ارز تك نرخي شود یا شناور؟

مهدي ابراهيمي
آن دوران روزهاي نگران كننده‌اي براي متقاضيان عادي و توليدكنندگان بود و مسئولان  را به نوعي دستپاچه كرده بود. با روي ‌كار آمدن دولت تدبير و اميد و افزايش خوشبيني‌ها وتعامل با 6قدرت جهاني، باعث شد تا با وجود تمام اتفاقات بيرون از خاك ايران همواره به ثبات قيمت ارز به‌خصوص دلار عادت كنيم،  اين درحالي است كه كارشناسان اقتصادي از همان روزهاي اول آغاز تلاطم قيمت در بازار ارز به كنترل و تك نرخي شدن قيمت ارز تاكيد داشتند اما امروز پس از گذشت دو سال از آغاز به كار دولت حسن روحاني شاهد اتفاقي ميمون در اقتصاد كشورمان يعني حركتي خزنده به سمت تك نرخي شدن قيمت ارز هستيم، حركتي كه دولت و بانك مركزي هنوز نه آن را نه تاييد و نه تكذيب كرده‌‌اند اين سكوت خبري درحالي روي داده كه همواره مسئولان و دست اندركاران كنترل قيمت ارز در بازار تقاضاي ايران همواره از اهميت تك نرخي شدن ارز سخن مي‌گويند.
مهدي تقوي ، استاد دانشگاه علامه‌طباطبايي در اين زمينه به «قانون» مي‌گويد: بحث تك‌نرخي شدن قيمت ارز يكي از مهم‌ترين اتفاقات لازم در اقتصاد كشور است اما درحالي بايد انجام شود كه تمام شرايط مهيا باشد كه مبادا مشكلاتي در پي بياورد و اين آرامش نسبي ارزي را كه طي دوسال گذشته تجربه كرده‌ايم، برهم بزند.
اين اقتصاددان در اين زمينه مي‌افزايد: اينكه دولت در اين زمينه تاكنون هيچ اظهار نظر رسمي‌اي نكرده، ممكن است درحال بررسي شرايط باشد اما آنچه براساس اطلاعات و آمار موجود به دست آمده مي‌تواند بيانگر آن باشد كه دولت تدبير اميد با اين روش امكان سنجي را شروع كرده است و چون ارز كافي در اختيار ندارد با استفاده از شرايط و جو رواني موجود در نزديك شدن قيمت‌ها  در بازار آزاد و قيمت بانكي تلاش كرده است. بنابراين شايد هنوز وقت مناسبي براي اين كار از نظر مسئولان و تصميم گيرندگان اقتصادي نباشد كه دلار تك‌نرخي به صورت رسمي اعلام شود.
اين استاد دانشگاه با اشاره به شرايط فعلي اقتصاد و ارتباط بانكي ايران مي افزايد: با توجه به نبود امكانات حصول ارزهاي صادراتي نفتي از خارج به داخل كشورمان بدون ترديد نمي‌توان به تك نرخي شدن ارز توجه ويژه داشت درحالي كه اگر قرار دولت بر توافق هسته‌اي و امكان وارد شدن اين مبالغ در خزانه باشد به اين نتيجه خواهيم رسيد كه حداقل تا زمستان سال 1394 نمي‌توان در اين زمينه انتظاري داشته باشيم و اكنون دولت  و در پي آن بانك مركزي با استفاده از ابزارهايي كه در اختيار دارند مشغول امكان سنجي اند.تقوي در ادامه مي گويد: جاي ترديد نيست اين روند يعني تك نرخي شدن قيمت ارز و كاهش فاصله ارز دولتي با بازار آزاد مي‌تواند عامل رانت را از ميان برده و باعث شفاف‌تر شدن بازار در اين زمينه باشد.
مديريت شناور ارزي بهترين تصميم
اين درحالي است كه مهدي پازوكي، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره تك نرخي شدن قيمت ارز در ايران نيز مي‌افزايد: دو نرخي يا چند نرخي شدن قيمت ارز براي هر اقتصادي زيانبار است كه ايران متاسفانه تجربه آن را داشته و همين موضوع باعث بسياري از رويدادهاي اقتصادي منفي در ايران بوده است .
وي مي‌‌گويد: با توجه به شرايط كنوني اقتصاد ايران اعتقاد داريم نمي‌توان اين سياست را عملي دانست و بايد حداقل تا روشن شدن نتيجه مذاكرات صبر داشته باشيم درحالي كه بايد با توجه به برنامه ششم توسعه طي يك برنامه حساب شده اين اتفاق در اقتصاد ايران بيفتد تا نتايج مثبت آن را تجربه كنيم و اولين نتيجه را مي‌توان در از بين رفتن رانت‌هاي موجود ديد. به عقيده اين كارشناس ارشد اقتصادي اكنون نزديك به 200 هزار ميليارد تومان نقدينگي در اختيار برخي موسسات و نهادهاي غير متشكل پولي و مالي قرار گرفته كه مي‌تواند در اين باره احساس نگراني كرد چون اگر اين پول وارد بازار ارز ايران شود فاجعه است. پازوكي درباره حجم نقدينگي موجود بازار نيز مي‌گويد: يكي از نتايج افزايش دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي تورم در ايرن است كه به نوعي مربوط به همان بيماري هلندي معروف اقتصاد است چون ارز خارجي همچنان خارج از مرزهاي كشورمان درحال افزايش است اما به دليل مشكلات بانكي قابل انتقال به داخل نيست و بانك مركزي همواره مشغول وارد كردن ريال به بازار براي گذراندن امورات كشور است. وي مي گويد: دولت اگر بتواند هماهنگي بين سياست‌هاي پولي و مالي در كلان اقتصاد برقرار كند اين هماهنگي زمينه تك نرخي شدن ارز را فراهم كرده و مي‌توان پس از اعلام نتايج مذاكرات درباره آن دقيقا تصميم گرفت و با حداقل نگراني اين سياست درست را ادامه داد. پازوكي مديريت شناور سازي نرخ ارز را يكي از سياست‌هاي بخردانه و مهم در اين زمينه عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: همه مي‌دانيم ارز نيز خود به عنوان يك كالاست و بايد متناسب با نرخ تورم، افزايش قيمت داشته باشد به عنوان مثال اگر خاطر مان باشد در دوره احمدي نژاد وقتي قيمت فرآورده‌هاي انرژي به يكباره افزايش چند صد درصدي را تجربه كرد نرخ ارز ثابت ماند اما پس از مدتي قيمت ارز به يكباره افزايش را
تجربه كرد.