سابقه ۳ هزار ساله دندانپزشکی برای اسب ها! (+عکس)

موبنا – حدود سه هزار سال قبل یکی از اسب‌هایی که در دشت‌های مغلوستان زندگی می‌کرد از دندان‌درد شدید رنج می‌برد و مالک خود را به ستوه آورده بود. مالک اسب سرانجام تصمیم گرفت او را مداوا کند و با از بین بردن عامل درد، جلوی ادامه یافتن آن را بگیرد. او اقداماتی را انجام داد که به عنوان نخستین روش‌های دندانپزشکی بشر در آن زمان مورد استفاده قرار می‌گرفت. اینها نتایج حاصل از یک مطالعه جدید روی دندان کشف شده از اسب مذکور بود و دانشمندان اعلام کردند با یافته‌های جدید مشخص شده است که اسب‌ها چگونه توانسته‌اند به تمدن و شهرنشینی انسان‌ها کمک کنند.

«رابین بِندرای» یکی از باستان‌شناسان و متخصصان اسب‌های باستانی در دانشگاه ادینبورگ که البته در این پروژه تحقیقاتی حضور مستقیم نداشت در این خصوص گفت: «این یک مطالعه کارآمد و قابل ملاحظه است که شواهد فراوانی را در مورد گذشته نمایان می‌کند». مطالعه جدید نشان می‌دهد که اسب‌ها تا چه اندازه برای انسان‌های سه هزار سال قبل اهمیت داشته‌اند و در این میان عشایر برای مراقبت و نگهداری از اسب‌ها تا چه میزان تلاش می‌کرده‌اند.

«ویلیام تیلور» یکی از باستان‌شناسان موسسه تحقیقاتی ماکس پلانک وابسته به مرکز تاریخ علوم و انسان‌شناسی آلمان علایم عجیب روی دندان یک اسب که در موزه ملی مغولستان در شهر اولانباتار نگهداری می‌شد را مشاهده کرد. او گفت:‌ «نمی‌توانستم باور کنم که برای نخستین بار در عمر خود چنین اتفاقی را مشاهده کرده‌ام. این دندان نشان می‌داد که اسب‌ها تا چه اندازه برای مردمان قدیم اهمیت داشتند و حتی دندان درد آنها هم مورد توجه قرار می‌گرفته است».

او پس از این مشاهده فعالیت‌های مشترک خود را با همکاران مغولی آغاز کرد و در این اتفاق «جامسرانجاو بایرسیاخان» و «تومرباتار توشینجارگال» نیز به گروه تحقیقاتی پیوستند. این دو محقق که در حومه مغولستان بزرگ شده بودند دانش‌های اولیه و علمی خود پیرامون اسب‌های سنتی و تاریخی را با آقای تیلور در میان گذاشتند. گروه تحقیقاتی پس از انجام مطالعات گسترده به این نتیجه رسید که این اتفاق از نخستین تجریبات دندانپزشکی بشر روی حیوانات بوده است و حدود سه هزار سال قبل انسان برای نخستین بار دست به دامپزشکی و ترمیم دندان زده است. بررسی‌ها نشان داد که دندان مذکور به صورت کج در لثه اسب رشد کرده و باعث ایجاد درد شدید شده است. به جای آنکه این دندان پیشین به طور کامل از لثه اسب بیرون بیاید، مقدار کمی از آن از لثه بیرون آمده است و احتمالا منبع غذایی اسب‌ها در آن زمان چندان نرم نبوده است. گروه تحقیقاتی امروز در آخرین شماره از نشریه «مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا»  نتایج یافته‌های خود را منتشر کرد و توضیح داد روشی که انسان‌های باستانی برای درمان درد دندان این اسب مورد استفاده قرار دادند ناکارآمد بوده و نتوانسته است مشکل اسب را برطرف کند. مطالعات نشان داده است که مدت کوتاهی پس از انجام فعالیت‌های مختلف برای بیرون آوردن دندان از لثه و درمان اسب، صاحب او نتوانسته است کار خاصی انجام دهد و مدت کوتاهی پس از این اتفاق اسب قربانی شده و به صورت رسمی دفن شده است.

این کشف جدید در حالی صورت می گیرد که یک دانشمندان یک دندان دیگر متعلق به دوره زمانی مشابه را هم کشف کرده‌اند. بررسی های دانشمندان نشان داده است حدود ۲۰۰۰ سال قبل از اینکه اسب‌ها اهلی شوند، انسان ابزارهای سنگی را به عنوان بهترین روش برای درمان مشکلات دندان مورد استفاده قرار می‌داده است.

تیلور و همکارانش در مغولستان بررسی‌های خود را در این زمینه ادامه دادند و یافته‌های به دست آمده در دیگر نقاط جهان را هم تحلیل کردند. این تیم تحقیقاتی متوجه شد ۳۰۰۰ سال قابل بسیاری از اسب‌ها هنوز دندان‌های تیز و گرگی داشتند. این دندان‌ها که در اسب‌های امروزی دیده نمی‌شود اندازه کوچک داشت، در فاصله بین دندان‌های جلو رشد می‌کرد و برای بریدن آسان‌تر علوفه مورد استفاده قرار می‌گرفت. دندان گرگی یکی از اتفاقاتی است که در جریان تکامل اسب‌ها از بین رفته است و اسب‌های امروزی دیگر از آن استفاده نمی‌کنند.

لازم به ذکر است که در لثه برخی نژادهای اسب‌های امروزی دندان گرگی با اندازه بسیار کوچک در بین دیگر دندان‌ها وجود دارد که البته کاربرد خود را از دست داده است. تماس بین دندان و تجهیزات سوارکاری فلزی در طول سال‌ها باعث ایجاد درد و آسیب‌های دهانی برای اسب‌ها شده است و به مرور زمان دندان‌های گرگی از دهان اسب‌ها حذف شده است.