كودكان و نياز جسمي به بازي

الهام اسدي : بازي براي سنين مختلف فرد ممكن است معني و مفهوم و ارزش و اهميت خاصي داشته باشد. طبيعت بازي شامل مكان اشيای غيرجانداري است كه كودكان خود را با آنها مشغول مي‌كنند. در حيوانات بازي به معني حركت شديد جسمي مانند دنبال هم دويدن و درگير شدن با يكديگر است.

به ندرت پيش مي‌آيد حيوانات خود را با اشيای غيرجاندار مشغول كنند اما در انسان‌ها برعكس بازي به صورت استفاده از اشيای فيزيكي انجام مي‌شود و كودك و نوجوان با رشد جسمي و فكري خود از اين اشيا به‌طور نمادين و الگو استفاده مي‌كند و سعي مي‌كند مانند آنها عمل كند، چيزهايي از خود به آنها ياد دهد مانند پيروي كردن از عروسك‌ها و روبات‌هايي كه مطابق انسان حرف مي‌زنند و حركت مي‌كنند و كارهايي انجام مي‌دهند.

از نظر اجتماعي در كودكي بازي به صورت انفرادي است. در سه سالگي به بازي موازي گفته مي‌شود يعني بچه‌ها در كنار هم به تقليد از يكديگر مي‌پردازند، مانند (محيط مهد كودك)، سپس در چهار و پنج سالگي بازی آنها، به بازي واقعا اجتماعي مي‌انجامد. كوشش‌هاي بسياري به عمل آمده تا بازي كودكان را بر حسب مضمون و محتواي آن طبقه‌بندي كنند اما يكي از راه‌هاي شناخت آنها چهار مقوله اصلي است؛ يعني كاركردي، تخيلي، پذيرا و سازنده. بازي كاركردي به معني مهارتي كه معمولا تا حدي خام و ناپرورده است مانند پا كوفتن يا كف زدن يا خنديدن است. بازي تخيلي معمولا در دومين سال زندگي آغاز مي‌شود و مستلزم خيال‌پردازي و رفتار خيالي است كه كودكان به خود يا اشيايي كه با آنها بازي مي‌كنند نقش ويژه‌اي مي‌دهند، مثلا با يك عروسك به عنوان يك كودك واقعي رفتار مي‌كنند و در اين دوره به گوش كردن به داستان‌ها يا كارتون‌ها رغبت نشان مي‌دهند.

در پايان سال دوم زندگي بازي سازنده آغاز مي‌شود كه كودك در اين دوره به چيدن مكعبات و خانه‌سازي و مانند اينها مشغول مي‌شود يا به نقاشي و بازي با گل، آب و شن و ماسه و عوامل طبيعي ديگر كشش پيدا مي‌كند. به اين چهار مقوله، مقوله پنجمي مي‌توان افزود كه آن بازي همراه با مقررات است كه در محيط كودكستان بيشتر انجام می‌شود.

براي كودك پيش‌دبستاني ممكن است هيچ فرقي بين آنچه كه بزرگسالان آن را كار تلقي مي‌كنند و بازي كودكان وجود نداشته باشد. كمك به پدر و مادر در كارهاي خانه يا در باغ و باغچه براي كودك شكلی از يك بازي است كه با بازي كردن با اسباب‌بازي‌ها و… فرقي ندارد. همچنين بازي مي‌تواند پشتيباني قوي براي فعاليت باشد كه كودكان را در موقعيت‌هاي مختلفي قرار مي‌دهد و به آنها فرصت مي‌دهد كه با رويداد‌ها آشنا شوند. بازي مي‌تواند محركي براي يادگيري اجتماعي باشد.
* كارشناس بهداشت عمومي