آیا کشتی کابینه وحدت ملی به گل نشسته است؟

انفجار زمانی اتفاق افتاد که رئیس مجلس نمایندگان مشغول سخنرانی در جلسه عمومي‌مجلس بود و مسئولیت آن را گروه طالبان بر عهده گرفت.
بحران مداوم کابینه، اندک اما پیوسته
نطفه کابینه فعلی افغانستان موسوم به « وحدت ملی»  در خلال بحرانی بسته شد که برای کشورهای منطقه و نیز آمریکا جایگزینی برای حل آن از طریق دیگری متصور نبود. ایجاد سمت ریاست اجرایی و برعهده گرفتن آن از سوی دکتر عبدا…  راهی بود تا تعادل قوا در کابینه برقرار شود و راه بر تعمیق بحران در سطح کشور بسته شود. بحرانی که بالقوه مي‌توانست بر شکاف‌های قومي‌موجود در افغانستان سوار شده و دوباره این کشور را در گرداب ناامنی گسترده و جنگ داخلی فرو برد.
اما ساختار پیش بینی شده برای ایجاد تعادل قوا مشکلات خود را داشت. اختلافات بین رئیس اجرایی و رئیس کابینه بر سر تفاسیر متفاوت از قانون و مسائل جاری از روز نخست و حتی پیش از معرفی کابینه به پارلمان آغاز شد. این اختلافات گرچه مدام اما تا پیش از این هرگز به اندازه ای جدی نشد که ادامه کار کابینه را دچار مشکل کند.
طرح مذاکره با طالبان و تعمیق بحران در کابینه
ظهور داعش و باز شدن پای این گروه تروریستی به مناطق شرقی منطقه آسیای جنوب غربی و به خصوص افغانستان موجب به وجود آمدن زمزمه‌هایی مبنی بر طراحی برنامه ای برای استفاده از طالبان به عنوان ابزاری علیه داعش شد. طالبان نیز با یکی دو مورد محکومیت اقدامات داعش و حتی «طالبان پاکستان» زمینه را برای چنین طرحی پیاده کرده بود.
اما در افغانستان مشکل طالبان و مخالفانش فراتر از مخالفت با یک گروه بنیادگرای مذهبی و تروریستی است. مشکل در شکاف‌های قومي‌این کشور ریشه دارد. باز شدن باب بحث مذاکره با طالبان و تلاش برای خارج کردن این گروه از مدار تروریسم و تلاش برای وارد کردن آن به فرآیندهای سیاسی افغانستان بیش از هرچیز خشم گروه‌های قومي‌غیر پشتون به خصوص تاجیک‌ها و هزاره‌ها را برانگیخت. امری که در شبکه‌های اجتماعی نیز نمود بارزی داشت.
از سویی مخالفان چنین طرحی برای ارائه جایگزینی مناسب برای پاسخ دهی به این پرسش که «با طالبان چه باید کرد؟» ناتوان به نظر مي‌رسند. سیل انتقادات گروه‌هایی که اتفاقاً در انتخابات ریاست جمهوری از حامیان دکتر عبدا… بودند موجب شد حتی برخی به دنبال جایگزینی برای عبدا… برای در دست گرفتن رهبری جنبش «ضد ارگ» بگردند. کار به جایی رسید که برخی تلویحاً و برخی نیز با صراحت عبدا… را به «خیانت» متهم مي‌کنند.
طالبان علیه خلیفه
چند روز پیش گروه تروریستی طالبان در پیامي‌به «ابوبکر بغدادی» سرکرده گروه تروریستی داعش خواستار خودداری از تشکیل گروه‌های جهادی وابسته به داعش در خاک افغانستان شد. گرچه انگیزه اعلامي‌طالبان «جلوگیری از تفرقه میان مسلمانان» و «ضربه زدن به جنبش طالبان» اعلام شده و «اختر محمد منصور»، یکی از سخنگویان این گروه حتی «نفع و ضرر» داعش را هم برای اعلام چنین هشداری مد نظر قرار داده است، اما به نظر مي‌رسد فراتر از ظاهر، زمینه سازی برای مقابله با داعش با ابزار طالبان، منطق نهفته در پس این پیام باشد.
ظهور داعش به عنوان گروهی تروریستی که سبعیت و خشونت را به حدی عنان گسیخته به رخ جهانیان مي‌کشید، سبب شد که گروه‌هایی نظیر طالبان حتی در برخی محافل و اندیشکده‌های غربی «میانه رو» خطاب شوند. گرچه اگر داعش را در منتهاالیه طیف تروریسم قرار دهیم چه بسا این سخن رگه‌هایی از واقعیت را در خود مستتر داشته باشد.
تعویق انتخابات پارلمان و ابهام در سرنوشت کابینه « وحدت ملی»
گرچه سخن گفتن از فروپاشی کابینه وحدت ملی در افغانستان، دست کم در کوتاه مدت دور از ذهن است، اما انفجار اخیر در محوطه پارلمان آن هم با مسئولیت طالبان مي‌تواند کار را برای حامیان این گروه در دولت و فرآیند سیاسی شدن آن سخت کند. از سوی دیگر آنچه بر پیچیدگی اوضاع مي‌افزاید اخبار جسته گریخته ای است مبنی بر حمایت جریان‌هایی در داخل کابینه از داعش در افغانستان. در این میان سران دولت وحدت ملی، چه اشرف غنی به عنوان رئیس جمهور ، و چه عبدا… به عنوان رئیس اجرایی، در موقعیت دشواری قرار دارند.
چنانچه این دو در خصوص رسیدن به راه حلی که برآیند مجموعه نیروهای تشکیل دهنده کابینه باشد، به توافق نرسند و از دیگر سو برای اجرای آن نتوانند هواداران خود را راضی نگه دارند، باید منتظر برهم خوردن اوضاع و سربرآوردن دوباره غول تروریسم –این بار قوی تر از قبل- در افغانستان باشند.

شاهين زينعلي