گلایه های مدیر دوره‌ رئیس سابق صدا و سیما

این کارگردان، نویسنده و مدرس دانشگاه با بیان اینکه «در کمال تعجب با 40 سال سابقه‌ی کاری در صداوسیما اکنون مدتی است که در حوزه‌ی تولید ناچار به سکوت است»، خاطرنشان کرد: همان‌طور که در جریان هستید من تا هفت الی هشت ماه گذشته در تلویزیون سِمت داشتم و مسوول پروژه‌های الف ویژه سازمان صدا‌و‌سیما بودم اما از این سمت مُنفک شدم.

طی این مدت هم ساخت دو سریال برای تلویزیون را مصوب کرده بودم که مهر ماه 93 شروع به نگارش آنها کردم. «غول» و «زندگی شهید تهرانی» از جمله سریال‌هایی بودند که در مرحله‌ی تحقیق و نگارش قرار داشت و قرار بود کار را به طور جدی شروع کنیم اما هنوز این اتفاق نیفتاده و تکلیفمان مشخص نشده است.

وی سپس با اشاره به پروژه‌های الف ویژه تلویزیون و بیان اینکه طی این مدت به آنها کم توجهی شده است، یادآور شد: در رابطه با پروژه‌های الف ویژه باید بگویم ما 15 متن را مصوب کرده و به جریان انداخته بودیم که برخی از آن‌ها به مرحله تولید هم رسیده بود، برخی در حال نگارش بود و برخی دیگر پایان تولیدش را می‌گذراند، به غیر از سریال «معمای شاه» که 70 درصد به شکل کامل تصویربرداری شده بود و هنوز هم در جریان تولید قرار دارد و همه کارهایی که سروسامان داده شده بود حتی با تهیه‌کنندگان، کارگردانان و نویسندگان هم مطرح شده بود و جریان خودش را طی می‌کرد که همه آن‌ها مدتی است متوقف شده‌اند.

«پوریای ولی»، «حماسه میشان»، «حضرت موسی»، «سلمان فارسی»، «شهید چمران»، «شهید باکری»، «شهید تهرانی مقدم»، «شهید احمد متوسلانی»، «خواجه‌نصیرالدین طوسی»، «شهید بروجردی»، «حضرت ابوطالب»، «حضرت ابراهیم» و … از پروژه‌های الف ویژه‌ای هستند که در حال حاضر دیگر خبری از آن‌ها نیست.

مسوول سابق پروژه‌های الف ویژه تلویزیون در ادامه بیان کرد:‌ قرار بود سرپرست نویسندگان سریال‌ «شهید تهرانی مقدم» باشم و تا زمانی هم که در سازمان صداوسیما سِمت داشتم، برآورد این کار انجام شده بود ولی قرارداد را بنابر ملاحظاتی منعقد نکردیم و کار هنوز هم بلاتکلیف مانده است و هیچ مسیری را طی نمی‌کند. همچنین فیلمنامه سریال «غول» که قراردادش هم منعقد شده بود و پنج قسمت آن نیز نگارش شد و به سازمان صداوسیما تحویل داده شده بود، هشت ماه پیش با تغییر و تحولات صورت گرفته در سازمان صداوسیما، به رغم تعارف‌های معاون سیما و دیگر مدیران ظاهرا تمایل چندانی به فعالیت بنده در صدا‌و‌سیما وجود ندارد اما هیچ‌کس هم به طور مستقیم به من نگفته است که این کار را نمی‌خواهند. این اتفاقات آدم را سردرگم می‌کند. انگار، نه گفتن برای آقایان دشوار است و لازم می‌دانند که با اتلاف وقت و بهانه‌های گوناگون این مسئله را به من بفهمانند که پایم را کنار بکشم که من هم این کار را نمی‌کنم.

فناییان همچنین خاطرنشان کرد: حدود هشت ماه است سریال «غول» که خودم آن را نگارش کرده‌ام، به جلسات شوراها می‌رود و مجددا برمی‌گردد و جالب است که شورا هم هیچ ‌وقت جواب رد نمی‌دهد و مدیریت هم هیچ پاسخی به ما نمی‌دهد! تکلیف ما را روشن نمی‌کنند، گویا قرار است بازی تا زمانی نامحدود ادامه داشته باشد. من امروز درد‌ دل کردم و حرف‌هایم را زدم، از دوستان هم خواهش می‌کنم آنها هم حرف‌هایشان را بزنند. تا کی نمی‌خواهند یک جواب قطعی به من بدهند؛ البته ناگفته نماند که هر نتیجه‌ای هم که در سازمان صدا و سیما گرفته می‌شود پشت درها و اتاق‌های بسته است و حتی نتیجه را هم به درستی اعلام نمی‌کنند. این وضعیت حال حاضر معضلی است که دست کم شخصا خودم و دوستان دیگر با آن روبرو هستیم.

