دفاع فراجناحي از بر جام در مجلس

مریم قربانی فر
دو سال مذاکرات نفسگیر،حالافارغ ازنام محمدجواد ظریف که ستاره بی بدیل تیم هسته ای بود نام های دیگری را نیز به میان مردم کوچه و بازار آورد.علی اکبرصالحی که ازفاصله سال‌های 1389 تا 1392 وزیرامور خارجه ایران بودشاید خود باور نداشت که حضور وی درتیم هسته ای ایران بتواند چنین محبوبیتی در فضای مجازی برای وی ایجاد کند. همان‌گونه که سید عباس عراقچی که مدت‌ها سخنگوی وزارت خارجه ایران بود شاید تصور نمی‌کرد قرار گرفتن نامش در تیم هسته‌ای ایران ناگهان ورق را برای وی چنان تغییر دهد که هر پست اینستاگرامش گاه تا چند هزار بار به اشتراک گذاشته شودودرخواستش برای دعای خیر مردم چنان شوری درمیان مخاطبانش برانگیزد و همچنین نام‌هایی چون مجید تخت روانچی وبعیدی نژاد و…همگی ناگهان تبدیل به نام‌هایی شدند که گویا قرار بود چنان سربازان وطن درصف نخست بایستند.
مسیر توافق این بار   از   بهارستان
ژنو ،لوزان و وین اما پایان راه نبود. مذاکرات به نتیجه رسید و از میان 7 کشور پای میز، ایران و آمریکا راهی مجالس خود شدند تا با نمایندگان خود به گفت‌وگو بنشینند و این راه برای مذاکره کنندگان ادامه داشت. حال باید مذاکره کنندگان ایرانی ، نمایندگان دیرباور مجلس را قانع می کردند که آنچه به عنوان توافق برای سرزمین‌شان به ارمغان آورده اند شایسته این کشور است. راه‌ها حالا برای تیم هسته ای به بهارستان می‌رسیدمذاکرات حال برای قانع کردن نمایندگانی بود که منافع ملت را جست و جو می کردند و بخشی نیز جدال ها و بحث ها با نمایندگانی بود که از اساس باتوافق یا حتی مذاکره نسبتی نداشتند. راه سخت عراقچی به عنوان معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران در میدان هسته ای و صالحی به عنوان مسئول فنی مذاکرات تازه آغاز شد.
صالحی و عراقچی دو بال برجام
هر چند در کمیسیون ویژه برجام قرار به رويارويي نبود اما حقیقت این است که بدون آنکه چشمي در مقابل چشم قرار گيرد،تيم‌هاي مذاكره‌كننده سابق وفعلي رودرروي هم صف كشيدند.صف‌آرايي بين دو ديدگاه مختلف با دو نوع عملکرد متفاوت براي مذاكره.دو گروهي كه حالا دوروايت كاملامتفاوت از گذشته و حال مذاكرات هسته‌اي دارند.يك طرف كه هيچ نكته مثبتي رادر نتيجه مذاكرات نديده و طرف ديگري كه مي‌گويدپايان مذاكرات آغاز راهي جديدبراي ايران است. اگرمحمدجوادظریف رامغزمتفکر رسیدن به توافق بدانیم که بدون تردیدبایدبدانیم،عراقچی وصالحی دو بال این تیم بودندوحال دوبال مذاکرات نقشی تازه یافتند.دفاع از آنچه دستاورد دو سال مذاکره است درمقابل تیمی که دوران مذاکراتش با 3 قطعنامه علیه ایران به پایان رسید.عراقچی که کارشناسی روابط بین الملل و کارشناسی ارشد علوم سیاسی را داراست، دکترای اندیشه های سیاسی خود را از دانشگاه کنت انگلستان دریافت کرده است. درروزهای اخیراین عضو تیم هسته ای پاسخگوی پرسش های گاه عجیب و غریب کمیسیون برجام بوده است.کمیسیونی ویژه که برای رسیدگی به برجام تشکیل شده واکثریت نمایندگان آن رااصولگرایان تشکیل می دهندامانکته جالب تر آن است که گاه فشارهای بی رویه وبي دلیل آنچنان بود که تعدادی از نمایندگان ازتندروترهامی‌خواستند که حداقل سوالات بی اساس نپرسند و در این مدت عراقچی به خوبی از دستاورد خود دفاع کرد. اما بال دیگر را باید بدون تردید علی اکبر صالحی دانست.این زاده سال 1328 که سابقه وزارت خارجه واکنون ریاست سازمان انرژی اتمی کشور را بر عهده دارد.صالحی اما مدارکی منحصر به فردرا در زمینه فنی درکارنامه دارد.او پس از اخذدیپلم متوسطه،درسال ۱۹۶۸ میلادی(۱۳۴۷)به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت وسه سال بعدلیسانس فیزیک گرفت(۱۳۵۰).وی یک سال بعدفوق لیسانس فیزیک خود را در سال ۱۳۵۱ خورشیدی دردانشگاه AUB گذراندونهایتاً در ۱۳۵۶ از MIT آمریکابه اخذدرجه دکتری دررشته مهندسی هسته‌ای نائل آمد.دانشگاهی که آن را شاید باید معتبرترین دانشگاه فنی و ریاضی در جهان دانست.بسیاری شایدبامدارکی بسیارسطح پایین تر از صالحی در آن سال‌ها وسال‌های بعددیگر راهی وطن نشدنداماصالحی فارغ ازعقاید درحالی که فارغ‌التحصیل یکی ازمعتبرترین دانشگاه‌های جهان بوددر سال‌های سخت،نعمت وراحتی را رها کردوراهی ایران شد. صالحی نه تنها درمذاکرات تیم آمریکایی رابه تحسین واداشت و مونیز بارها از وی به عنوان پژوهشگری ارزشمند و محترم نام برد که این بار در کمیسیون برجام دربحث های فنی نشان داد که نماینده ای شایسته برای ملت ایران بوده است. وي در کمیسیون برجام با اسناد ثابت کرد که بخشی از آنچه سعید جلیلی سعی می کندالقا کند نه تنها صحت ندارد که حتی ذره ای به حقیقت نزدیک نیست. صالحی وعراقچی بدون اینکه چشم درچشم طرف های مقابل شوند،درحالی که بخشی از تیم مذاکره قبلی و وزارت خارجه دولت دهم بودند نشان دادند که مسیر رسیدن به توافق چقدر از مسیری که در پیش گرفته شد،دوربوده است.
