ارزهای بلوکه شده ایران دقیقا چقدر هستند؟

دلارهاي بلوكه شده ايران چقدر است؟ ۱۸۰،۱۵۰، ۶۰ یا ۲۲ میلیارد دلار؟ این سئوالی است که از روز چهارشنبه هفته گذشته ذهن خیلی ها را مشغول کرده است.وقتی ولی اله سیف رییس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت گفت که دلارهای آزاد شده درپی توافق وین ۲۹ میلیارد دلار است،این سئوال مطرح شد که باراک اوباما از آزاد شدن ۱۵۰ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران خبر داده بود، کدام عدد درست است؟

اگرچه عددی که رییس جمهور آمریکا خبرداد، تنها عدد اعلام شده درباره دارایی های بلوکه شده ایران نبود.چه آنکه پیش از این کاظم جلالی رییس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی این عدد را ۶۰ میلیارد دلار اعلام کرد، علی لاریجانی رییس مجلس نیز از ۲۲ میلیارد دلار خبر داد و استاندار تهران آن را ۱۸۰ میلیارد دلار دانست.

حالا روایت ها متفاوت شده است؛کسی به درستی نمی داند که کدام عدد صحیح است و چقدر از دارایی های ایران در سالهای پس از اجرایی شدن قعطنامه های شورای امنیت علیه کشورمان ضبط شده است.

نیکو برده یا چین؟

برای روشن شدن موضوع لازم است کمی به عقب برگردیم. ولی اله سيف ذخاير ارزي بانك مركزي را كه حدود ١٠٠ ميليارد دلار برآورد مي شود در كنار برخي دارايي هاي مالي به عنوان دلارهاي بلوكه شده محاسبه نكرده است. شايد به اين دليل كه ذخاير ارزي بانك مركزي را نمی شود، خرج کرد.البته برخی ها معتقدند این دارایی ها قبلا توسط دولت به بانك مركزي فروخته شده و ريال معادل آن توسط دولت دريافت شده است.

علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی  ۱۲۰ میلیارد دلار را غیر واقعی عنوان می کند و می گوید: ‌ حدود ۳۵ میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده در شرکت نفتی نیکو سرمایه‌گذاری شده که مربوط به طرح‌های توسعه‌ای شرکت نفت است و حدود ۲۲ میلیارد دلار در چین به عنوان وثیقه‌های فاینانس موجود است که اگر تمامی این مبالغ را ارزیابی کنید به آن عددی خواهید رسید که رئیس کل بانک مرکزی بیان کرده است.

حالا اين سوال مطرح است كه اگر فقط ۳۵ ميليارد دلار قابل استفاده است و مابقي قابل خرج نيست، چرا اوباما از ۱۵۰ ميليارد دلار ارز بلوكه شده خبرداده؟ رقم ۱۰۰ میلیارد دلاری که بابت پول‌های بلوکه شده ایران مطرح شد، مربوط به ماه‌های اولیه اعمال تحریم‌هاست. واقعیت این است که بعد از شدت گرفتن تحریم‌های بانکی ، ایران در مرحله اول با تبدیل پول‌ها به یورو و انتقال آن از طریق هالک بانک، عملیات مبادلاتی را تا حدودی انجام داد که بعد از مدتی این کانال ارتباطی هم با اعمال تحریم مسدود شد.

فوبیای تورم زایی

شاید بیشتر از آنکه کدام عدد درست است،یافتن پاسخ برای این سئوال مهم باشد که به فرض که هر کدام از اعداد درست باشند،تاثیر این پولهای جدید برای اقتصاد ایران چه می تواند باشد؟ کارشناسان می گویند: دسترسي به اين دلارها بسيار خطرناك است چون اين دلارها ابزار اصلي بانك مركزي براي حفظ ارزش پول ملي هستند؛مادامی که در اختیار بانک مرکزی باشند پول ملی را تقویت می کنند و اگر نباشند اقتصاد ایران را دچار چالش خواهند کرد.

از سویی خرج كردن دوباره اين دلارها درست مثل این است که دولت به زور اين ذخاير را از بانك مركزي گرفته و تحويل آن را مشروط به دريافت معادل ريالي کرده است؛ معامله اي كه قبلا انجام شده و انجام مجدد آن به معني چاپ پول بدون پشتوانه است كه شديدترين اثر تورمي را درپی خواهد داشت.

نتيجه اين كه اگرچه فقط ٣٠ ميليارد دلار از دارايي هاي بلوكه شده قابل استفاده است، اما اهميت ١٢٠ ميليارد دلار مابقي هم كم از اين ٣٠ ميليارد دلار نيست. وقتی نرخ ارز در حال افزایش بود، این ذخایر ارزي که  ابزار تنظيم بازار ارزهستند، از دسترس بانك مركزي خارج شده بود و اکنون بازار به شدت منتظر بازگشت این ارزهاست.عددش درکم و کیف روزهای آتی بازار ارز و اقتصاد ایران بیشتر روشن خواهد شد.