این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از صحبت‌هایش در پاسخ به اینکه چرا دیگر کار تئاتر انجام نمی‌دهد؟ تصریح کرد: متأسفانه وضعیت تئاتر هم چندان خوب نیست و مدیرانی هم که برای مرکز هنرهای نمایشی منصوب می‌شوند بعضا کسانی هستند که ریشه در تئاتر ندارند و تئاتری‌ها اصلا آن‌ها را نمی‌شناسند و آن‌ها هم تئاتری‌ها را نمی‌شناسند! من حداقل با 40 سال سابقه در تئاتر گاهی پیش می‌آید برخی مسوولان این حوزه را نمی‌شناسم و حتی اسمشان را تا به حال نشنیده‌ام. انگار بدنه تئاتر مجبور است به این جریانات تن بدهد و بعضا در این حوزه تصمیمات ناشیانه‌ای انجام می‌گیرد که عواقب بسیار خطرناکی هم دارد.

به عنوان مثال می‌گویند تئاتر باید خصوصی‌سازی شود، تئاتر از نظر برخی‌ها در شرایط اجتماعی ما باید به سمتی حرکت کند که هیچ‌گاه فعالیت فرهنگی در آن جایگاهی نداشته باشد. از طرفی تئاتری‌ها هم بعضا مجبور می‌شوند تا گیشه‌هایشان را پر کنند، بنابراین دست به کارهایی می‌زنند که اصلا جنبه فرهنگی ندارد. تئاتر امروز به میدانی برای سرگرمی و بازی‌های کودکانه تبدیل شده است.

او در ادامه عنوان کرد: در هیچ‌کجای دنیا اینطور نیست که تئاتر کاملا خصوصی‌سازی شود؛ چراکه دولت همواره به بخش تئاتر کمک می‌کند، بنابراین در چنین شرایطی پا گذاشتن در حوزه تئاتر خطرناک است و باعث می‌شود از رویکردهای فرهنگی فاصله بگیریم. به عنوان کارگردان و نویسنده، نمایشی برای تئاتر آماده دارم که توسط یک نویسنده در ارمنستان نوشته شده و یک کار کمدی است اما در این شرایط نمی‌توانم آنرا به روی صحنه ببرم. در تلویزیون هم اوضاع به همین شکل است و کارها از مقوله فرهنگ فاصله گرفته‌اند، انگار دوستان مایل نیستند مباحث فرهنگی در سریال‌ها مطرح شود و بیشتر دوست دارند وقت‌کشی کنند. به عنوان مثال سریال «غول» به لحاظ تماتیک رویکردی فرهنگی دارد و در خصوص علوم انسانی و رویکردهای مختلف آن در دانشگاه‌ها سخن می‌گوید.

این کارگردان و نویسنده در تکمیل این مطلب مطرح کرد: آنطور که تلویحا و نه با صراحت به من گفته شده، یکی از مشکلات تلویزیون در رابطه با عدم پاسخگویی در رابطه با این متن، همین موضع‌گیری فرهنگی در رابطه با علوم انسانی است. سریال‌های الف ویژه‌ی نام برده شده تماما جنبه فرهنگی دارند و به لحاظ رویکردهای فرهنگی می‌تواند بسیاری از معضلات کشور را حل کند، با این حال این سریال‌ها مسکوت مانده و نسبت به آنها بی توجهی شده است.

فناییان در پایان این گفت‌و‌گو تصریح کرد: به نظرم در حال حاضر به ماهیت نمایش که وظیفه فرهنگی را تقبل می‌کند، چه در تئاتر و چه در تلویزیون توهین می‌شود. در حال حاضر هم فرهنگ‌مداری از محیط نمایشی ما حذف شده است، بنابراین کسانی هم مثل من که عمرشان را برای هنر گذاشته‌اند نمی‌توانند تسلیم چنین فضایی شوند. در حال حاضر به رغم دست‌های پُر هیچ کاری نمی‌کنم و فقط در دانشگاه تهران تدریس می‌کنم. امیدوارم سرنوشت فرزندانی که در آینده وارد عرصه نمایش می‌شوند بهتر از این باشد که هست.