راهي دشوار بدون لاريجاني
اما دوبال مذاکرات،درمسیر سخت بهارستان همراه دیگری نیز با خود داشتند. لاریجانی در روزهای سخت مذاکرات بین تیم هسته ای و کمیسیون برجام به کمک دیپلماسی ایران آمد آنگاه که در قامت رئیس مجلس بار دیگر ردای دیپلمات را هم برتن کرد و بدون آنکه خدشه ای به جایگاه مجلس وارد کند نشان داد توافق هسته ای دستاورد بزرگی برای کشور بوده است. نماینده رئیس مجلس که این روزها ابوترابی برصندلی آن درکمیسیون برجام تکیه زده است نشان داد به این موضوع که نمایندگان نباید موضع تقابلی با اعضای تیم هسته ای پیدا کنند باور داردوتلاش‌هایش در مسیردرست کنترل جلسات پیش رفته است.در جلسه دوم حضور جلیلی در کمیسیون آنگاه که اصرار عجیب اعضای کمیسیون برجام برای توضیحات بیشتر جلیلی پیرامون نقاط ضعف برجام، ادامه داشت واکنش به جای ابوترابی ازبروزشائبه های بیشتر جلوگیری کرد همانگونه که یک بار با صراحت نیز بیان داشت بسیاری از آنچه نمایندگان می گویند برای نمایش تلویزیونی است.  لاریجانی درنیویورک هم به خوبی در قامت یک دیپلمات کارکشته قرار گرفت.او به خوبی می دانست که هر جمله اش می تواند تفسیر های بسیار ایجاد کند.پس درحالی ازپذیرفتنی بودن برجام سخن گفت که بر این موضوع نیز تاکید داشت که خالی از اشکال نیست. از سوی ديگر او نشان داد که ایران به پیمانش پایبند است از سوی دیگر جملات انتخابی وی نشانی از شور و شعف نداشت.لاریجانی در روزهای صحن مجلس هم نشان داد که اعتدال را به خوبی درک کرده است و از سوی ديگر نمایندگان طیف افراطی اصولگرا هم این روزها به خوبی نشان داده اند که مشکل آنان در برجام نه ماهیت برجام یامفادوتبصره های آ ن که دعوایی سیاسی است،دعوایی که کسی چون لاریجانی وارد آن نخواهد شد.اوزمین این بازی را به خوبی می شناسد. این روزها اما جدال ها و بحث‌ها همچنان ادامه دارد. روز گذشته اعضای کمیسیون برجام راهی اراک شده اندتاازآن بازدید کنند و حال باید دید در این مصاف خرد گرایی و اعتدال ورزی تا کجا عرصه را در دست خواهد گرفت. کما این که طبق قانون اساسی،اساسارئیس جمهورپیمانی را امضا نکرده است پس مجلس می‌تواند بررسی کندامامهرتاییدوتکذیب نه.یاران برجام همچنان روزهای آتی در مجلس حاضر خواهند شد تا پاسخگوی پرسش های نمایندگان باشند و ای کاش پرسش ها فارغ از نگاه سیاسی و تنها در پی منافع ملی این سرزمین باشد.دفاع فراجناحي از برجام ثابت كرد كه ايراني‌ها به رغم اختلاف نظرها و درگيري هاي سياسي وقتي پاي منافع ملي در ميان باشد مي توانند متحد و يكپارچه ظاهر شوندو وجود عقلايي چون لاريجاني و ولايتي در جناح اصولگرانشانه هاي مثبتي از عقلاني شدن عرصه سياست در ايران است. از همين روست كه برخي توافق هسته اي را آغاز دگرگوني و آغازي براي عصر مفاهمه ملي  در ايران دانسته‌اند. اين روزها بررسي برجام در كميسيون مجلس اما و اگرهاي بسيار داشته است اما فارغ از همه بحث‌ها گويا نگاهي تازه در افق سياسي ايران در حال رشد است.نگاهي كه نويدئ مي دهدمنافع ملي در جايگاهي والاتر از نگاه جناحي قرار گيرد.