آژانس اطلاعات محرمانه ایران را فاش می‌کند

دکتر دیوید آلبرایت David Albright رئیس و بنیانگذار موسسه علوم و امنیت بین الملل ISIS که زمانی از بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده است در نشستی در موسسه تحقیقاتی هادسون گفت:«موسسه ما درباره توافق هسته ای وین رویکرد بیطرف را دنبال کرده است. البته موسسه ما در کار تهیه مفاد مندرج در این توافق به شدت درگیر بوده است. ما با برخی از مذاکره کنندگان حاضر در این مذاکرات تعامل داشته ایم. بسیاری از مفاد مندرج در این توافق، پیشنهاد ما بوده که در توافق آمده است.

باوجود این، وقتی توافق لوزان و توافق هسته ای وین را ارزیابی می کنیم مشاهده می کنیم که چندین ضعف در سند نهایی وجود دارد. برای اینکه رویکرد حزبی درباره این توافق نداشته باشیم سعی کردیم بیطرفانه به ارزیابی آن بپردازیم و فقط از منظر علمی ان را تجزیه و تحلیل کنیم. این توافق بسیار پیچیده است. توافق وین نقاط قوت بسیاری دارد. درعین حال، این توافق نقاط ضعف بسیاری هم دارد. یکی از اشکالات مطرح درباره توافق وین، توافق جانبی است که ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پارچین با هم امضاء کرده اند تا مشکل دسترسی به این مرکز را حل کنند و از این طریق بکوشند مشکلاتی را حل کنند که به اتهامات مطرح درباره تسلیحاتی بودن برنامه هسته ای ایران در گذشته مربوط است.

این مسئله در دوره اجرای توافق هسته ای وین بسیار مهم است. اگر کار آژانس بین المللی انرژی اتمی در این زمینه خوب پیش برود، کار راستی آزمایی توافق هسته ای نهایی نیز خوب پیش خواهد رفت. اما اگر کار راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پارچین و مسائل گذشته ایران به خوبی پیش نرود، می تواند الگویی ضعیف برای راستی آزمایی در آینده باشد. در ابتدا باید توجه داشت که آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها و بارها اعلام کرده تغییراتی که در پارچین ایجاد شد سبب شده است کار آژانس برای راستی آزمایی درباره این مرکز تضعیف شود.» وی در ادامه افزود:«آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه نیافته است وارد پارچین شود اما تجزیه و تحلیل عکسهای ماهواره ای نشان می دهد که در این مرکز تغییراتی ایجاد شده است که سبب می شود کار راستی آزمایی درباره پارچین دشوار شود. به نظرمن، توافق جانبی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، کار راستی آزمایی درباره پارچین را دشوارتر کرده است.

این توافق جانبی، توافقی علنی نیست. من از سال دو هزار و دو تلاشهای زیادی برای بررسی موضوع هسته ای صورت داده ام و پرونده هسته ای عراق و ایران و کره شمالی را بررسی کرده ام. من در دهه هزار و نهصد و نود در قالب تیم بازرسان سازمان ملل متحد در عراق فعالیت می کردم. ما گزارشهای مفصلی درباره فعالیت هسته ای کشورهای مختلف منتشر کرده ایم و برای این گزارشها از اطلاعات و داده های آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده کرده ایم.آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمانی بسیار محرمانه و پیچیده است. وظیفه و ماموریتی که به آژانس بین المللی انرژی اتمی تفویض شده است ایجاب می کند این سازمان، عملکردی محرمانه داشته باشد. اما درباره مسئله ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی محرمانه عمل نکرده و بسیار شفاف بوده است.

ایران نیز سالها از این مسئله به شدت شاکی بوده و گفته است آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاعات محرمانه ایران را به بیرون درز می دهد.» وی گفت:«به نظرمن، آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند توافق جانبی اخیر با ایران را که اخیرا حاصل شده است علنی کند و این توافق را به صورت ویژه در اختیار کشورهای عضو آژانس قرار بدهد. اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی این کار را انجام بدهد ، این رویه مطابق کارهایی بوده است که تاکنون آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران انجام می داده است. محرمانه بودن این توافق سبب شده است مسائلی مطرح شود که باید به آن رسیدگی شود. توافق محرمانه آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران درباره پارچین ، ناراحت کننده است. اصلا ملاحظات امنیتی یا امثال آن برای محرمانه بودن این توافق مطرح نیست. باید فرصتی فراهم شود تا جزییات این توافق منتشر شود. خبرگزاری آسوشیتدپرس تلاش زیادی صورت داد تا پیش نویس متن این توافق محرمانه ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی را به دست بیاورد و منتشر کند. مطالبی هم منتشر شد که تایید شد پیش نویس توافق بوده است. مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی به من گفتند که متن نهایی تفاوت چندان زیادی با پیش نویس مذکور ندارد. براین اساس، تصاویر ویدئویی از مراکزی تهیه خواهد شد که نمونه گیری های محیطی در آنجا انجام خواهد شد و سپس آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران خواهد خواست که این نمونه ها را مشاهده کند. این رویه، رویه عادی برای این کار نیست.»

