فلافل و مك دونالد استعاره اقتصادي است

دکتر داوود سوری

اما در پس این جمله طنزدنیایی از انتظارات نهفته است که توافق انجام شده نه تنها جرقه شکل گیری آنها را زده است  بلکه بهترین فرصت برای تحقق آنها را نیز فراهم آورده است. فلافل غذايی خوشمزه است که در کشورهای منطقه خاورمیانه مصرف می شود. اما افزایش مصرف فلافل در سال‌های اخیر نه به خاطر خوشمزگی که به دلیل قیمت ارزان آن بوده است. با کاهش قدرت اقتصادی خانوارها و افزایش قیمت مواد غذايی و به ویژه غذای خارج از خانه، به تدریج گرایش به مصرف فلافل افزایش یافت و به همان نسبت نیز برتعداد فلافل فروشی ها افزوده شد. خداحافظی با فلافل در این پیامک طنز، استعاره ای برای خداحافظی با کم درآمدی و شرایط نامطلوب اقتصادی، خداحافظی با علم گریزی، خداحافظی با مردم فریبی و خداحافظی با فساد اقتصادی و عزلت اقتصادی حاکم بر سال‌های پرمصرفی فلافل است. توافق، این امید و انتظار را در مردم ایجاد کرد، نه به خاطر اینکه تحریم‌های ظالمانه غرب بر اقتصاد کشورمان به زودی رفع می شوند بلکه به خاطر اینکه می‌بینند مسئولان کنونی کشور شجاعت را نه در ناسزاگويی به دشمنان از هزاران کیلومتر دورتر و در پشت تریبون عمومی بلکه با روبه‌رو شدن با دشمنان و با رفتاری متین و ادبیاتی مودبانه و مجاب کردن آنها به احترام به حق ملت ایران، تعریف می کنند. این تغییر در رویه بسیار دلگرم کننده تر از رفع تحریم‌ها است. تحریم ها تنها شرایط اقتصادی مردم راسخت تر کردند اما نحوه برخورد دولت گذشته با زیاده خواهی غرب نه تنها تحریم ها را موجب شد بلکه استفاده از رفتار و گفتاری خارج از عرف بین الملل و بیگانه  با فرهنگ ایران زمین،مردم کشور را ناامید از آینده و احقاق حق خود کرده بود.  مک دونالد نام بزرگ‌ترین فروشگاه های زنجیره ای عرضه همبرگر است که اتفاقاَ آن نیز غذايی خوشمزه و ارزان قیمت است. مک دونالد در بیش از 120 کشور و قریب به 40000 فروشگاه عرضه می شود. روزانه به بیش از 70 میلیون نفر غذا می فروشد و برای بیش از 2 میلیون نفر شغل ایجاد کرده است. سلام بر مک دونالد استعاره ای است برای نشان دادن امید مردم به روزهای خوب اقتصادی، اشتغال بیشتر و تعامل بیشتر با مجموعه ای وسیع‌تر از کشورهای دنیا و همه این امید در سایه توافق به وجود آمده است. کارکرد اقتصادی توافق بسیار بیشتر از رفع تحریم‌ها و برگشتن به شرایط پیش از تحریم هاست، که از این منظر شاید رفع تحریم ها موجب معجزه ای در اقتصاد کشور نشود. این توافق پیامی جدید برای سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی بین المللی دارد. با نگاهی به گذشته به راحتی می توان دید که در تمام سال‌های پس از انقلاب،کشور ما همواره زیر سایه جنگ به سر برده است. هشت سال آن را به طور مستقیم درگیر جنگی نیابتی بودیم و در باقی سال‌ها نیز همواره مورد تهدید بوده ایم. این شرایط از دید بنگاه های بزرگ اقتصادی دنیا و سرمایه‌گذاران بین المللی دور نبوده است و از این رو است که می بینیم حتی در بهترین سال‌های روابط خارجی کشور موفق به جذب سرمایه و مشارکت آنها در رشد و توسعه اقتصادی کشور نبوده‌ایم. محصولات خود را به ما فروخته اند اما هیچگاه سرمایه خود را به ایران منتقل نکردند و به قولی خود را در ایران زمینگیر نکردند. توافق و روند رسیدن به آن در دو سال گذشته به دنیا نشان داد که ایرانیان همان‌طور که در جنگ به خوبی از خود دفاع می کنند، انعطاف پذیری و درایت لازم برای حفظ حقوق خود و گریز از خواست جنگ طلبان را نیز دارند و به سادگی در دام دشمنان نمی افتند. این پیامی خوشایند و دلگرم کننده برای سرمایه گذاران است و شاید مهم‌ترین نتیجه اقتصادی توافق و فرصتی طلايی است که در  دسترس اقتصاد کشور قرار گرفته است. توافق مخاطره جنگ و خرابی در اقتصاد ایران را حتی از سطح طبیعی منطقه کمتر کرده است و در کنار بازار 80 میلیونی کشور، موقعیت استراتژیک و منابع فراوان، جذابیتی دو چندان برای سرمایه گذاری فراهم آورده است.هر چند این جذابیت شرط لازم برای شعله ور شدن تنور اقتصاد کشور است اما فراهم آوردن شروط کافی برای گرم شدن این تنور مسئولیتی بس دشوار است که امیدوارم دولت روحانی از انسجام و پشتوانه فکری لازم برای فراهم آوردن آن برخوردار باشد چون در غیر این‌صورت این توافق در همان سطح مشغولیت سیاستمداران باقی می ماند.