری برخوردار هستند، سوالات بیشتر و پیچیده تری را مطرح می کنند. افراد خلاق علی رغم استنباط دیگران، بسیار فعال نبوده، و در واقع در مقایسه با دیگران اگرچه ضرورتا بسیار باهوش نیستند اما نحوه تفکر و شیوه حل مسئله آن ها آنقدر متفاوت و خارق العاده هست که طبقه جداگانه ای به آن ها اختصاص داده شده است. بنابراین اگرچه هوش یکی از پیش نیاز های خلاقیت است و پایین بودن درجه هوشی فرد معمولا به پایین قرار گرفتن خلاقیت منجر می شود اما هوش سرشار نیز دلالت بر خلاق بودن شخص نمی کند.
فرد خلاق چطور آدمی است؟
خلاقیت در زندگی روزمره دارای اهمیت است خلاقیت منحصر به آثار بزرگ هنری یا اختراعات نیست بلکه در کلیه مسائل زندگی می توان خلاقیت را مشاهده نمود. در گذشته به خلاقیت جنبه اسرار آمیز می دادند و آن را قابل آموزش نمی دانستند در حالی که این دیدگاه مردود است و خلاقیت را می توان آموزش داد.  یکی از شیوه های مهم و بحث انگیز در آموزش تفکر خلاق، روش تحریک مغزی یا بارش فکری است.
تحریک مغزی به معنای ایجاد یک گردهمایی است که از طریق آن اعضا می کوشند راه حلی برای یک مساله به خصوص از طریق به اشتراک گذاشتن تمام ایده ها بیابند. بارش فکری بهترین فرصت را برای ایده یابی فراهم می کند زیرا وقتی یکی از اعضا ایده ای را مطرح می کند برای سایر افراد گروه ایده هایی را تداعی می کند و زنجیره ای از افکار و ایده های خلاق شکل می گیرد. علاوه بر این، نوعی رقابت در افراد گروه ایحاد می شود که منجر به تلاش بیشتر افراد برای طرح ایده های خلاق می گردد. البته اعضای گروه در جلسات گروهی بارش فکری به قوانین خاصی پای بند هستند، که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
انتقاد ممنوع است. در پروش خلاق افراد مختار هستند تا ایده های خود را بدون هر گونه ترس و نگرانی از مورد تمسخر و یا نقد قرار گرفتن با سایر اعضای گروه به اشتراک بگذارند.
کمیت بیشتر بهتر است. ارائه هر چه بیشتر افکار موجب می شود که راه حل ها و ایده های بیشتری طرح شود و دامنه انتخاب وسیع تر گردد. به عبارتی کمیت بیشتر کیفیت را بدنبال خواهد داشت.
ترکیب و اصلاح ایده مهم است. اغلب اوقات وقتی دو یا چند چیز با هم ترکیت شوند نتیجه حاصله چیزی بیش از هر کدام از اجرا است. در مورد افکار و ایده ها نیز این امر می تواند صادق باشد. یعنی می توان از ترکیب افکار ایده های جدیدی به وحود آورد بنابراین شرکت کنندگان جلسه تحریک مغزی همراه با بیان ایده های خویش می توانند به ترکیب ایده ها بپردازند و راه های جدیدی پیشنهاد کنند.
در جلسات بارش فکری رهبر گروه نقش حساسی دارد. او باید با تاکید بر اجرای قوانین جلسه بدون اینکه ایده ای را تکذیب یا تایید نماید به تنها به جمع آوری عقاید بپردازد و از منشی جلسه بخواهد تمام ایده ها را یادداشت کند. پس از پایان وقت جلسه می توان به ارزیابی ایده ها پرداخت و ایده های خوب را غربال کرد.  موضوعات بارش فکری باید مشخص و خاص باشد و جنبه کلی نداشته باشد. همچنین باید مسائلی که نیاز به داوری و قضاوت ندارد را در بر گیرد. علاوه بر این، در جلسه بارش فکری باید مسائلی مطرح شود که بیش از دو تا سه ماه راه حل دارد.
روش ارتباط اجباری
در این روش، با مربوط ساختن دو امری که معمولا هیچ ارتباطی به هم ندارند، مفهوم تازه ای به دست می آید که زمینه ای برای ایده یابی و ایجاد تفکر خلاق می گردد. آسان ترین راه برای انجام این شیوه استفاده از جدول است. اشیا و تصورات و افکار در سمت چپ جدول به ترتیب نوشته می شود، اشیا و تصورات دیگر در بالای جدول، نقطه تلاقی هر کدام ترکیب و مفهوم تازه ای است که بسیاری اوقات ایده بخش می باشد.
داستان ها
داستان ها می توانند محرک ارزشمندی برای تفکر خلاق باشند. همه داستان ها تا حدی ذهن شنونده یا خواننده را به خلق مجدد داستان یا اندیشیدن درباره داستان وا می دارد. در صورتی که در طی داستان از سوالاتی استفاده شود که ذهن فرد را به تفکر وا دارد. سوال بعد چه اتفاقی افتاد جزء آن سوالاتی است که در هر جایی از داستان برای ایجاد تفکر درباره راه حل های جدید استفاده می شود.
نقاشی
نقاشی روشی شگفت انگیزی برای مشاهده پذیر کردن جریان تفکر است. ممکن است برای کودک بیان تفکر در قالب واژه آسان نباشد اما او همواره می تواند برای بیان تصویری تفکرات خود تلاش کند و در این صورت متوجه می شود که درک هر چیزی از طریق تصویر آسان تر است.
سوال سازی ذهنی
در این روش واژه تحریک کننده ای ارائه می شود و از کودکان خواسته می شود تا هر فکر، ایده، اطلاعات یا خاطره ای را که در مورد این کلمه به ذهنشان خطور می کند منعکس کنند. این عمل باعث کشف می شود. کودکان یاد می گیرند تا تجربیات خود را با دیگران به دور از نگرش انتقادی به اشتراک بگذارند و از این طریق در تجربیات دیگران شریک شوند.
شک و تردید
برای ایجاد تفکر خلاق لازم است، مفروضات قبلی شکسته شوند چرا که لازمه تفکر خلاق تغییر یا تجدید ساختار هر الگویی است. اگرچه ممکن است فرد جواب سوالی را بداند ولی باز فرد بپرسد چرا؟ هدف این روش ایجاد شکاکیت نیست، بلکه مهم است که شخص بداند توسط فرض ها زندانی نمی شود.

179/