استاد فیزیک هسته ای دانشگاه جرج میسون آمریکا در ادامه افزود:« برای روشن شدن مسئله می توان به نمونه پرونده کالای الکتریک اشاره کرد. کالای الکتریک یک مرکز تحقیق و توسعه مخفی برای ساخت سانتریفیوژها بود که ایران وجود آن را انکار می کرد. آژانس بین المللی انرژی اتمی به این مرکز دسترسی پیدا کرد و مشاهده کرد کارشناسان بسیار برجسته ای در حوزه سانتریفیوژی در این مرکز کار می کنند. وقتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در این مرکز نمونه گیری انجام داد هیچ اثری از اورانیوم غنی شده به دست نیاورد. البته این نتیجه در بخشی از مرکز کالای الکتریک بود که به شدت تغییر کرده بود.اما در ساختمانی دیگر در این مرکز که تغییر نکرده بود، در داخل کانالهای تهویه هوا، آثاری از اورانیوم غنی شده پیدا شد. بنابراین، می بینیم که نمونه گیری محیطی تا چه اندازه حائز اهمیت است. شیوه های نمونه گیری بسیار محرمانه است. حتی از نوع رنگ و حالت رنگ موجود در ساختمان می توان برای این کار بهره گرفت. انجام دادن چنین کارهایی با دوربینها امکان پذیر نیست و باید نمونه گیری محیطی انجام شود. تصاویر ویدئویی نمی تواند حلال مشکل باشد. برای روشن شدن مسئله می توان به نمونه پرونده کالای الکتریک اشاره کرد. کالای الکتریک یک مرکز تحقیق و توسعه مخفی برای ساخت سانتریفیوژها بود که ایران وجود آن را انکار می کرد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی به این مرکز دسترسی پیدا کرد و مشاهده کرد کارشناسان بسیار برجسته ای در حوزه سانتریفیوژی در این مرکز کار می کنند. وقتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در این مرکز نمونه گیری انجام داد هیچ اثری از اورانیوم غنی شده به دست نیاورد. تصاویر ویدئویی نمی تواند برای آژانس بین المللی انرژی اتمی کارگشا باشد. باید این مسئله توجه شود.» وی گفت:«نکته جالب توجه دیگر درباره توافق جانبی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی این است که به گفته آسوشیتدپرس، آژانس نمی تواند از پارچین دیدن کند اما یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاون پادمانی او می توانند به صورت تشریفاتی از این مرکز دیدن داشته باشند. مقامی که از آژانس بین المللی انرژی اتمی با او در تماس هستم این مطلب را تایید کرده است.

مقاماتی از دولت آمریکا نیز در کنگره همین سخن را بیان کرده اند که ابتدا نمونه گیری انجام خواهد شد و بعد از آن ، امکان دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به این نمونه ها فراهم خواهد شد. من نمی توانم به اسامی افراد اشاره کنم. بنابراین می بینیم که نمونه گیری های محیطی را آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام نخواهد داد. درعین حال، باید توجه داشت ممکن است مراکز دیگری هم وجود داشته باشند که با پارچین مرتبط باشند و آژانس بین المللی انرژی اتمی بخواهد آنها را نیز ببیند زیرا بخشی از راستی آزمایی درباره فعالیتهای نظامی هسته ای احتمالی ایران در گذشته بوده اند. اما مشخص نیست بازرسی از این مراکز به چه صورت خواهد بود.»

وی در ادامه افزود:«یکی دیگر از دلایل مطرح برای دسترسی ها این است که بتوان با مهندسان و دانشمندان فعال در این مراکز به گفتگو پرداخت. نمی دانم که آیا این بار برای پارچین، چنین امکانی فراهم خواهد بود یا خیر. ممکن است توافق محرمانه دیگری در این خصوص وجود داشته باشد. آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید این مسائل محرمانه است. ممکن است با محرمانه بودن این رویه ها مخالف باشیم اما به هرحال، این توافق، توافقی محرمانه است. درمجموع باید بگویم توافق محرمانه ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پارچین سبب ضعیف شدن توانایی آژانس برای راستی آزمایی درباره فعالیتهای گذشته در پارچین می شود.»